اخبار

انتشار جلد اول اسلامیکا در آبان ماه سال ۸۷ را می توان رویدادی خاص در دانشنامه نویسی در ایران تلقی کرد، زیرا برای نخستین بار دانشنامه ای ایرانی و به زبان فارسی به انگلیسی ترجمه و در سلسله انتشارات بریل در لیدن، یکی از با سابقه ترین ناشران جهان منتشر شد. بدین ترتیب، نه فقط خاورشناسان و ایران شناسان، بلکه دیگر پژوهشگران و علاقه مندان در سطح جهانی امکان یافتند از تحقیقات ایرانیان در موضوعات مربوط به ایران و اسلام برخوردار شوند.

دایره‌المعارف زبده و گزیده‌ای از دانش‌ها و علوم بشری در گنجینه‌ای دانشورانه است؛ مدخلی راهگشا برای آنها كه می‌خواهند لب لباب یك حیطه از معرفت یا همه معارف انسانی را در یابند. از این حیث تهیه و تدوین و عرضه یك دایره‌المعارف چنان كه فضایل مذكور را برآورد، كاری سترگ و تلاشی جانفرسا می‌طلبد. مركز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با ریاست كاظم موسوی بجنوردی در طول دهه‌ها كوشیده با وجود همه ناملایمات و نامساعدت‌ها و كمبود امكانات این اقدام را با رعایت بالاترین معیارهای علمی و در همكاری با فرهیخته‌ترین دانشوران ایرانی پیش ببرد.

بیش از سیصد و پنجاه سال است كه خاورشناسان، اسلام‌شناسان و ایران‌شناسان كاركرده و ده‌ها هزار رساله و كتاب و مقاله تالیف كرده‌اند و طبعا ما ایرانی‌ها همیشه مترجم آثار این دانشمندان بودیم. پس از انقلاب اسلامی ایران ضرورت به وجود آمدن مركزی در ایران برای تحقیق در همه عرصه‌های فرهنگ ملی و اسلامی و همه مذاهب اسلامی و به‌ویژه مذهب تشیع كه مركز كوران حوادث بیداری اسلامی و انقلاب اسلامی شده بود پدید آمد كه در پی آن مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی (مركز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) در اسفند 1362 شكل گرفت.

ششمین جلد از مجلدات دانشنامه اسلامیکا - ترجمه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به زبان انگلیسی- توسط انتشارات بریل منتشر شد. به همین مناسبت جلسه ای با حضور آقایان کاظم موسوی بجنوردی – رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، عنایت الله مجیدی- رئیس کتابخانه مرکز، دکتر احمد پاکتچی سرپرست بخش ترجمۀ دبا به زبان انگلیسی، شهرام خداوردیان- مسئول روند ویرایش علمی و فنی متن و تهیه و گردش مقالات در دفتر تهران ، و مهران نوری- دستیار بخش ترجمۀ دبا به زبان انگلیسی، برای قدردانی و تشکر از گروه ترجمه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به زبان انگلیسی که در مرکز فعالیت می کنند، تشکیل شد.

تحقیق و پژوهش در باب فرقه ها و نحله های گوناگون در عرصۀ تاریخ و تفکر ایران و جهان اسلام،از جمله موضوعات جذّاب در نظر پژوهشگران زمینه های اسلام شناسی و ایران شناسی بوده و با کشف نسخه ها و اسناد تازه یا قرائت مجدد مآخذ کهن،مطالعات پیرامون این موضوعات جانی تازه گرفته است. از جملۀ این مباحث،که برای شناخت تاریخ و فرهنگ تشیع به طور کلّی و ایران و زبان فارسی و عربی اهمیت خاص دارد،تحقیق و پژوهش در چگونگی پیدایش و رشد و گسترش افکار و اندیشه های باطنی و تشکیل جماعات پنهان و آشکار باطنیّه است،که از میان ایشان،قرامطه و اسماعیلیه در سرزمین های اسلامی در عرصۀ فکر و عمل فعالیت های گسترده و تأثیر چشمگیر داشته اند.

جلد ششم دانشنامه اسلامیکا که مداخل حروف D، E و بخشی از مداخل حرفF را در بر می گیرد در ماه نوامبر سال جاری میلادی (2018) توسط مطبعه بریل در لیدن هلند منتشر شد. این جلد با مدخل داعی شیرازی آغاز و با فاطمیان مصر پایان می یابد. از مهمترین مقالات مندرج در این جلد می توان به مقالات فاطمه زهرا، داود نبی، ذوالنون مصری، داراشکوه، فارابی، دوانی (جلال الدین) و نیز دماوند (اسطوره شناسی دماوند)، دین، دعوت، دمشق، دندانپزشکی و آخرت شناسی (Eschatology) اشاره کرد.

مجلد پنجم دانشنامۀ اسلامیکا که نسخۀ انگلیسی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است، در دسامبر 2015 منتشر شد. این مجلد ادامۀ مداخل حرفB (از بیرونی تا آخر) و تمامی مداخل حرفC و چند مدخل آغازین حرف D را در بر می گیرد. از مداخل مهم این مجلد می توان به مقالۀ خلافت (caliphate)، خوشنویسی(calligraphy) و کوروش کبیر( (Cyrus The Greatاشاره کرد. جلد پنجم دانشنامۀ اسلامیکا دارای یکصد و دو مدخل است.

دکتر یود الیخ مدیر انتشارات بریل، همراه با موریتس فان دن بوخت، از ویراستاران آن شرکت که برای دیدار از بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برای اولین بار در ایران حضور داشتند، روز یکشنبه 19 اردیبهشت ماه از مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی دیدن کردند و ضمن بازدید از کتابخانۀ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، از نزدیک با فعالیت ها و پروژه های این مرکز آشنا شدند.