اخبار

حکیم ناصرخسرو قبادیانى از حکما و شعراى بزرگ قرن پنجم ایران است که تحول روحى عجیبى درسن 45 سالگى در وى ایجاد شد به گونه اى که تمام دنیا و مظاهرش را رها کرده، به سفرى طولانى پرداخت و در این سفر پرماجرا ضمن ملاقات با فاطمیون مصر به عقاید اسماعیلیان (= فاطمیه) گرایش پیدا کرد و ضمن پیشرفت فراوان در این مذهب به عنوان حجت خراسان برگزیده شد و به تبلیغ عقاید خود پرداخت.

برجستگی و شهرت ناصرخسرو در قصیده سرایی و نیز تبحر نامبرده در تصنیف کتاب‏ های ارزنده در حوزه‏ های اخلاق، حکمت، فلسفه و معارف اسلامی، موجب شده است تا قابلیت‏ های دیگر وی، و از جمله توانایی شایان تحسینش در زمینه نگارش نثر پخته و روان فارسی، پوشیده بماند.

درباره ناصر خسرو، به عنوان نویسنده ای فیلسوف، ادیب و شاعری توانا، متفکری اسماعیلی مذهب و جهانگردی پر آوازه و عقلگرا، سخن ها رانده اند و اندیشه هایش را سفته و سنجیده اند؛ با این همه به نظر می رسد که هنوز جنبه هایی دیگر از پهنه حیات فکری و معنوی او می تواند محل بررسی و دقت قرار گیرد. از ان میان باید به نوع و شیوه نگاه ناصر خسرو به حوادث ایام و تلقی اش از تاریخ بشر یعنی تاریخنگاری او اشاره کرد.

ناصرخسرو نه در پی کسب مال بود، نه درصدد کسب علم متعارف، نه دیدار از عجایب و غرایب و نه زیارت اماکن مذهبی برایش اولویت داشت؛ برای ناصرخسرو هیچ چیز مهم‌تر از کشف حقیقت هستی نبود. آنچه نام او را زبانزد جهانیان کرد سفرنامه ارزشمند اوست که در این گزارش نگاهی کوتاه به آن خواهیم داشت.

دکتر محسن جعفری مذهب پژوهشگر و عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در نشست هزار سال سفرنامه ناصر خسرو گفت که ناصرخسرو و سفر ارزشمند او باید دوباره به نسل امروز معرفی شود.

در این مقاله آنچه را که ناصرخسرو در دیوان در بارهء اطلاعات علمى خویش بیان داشته، مورد بررسى قرار داده ایم. از آنجا که مشغلهء اصلى ذهن او، مذهب و اعتقادات دینى است، به تبع آن، مطالعه در اصول مذاهب مختلف و بررسى آراى آنان نیز مورد توجه شاعر قرارگرفته است. ناصرخسرو را به حق قبل از شاعر بودن، باید حکیم فرزانه و متکلمى خردگرا دانست, چون و چرا کردن، مقدم دانستن تحقیق بر تقلید و پیگیرى مسایل کلامى از جمله عللى بودکه باعث بروز تحولات بزرگ روحى در جان و دل وى شد و همین شوق تفحص و تحقیق بودکه ار را در علوم زمان خود سرآمدکرد و در علومى مانندکلام و فلسفه، منطق، حساب و هندسه، موسیقى و علرم قرآنى متبحر ساخت.

دکتر مهدی محبتی در ادامه‌ی بحث خود درباره‌ی ناصرخسرو در روز چهارشنبه چهار آذر ساعت ۱۶:۳۰ به بحث درباره‌ی «ناصرخسرو، شاعرانگی و تعهد» می‌پردازد. این جلسه در مرکز فرهنگی شهر کتاب واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم برگزار می‌شود و ورود برای علاقه‌مندان آزاد است

سیدمحمد عمادی‌ حائری در بیست‌ودومین مجموعه درس‌گفتارهایی درباره‌ ناصرخسرو می‌کوشد نظریه‌ ناصرخسرو در باب آگاهی دینی را شرح دهد، نظریه‌ای که هم ذهنی بودن تجربه‌های معنوی و دینی را می‌پذیرد و هم بر تفاوت‌های آن با تجربه‌های حسی تأکید می‌کند.

قول هفدهم «زادالمسافرین» ناصرخسرو در باب مبادی درک قرآن است؛ تفسیر و تأویل قرآن نیست، بلکه بحثی است برای قرآن‌شناسی؛ اما پیش از ورود به بحث قول هفدهم، می‌خواهم از یکی از اقوال دیگر زادالمسافر سخن بگویم. این هم به نحوی تکرار، یا تأکید روش ناصرخسروست در مسالة «امر محسوس مقدمة امر معقول است»، و هم به نحوی بیان شأن قرآن است.

سید جعفر شهیدی معتقد است، شهرت ناصرخسرو در بین مردم ایران به شاعری است. ولی ناصر پیش از آنکه شاعر باشد، متکلم است. شعر برای او وسیله بوده است نه هدف و او از شعر برای اشاعه‌ افکار خود استفاده کرده است.