اخبار

دکتر سید عبدالله انوار نام آشنایی در میان اهل فرهنگ و علم است که به جهت ذو ابعاد بودنش در بیشتر علوم پایه و انسانی، و همین‌طور کهنسالی و تجربه فراوانش، حکم مرجعیت را برای بسیاری از کنجکاوان و اهل تحقیق و نظر دارد. به دیدارش رفتیم تا از مشاهدات عینی و شنیده‌هایش از اشخاص و اسناد درباره قحطی در چند دوره مختلف معاصر و در چندین سال مدیریتش بر بخش نسخ خطی کتابخانه ملی بشنویم. مشروح این گفتگو را بخوانید.

تاریخ معاصر ایران آکنده از حوادثی بوده که رنج بیشمار ملت ایران را به تصویر کشیده است. کشوری که در تندبادهای تاریخی همواره مورد هجوم دشمنان خارجی بوده و چشم طمع قدرتهای بزرگ از این سرزمین برداشته نشده است. یکی از مقاطعی که ایران مورد تاخت و تاز ابرقدرتها قرار گرفت جنگ جهانی اول بود. جنگی که کشته‌های بیشماری برجا گذاشت و خسارتهای جبران‌ناپذیری بر پیکر روح بشر وارد ساخت. بر این اساس پژوهش حاضر در پی آن است تا با مروری بر این نقطه عطف تاریخی، تاثیر و تاثر کشورمان از آن را مورد ارزیابی قرار دهد.

تاریخ دو سده گذشته ایران آکنده از حوادثی است که توسط قدرتهای جهانی رقم خورده است؛ قدرتهایی که برای بیشینه‌سازی قدرت و منافع خود از هیچ جنایتی دریغ نورزیده‌اند. ایران نیز به دلیل موقعیت ژئوپولیتیک خاص خود، همسایگی با کانونهای بحران، داشتن مرزهای طولانی با روسیه، عثمانی و هندوستان و منافعی که برای قدرتهای بزرگ داشته از این مصائب همواره رنج برده است

ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، وضعیت ژئوپلتیک منحصر به فردی دارد که این وضع، ایران را به کشوری غیر منزوی و بین المللی تبدیل کرده است و باعث شده که همواره در معادلات جهانی نقش برجسته ای داشته باشد. به طور کلی موقعیت ژئوپلتیکی ایران با انزواگرایی سازگار نیست و از این رو به بستر مناسب برای بروز تنش های سیاسی و نظامی تبدیل شده و امنیت ملی آن به مخاطره افتاده است.

ایران و مردم آن در طول تاریخ بارها طعم خشکسالی‌ها و قحطی‌هایی را که در پی آن گرسنگی، شیوع بیماری‌های فراگیر و مرگ و میر داشته است چشیده‌ و با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند. عوامل طبیعی از جمله اقلیم ویژه ایران، کمبود منابع آب و بارندگی، همچنین خشکسالی‌های متناوب در داخل فلات ایران از جمله دلایل بروز قحطی‌های بزرگ در ایران محسوب می‌شوند.

سوم شهریور 1320، قوای شوروی از شمال و شمال شرق و قوای انگلستان از جنوب از راه زمین و هوا و دریا به ایران حمله کردند؛ این اقدام نه تنها نقض کامل بی طرفی ایران محسوب می شد، بلکه در طول چهار سال جنگ و حتی پس از آن – مشکلاتی پدید آورد که باعث شد دولتمردان ایرانی دست کمک به سوی مستشاران خارجی دراز کنند.

قحطی بزرگ سال‌های 1296 تا 1298 ه.ش بزرگ‌ترین قحطی و نسل‌کشی‌های تاریخ ایران است که از حمله مغول در قرن سیزدهم میلادی نیز فراتر رفت. «محمدقلی مجد»، محقق ایرانی در کتاب قحطی بزرگ دولت بریتانیا را به‌عنوان عامل و مسبب اصلی این ماجرا معرفی می‌کند: «قحطی در زمانی رخ داد که ایران در زیر سلطه ارتش اشغالگر بریتانیا بود.

محمد کریمی، مترجم کتاب «قحطی بزرگ» از ترجمه بازنویسی شده این کتاب و ترجمه «گل‌های سرخ سارایوو» خبر داد.