برگزاری نخستین نشست «شب‌های قرآن مجید»

1395/5/23 ۱۱:۴۴

در اولین نشست از «شب‌های قرآن مجید» از این موضوع سخن به میان آمد که برداشت از الفاظ قرآن در طول زمان دچار تحول می‌شود و تفسیر عرفانی متفاوتی از تفاسیر اولیه ارائه خواهد شد.

در اولین نشست از «شب‌های قرآن مجید» از این موضوع سخن به میان آمد که برداشت از الفاظ قرآن در طول زمان دچار تحول می‌شود و تفسیر عرفانی متفاوتی از تفاسیر اولیه ارائه خواهد شد.

اولین نشست از سلسله نشست‌های «شب‌های قرآن مجید» با عنوان «شب تفاسیر عرفانی قرآن مجید» در کانون زبان فارسی برگزار شد.

آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد با اشاره به اینکه محی‌الدین بن عربی توجه بسیاری به آیات در آثارش کرده با اشاره به آیه 51 سوره شورا گفت : در این سوره آمده است "و هیچ بشرى را نرسد كه خدا با او سخن گوید جز [از راه] وحى یا از فراسوى حجابى یا فرستاده‏‌اى بفرستد و به اذن او هر چه بخواهد وحى نماید؛ آرى اوست بلندمرتبه سنجیده‏ كار." و این آیه به این معناست که هیچ کس با خدا حرف نمی‌زند مگر با یکی از سه راه «وحی» مانند آنچه که برای مادر موسی اتفاق افتاد، «وراء الحجاب» مانند آنچه که در وادی مقدس طوی برای خود موسی روی داد، و راه سوم «یرسل رسولا». یک نماینده می‌فرستند که او بیاید با بشر حرف بزند. جبرئیل را رسول می‌فرستد که بیاید با مردم حرف بزند. محی‌الدین عربی در تفسیر فتوحات مکیه تفسیر عجیبی دارد و نظرش درباره وحی و وراء‌الحجاب یکسان است، اما در مورد سومی تأکید می‌کند که جبرئبل نیست و این سومی خود رسول اکرم(ص) است.

محقق داماد ادامه داد: وقتی قرآن می‌خوانید و روحتان با قرآن انس می‌گیرد صدایی که از درونتان می‌آید در حقیقت صدای خداوند است.

نصرالله پورجوادی، سخنانش را به پاسخ این سؤال که تفسیر عرفانی چیست اختصاص داد و گفت: تفسیر عرفانی یک خوانش خاصی است و این خوانش در واقع شکل‌گیری معنای قرآن در ذهن ماست که یک وضعیت و شکلی دارد و مانند یک لیوان آب است. ذهنیت ما همان ظرف است و آن ظرف آیات قرآن که وارد ذهن ما می‌شود و چنین ظرفی از سه مفهوم اساسی و کلیدی خدا، انسان و عالم تشکیل می‌شود.

محمدرضا موحدی به‌عنوان سومین سخنران این نشست به بیان شرح حال عارف شیخ نجم‌الدین عراقی پرداخت و تبیین جایگاه عراقی در حلقه مفسران عارف نخستین بخش از سخنان موحدی بود.

موحدی تصریح کرد: تفسیری که عراقی به زبان عربی نوشته است برای ما اهمیت بسیار دارد؛ زیرا یک فردی که اهل ری است آن را نوشته. عراقی میعادگاه بخش زیادی از حافظه عرفانی است و تفسیر وی آن‌قدر مورد توجه بوده که دست به دست شده است و این تفسیر حاصل سه تفکر و سه سلسله بوده.

موضوع سخنرانی محمد سوری کاربرد شعر فارسی در تفاسیر عرفانی بود. وی ابتدا به تشریح جایگاه شعر در متون دینی اعم از آیات و روایات پرداخت و گفت خداوند در چهار مورد احتمال اینکه پیامبر‌(ص) شاعر بوده باشد، پیامبر‌(ص) را تبرئه کرده است و در سوره شعرا با لحن تندی از شاعران سخن گفته شده.

وی یادآور شد که استثنای پایانی آیات سوره شعرا درباه شاعران مخصوص آن دسته از شاعرانی بوده است که مدح پیامبر‌(ص) را می‌گفته‌اند.

سوری در ادامه به تشریح «تاریخچه شعر فارسی»، «توضیح چگونگی ورود شعر فارسی به متون صوفی» و «جایگاه اشعار فارسی در متون عرفانی فارسی» پرداخت و در پایان تأکید کرد: کاربرد شعر در متون عرفانی یک سیر تدریجی داشته است و در مرتبه بعد به مجالس صوفیه راه یافته و در نهایت مفسرین صوفی از اشعار فارسی در تفاسیر خودشان استفاده کرده‌اند.

آخرین سخنران این نشست اکبر راشدی‌نیا بود. وی به بیان توضیحاتی درباره تفسیر کشف‌الاسرار میبدی پرداخت و گفت: این تفسیر از دقیق‌ترین و زیباترین متون عرفانی است. منابع و مآخذ اخیراً مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.

راشدی‌نیا ادامه داد: میبدی در آغاز این تفسیر آورده است که درصدد تکمیل تفسیر عرفانی خواجه عبدالله انصاری است. تفسیر کشف الاسرار سه مرحله دارد: نخستین مرحله آن است که آیات به فارسی ترجمه شده و در دومین مرحله میبدی نظرات مفسرین را بیان می‌کند و در نهایت در مرحله پایانی لطائف و حقایق گفته می‌شود.

منبع: ایکنا