اخبار

در محوطه آستان قدس رضوی، نزدیک مسجد گوهرشاد در گوشه‌ای مردی بزرگ آرام خفته است. او را بنا بر وصیتش در جایی که درس می‌داده به خاک سپرده‌اند. مردی که در زمانه خود و حتی تا به امروز از شگفت‌ترین شخصیت‌های سیاسی و مذهبی، ادب و هنر و علم ایران است. «بهاءالدین محمد بن حسین عاملی» که بعدها به شیخ بهایی شهره شد، در ۱۵۴۶ میلادی برابر با ۸ اسفند ۹۲۵ هجری شمسی در بعلبک متولد شد.

شیخ بهاءالدین عاملی معروف به شیخ بهایی از عالمان بزرگ جهان تشیع در عصر صفویان بود که در کودکی همراه پدرش از جبل عامل لبنان به ایران مهاجرت کرد. بزرگ ترین ویژگی او، جامعیت و ذوفنون بودن او در تمام علوم عقلی و نقلی و احاطه اش بر جمیع رشته های معارف اسلامی بود.

شیخ بهایی عالمی ژرف اندیش و با دیدی متمایز از دیگر علما، در زمان حکومت صفویان، یکی از نزدیکان و مشاوران شاه عباس اول بود که در هر زمینه ای، مورد مشورت شاه قرار می گرفت.

در گذشتۀ تاریخی ایران، کمتر دانشمند بزرگی را می توان سراغ گرفت که در پرتو دریافت های علمی و انگیزش های صادقانۀ درونی خویش، به عرفان گرایش نداشته باشد؛ بهاءالدین محمد عاملی(شیخ بهایی) فقیه و حکیم و مفسّر و محدث و شاعر قرن دهم هجری از این جمله است. صفویه خود از تصوف به قدرت رسیدند، و کسانی چون شیخ بهایی و گروهی دیگر از عالمان عصر، گرایش های عمیق زاهدانه و عارفانه داشتند.

معتقدم كه ایمان دارای منطقی درونی و ذاتی است، زیرا عده ای از جمله شیخ بهایی معتقدند كه منطق یونانیان در برابر منطق ایمانیان قرار گرفته است و معتقدند این دو قابل جمع نیستند. اما عده ای نیز معتقدند كه میان عقل و ایمان تناقضی وجود ندارد. بنابراین، به نظر می رسد كه مؤلف (شیخ بهایی) نیز نظریه دوم را پذیرفته است. اما در تاملی دوباره در این موضوع به این نتیجه می رسیم كه وضع به گونه دیگری است.

«افسوس که عمر خود تباهی کردیم/ صد قافله گناه، راهی کردیم ... در دفتر ما نماند یک نکته سفید/ از بس به شب و روز سیاهی کردیم». این بیت‌ها سروده شیخ بهایی است؛ کسی که در اصفهان زیبای دوران شاه عباس یکم صفوی منصب شیخ الاسلامی داشت؛ همان‌جا که خود نیز در برساختن زیبایی‌هایش نقشی مهم داشت. شیخ بهایی در زمانه صفویان کارهایی بزرگ در زمینه معماری کرد و آثاری مهم در زمینه علم و ادب نگاشت. او شیخی متشرع و روشنگر به شمار می‌آمد که در دل و جان مردم راه یافته بود.

بهاءالدین محمد بن حسین عامِلی معروف به شیخ بهائی ( ۹۲۵ خورشیدی در بعلبک لبنان ــ ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان) حکیم، فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است که در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت. حدود ۹۵ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک بر جای مانده است. به پاس خدمات وی به علم ستاره‌شناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ را به نام او سال «نجوم و شیخ بهایی» نامگذاری کرد.

مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بخشی به نام چینی خانه دارد که به روایت تاریخ طراحی معماری ایرانی اسلامی آن توسط شیخ بهایی دانشمند نامدار قرن یازدهم هجری صورت گرفته است.

سوم اردیبهشت‌ماه روز بزرگداشت شیخ بهایی، شاعر، عارف، ریاضی‌دان و معمار مشهور عصر صفویه، است. میرجلال‌الدین کزازی درباره‌ این شاعر عارف می‌گوید: شیخ بهایی از آن سخنوران نیست که به پاس دل خود یا برای آفرینش زیبایی شعر بسراید؛ شعر نزد او ابزاری است که می‌خواهد به یاری آن باورها و اندیشه‌ها و دیدگاه‌های خود را بگستراند و با دیگران در میان بنهد.