اخبار

دکتر ملک‌مهرداد بهار را شاید در ابتدای فعالیت حرفه‌ای‌اش در فضای فرهنگی ایران، چنان که دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور در همین گفت‌وگو به آن اشاره کرده است، با نام پدرش، ملک‌الشعرای بهار می‌شناختند. اما بداعت اندیشه و جسارت او در بیان نظراتی که چندان با جریان اصلی اندیشه در زمینه اساطیر همسویی نداشت، نام او را یگانه کرد. چنان که دیگر چندان اهمیتی ندارد او فرزند ملک‌الشعراست یا نه. او دکتر مهرداد بهار است. کسی که عده‌ای او را پدر اسطوره‌شناسی در ایران می‌دانند. بیست‌ودوم آبان‌ماه سال 1373 دکتر مهرداد بهار از میان ما رفت و به همین بهانه با دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور که وفادارترین شاگرد او بوده و پس از مرگش آثار پراکنده‌اش را نیز گردآوری کرده است درباره او گفتگو کردیم:

مهرداد بهار بیست و دوم آبان‌ماه سال یک هزار و سیصد و هفتاد سه در شصت و چهارسالگی از دنیا رفت. او دهم مهر‌ماه 1309 به دنیا آمد. مهرداد بهار، فرزند ملک‌الشعرا بهار به راهی رفت که پدرش پیش گرفته بود و بخش عمده‌ای از عمر و هستی‌اش را مصروف پژوهش‌های علمی و تاریخی کرد و از سرآمدان اسطوره‌شناسی ایران شد.

بنا به روایات ایرانی کهن، در آغاز آفرینش، هنگامی که اهریمن بر آسمان و زمین تاخت، بوم و بر خشک و بی آب بود و نشانی از دریاها دیده نمی شد. آن گاه، تیشتر، فرشتۀ پرشکوه باران آور، ابر را به هنگام غروب در باختر زمین پدید آورد و آن را به نیروی باد در آسمان روان کرد و سی شبانه روز باران ببارانید. هر سرشک آن باران به بزرگی تشت آبی بود که برکشند و فروریزند. همۀ زمین را به بلندی بالای مرد آب بایستاد. پس بادها به جنبش درآمدند و همۀ آن آبها را به کرانه های زمین براندند و اقیانوس ها، که فراخکرت نام دارند، پدید آمدند.

بر ورزش باستانی ایران عمری دراز گذشته و مانند همۀ سنت های باستانی، اصل و منشاء آن در غبار تاریخ گم شده است و امروز اگر می کوشیم اصل آن را بازیابیم، این کوشش تنها بر نشانه هائی استوار است که این جا و آن جا به چشم می خورد، ورنه، مدرکی قطعی و صریح برای اثبات منشاء این آئین در دست نیست. در حقیقت این بازیافتن نیست، باز ساختن است!

مهرداد بهار در 10 مهر 1308 در خانواده محمد تقی ملک الشعرا بهار در تهران چشم به جهان گشود. او پنجمین فرزند ملک الشعرا بهار بود. پدرش اهل خراسان بود، اما اصل خانواده پدریش به صیور، برادر ملک الشعرا صبا می رسد. تحصیلات ابتدایی را در دبستان جمشید جم و دوره متوسطه را در دبیرستان های فیروز بهرام و البرز تهران سپری کرد. پس از اتمام دبیرستان به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفت و در رشته زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت.

نده یاد دکتر مهرداد بهار دانش‌پژوهی توانا در عرصه پر رمز و راز زبان‌ها، فرهنگ، اساطیر و تمدن‌های کهن بود و آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته است. به مناسبت سالروز درگذشت این پژوهشگر توانا مروری کوتاه بر آثار او خواهیم داشت.