اخبار

شمس الدین محمد بن علی بن ملک داد تبریزی (582-645 ) از اسرارآمیزترین و شوریده ترین شخصیت های برجستۀ ادبیات عرفانی است. در میان مشایخ بزرگ صوفیه، زندگی هیچ عارف بزرگی به اندازۀ زندگی شمس در هالۀ ابهام نمانده است. اطلاعات ما در باب او منحصر به پانزده یا شانزده ماه حیات معنوی او در قونیه و در جوار مولاناست که جزئیات و سرانجام آن، با ذوق افسانه پسند تذکره پردازان، مبهم و تاریک مانده است.

گمان می رود نگارش متون عرفانی در ادب فارسی از نیمه دوم قرن پنجم هجری آغاز شده است. در این آثار بسیاری از آیات قرآن كریم و احادیث به طور پراكنده شرح و تفسیر می شود؛ البته اطلاعات دقیقی از نخستین تفسیرهای عرفانی قرآن كریم و احادیث به زبان فارسی و شیوه بیان آنها در جمع های علمی و عرفانی در دست نیست.

معارف بهاء‌ولد به اهتمام بدیع‌الزمان فروزانفر، با تمرکز بر چهار نسخة خطی برای نخستین بار در سال 1333 شمسی به‌صورت علمی و انتقادی تصحیح و منتشر شد. مصحح سعی کرده است اجزای سه­ گانة معارف را به‌صورت روایتی واحد تصحیح کند؛ اما در این تصحیح از مقابلة نسخة چاپی او با دیگر نسخه­ های کهن و گاه اخیراً شناسایی‌شده نشانی نیست.

در تاریخ عرفان و تصوف اسلامی، واژه عشق در طرح تقریباً منسجم و نظام یافته ای سیر و تطور متعالی و رو به کمال داشته است. در سراسر این تحول و تطور، ما شاهد تبیین و تشریح روان شناختی و فلسفی ماهیتِ عشق هستیم که مبتنی بر شهود و مکاشفات درونی صوفیه و سرشار از اندیشه های غنی و احساسات و عواطف شورانگیز عرفانی است.