اخبار

«نخستین اعتراض به صورت یک راهپیمایی آرام در جریان مراسم عزاداری ماه محرم بود. حدود دویست تن از مغازه داران و وام دهندگان ، خواستار عزل مسئول گمرکات ، مسیو نوز بلژیکی و بازپرداخت وامهایی که دولت از آنها گرفته بود ، شدند

پس، علیرغم آنکه مسئله ای همچون نفیِ قرارداد رژی ، در وهله نخست به قلمرو اقتصادی و موقعیت به خطر افتاده تجار و بازرگانان ایرانی مربوط میشد ، اما بدیهی است که طولی نمیکشید تا پای آزادیخواهان و مشروطه خواهان به قضیه باز شود و اعتراض را از جایگاه نخستینی که تجار را به تکاپوی اعتراض آمیز واداشته بود، فراتر برند و آنرا به صورت ابزاری مهم در جهت مبارزه ای ملی هم بر علیه استعمار بیگانان و هم در ضدیت با حکومت قاجار درآورند .

در بحث قبل دیدیم که چگونه ناصرالدین شاه ، مطالباتی را که در راستای اصلاح نظام سیاسی بود ، به بازی میگرفت. اکنون با توجه به ناآرامی های اجتماعیِ اواخر حکومت وی و همچنین پس از آن (اواخر قاجار) ، می خواهیم به شناسایی نارضایتی‌ها و نیز گروههای ناراضیِ آن دوره بپردازیم ؛ به بیانی جهت دریافت ماهیت سیاسی و اجتماعیِ گروههای تحول خواهِ آن ایام ، سراغ «ناراضیان و مطالباتِ» آنها « در هستی اجتماعی شان » خواهیم رفت .