اخبار

از دیرباز نواحی مختلف آسیای مرکزی جایگاه اختلاط فرهنگها و اقوام گوناگون، و کانونی برای تأثیر پذیریهای همه جانبه بوده است. سوداگری، دین و دیگر جریانهای فرهنگی نیز از مناطقی می گذشته که در واقع گذرگاه شمار کثیری از اقوام نظیر اسکیتها (سکوتها)، کوشانیها، هونها، تاتارها، مغولها و بسیاری دیگر بوده، این مناطق در عین حال جلوه گاه مظاهری از سرزمینهایی چون یونان، ایران، هند و چین به شمار می رفته است.

سابقۀ تاریخی شهر «مرو» یا «مروشاهجان» به گذشته های دور می رسد. زیرا «مقدسی» بنای آن را به «اسکندر کبیر» نسبت می دهد. «حافظ ابرو» بنیانگذار قهندز «مرو» را «طهمورث» و بانی ربض شهر را «اسکندر رومی» می داند.

حیات اجتماعیو سیاسی مرو پس از ویرانی آن با یورش مغولان، تا زمانی که با حمله های منغیتی های حاکم بر بخارای شریف و پس از آن با کاربردهای سیاسی تزارها و روشهای استبدادی کمونیستها به کلی از هم پاشید و تپه هایی چند به عنوان یادگارهای باستانی از آن باقی ماند، به دو بخش تقسیم می شود:

اقتصاد و سیاست اگر چه بر همدیگر تأثیر می گذارند، اما آهنگ تغییرات و تحولات سیاسی لزوماً با تغییرات اقتصادی هم آهنگ نیست. مرو بعد از فتح اسلام تا حملۀ مغول به واسطۀ جایگاه خاص آن در جادۀ خراسان و وضعیت مناسبش برای کشاورزی، به رغم تغییرات و تحولات سیاسی نمونه ای از این رشد و ثبات اقتصادی است.

یکی از مهمترین دوره های تاریخ ایران، عصر سلجوقیان است. این دوره را می توان به قرون وسطای متقدم در غرب تشبیه نمود. با توجه به منابع تاریخی، چنین پیداست که ماورءالنهر از روزگاران بس قدیم محل گذر اقوام گوناگون بود که سرازیر سرزمین های مسکون جنوب و مغرب این منطقه می شدند.

آنگاه که ایران به دست سپاهیان اسلام گشوده شد، این خطه نه تنها کانون فرهنگهای شرق بلکه قلب تمام تمدن آن زمان بود. جای تردید نیست که بزرگترین عامل پیروزی مسلمانان در ایران پیام حیات بخش یکتاپرستی و نوید برادری و برابری اسلام بود.

شهر تاریخی مرو یکی از چهار رکن اصلی خراسان بزرگ و بخشی از قلمرو ایران پیش از اسلام محسوب می شد. این شهر در دوره های مختلف پس از اسلام فراز و فرودهای زیادی را به خود دید.

سابقۀ تاریخی شهر «مرو» یا «مروشاهجان» به گذشته های دور می رسد. زیرا «مقدسی» بنای آن را به «اسکندر کبیر» بسبت می دهد. «حافظ ابرو» بنیانگذار قهندز «مرو» را «طهمورث» و بانی ربض شهر را «اسکندر رومی» می داند. باری شهر «مرو» در گذشته از شهرهای بسیار آبادان ایران محسوب می شده که به مرور ایام از رونق و اعتبار آن کاسته شده است. البته بحث ما در اینجا پیرامون اوضاع تاریخی و پیشینۀ این شهر نیست.

حیات اجتماعی و سیاسی مرو پس از ویرانی آن با یورش مغولان، تا زمانی که با حمله های منغیتی های حاکم بر بخارای شریف و پس از آن با کاربردهای سیاسی تزارها و روش های استبدادی کمونیستها به کلی از هم پاشید و تپه هایی چند به عنوان یادگارهای باستانی از آن باقی ماند، به دو بخش تقسیم می شود: