اخبار

در ایران قدیم سوارى اختصاص به طبقه خاصى داشت، هر کس نمی‌‏توانست خود را در شمار این طایفه قرار دهد. اسواران ابناى خاندان‌ها بودند. خانواده‌‏هایى در ایران بودند که سلسله نسب آنان تا عصر قدیم و دوره «پهلوانى»، بلکه بالاتر یعنى دوره هخامنشى می‌‏کشید.

«جوانمردی» براساس مجموعه‌ای از اصول اخلاقی یا آرمان‌های اخلاقی بنا شده است، اما «عیاران» گروه اجتماعی بودند که از آیین‌ها و اصول جوانمردی تأثیر می‌پذیرفتند؛ پس اینها یکی نیستند. به بیان دیگر، جوانمردی یک نظام اخلاقی بوده که عیاران، قلندران و حتی صوفیه‌ از آن تأثیر می‌پذیرفته‌اند و این ها، عیناً یکی نیستند.

پیدایش طریقه یا مذهب جوانمردی در ایران و ماهیت این طریقه هنوز به‌درستی شناخته نشده است.۱ قدیم‌ترین اسنادی که در اختیار داریم، مربوط به قرن سوم هجری است. می‌دانیم که در این قرن، در شهرهای خراسان، گروه‌هایی بودند که «جوانمرد» یا «جوامرد» خوانده می‌شدند. جوانمردان در میان کسبه و عیّاران بودند و از زاهدان و قُرّایان و مؤمنان خشک ظاهری متمایز بودند.

فتوت و جوان مردی، کمال مطلوب اخلاقی است که منشا آن را باید در فطرت پاک و آسمانی آدمی جست. این آیین که در ابتدا بیشتر طریق اخلاقی و عملی میان پهلوانان و عیاران بود، هنگامی که با زهد و تصوف و طریقت در آمیخت، به صورت جوان مردی معنوی و روحی جلوه گر شد.

جوان‌مردی و یاری‌رسانی از ویژگی‌های والای انسانی‌اند که در تاریخ به شکل گروه‌ها و انجمن‌ها با هدف پشتیبانی‌های مالی و حقوقی از نیازمندان به ویژه کسانی چون یتیمان، بی‌سرپرستان و درراه‌ماندگان پدیدار شده‌اند.

مقایسه دو سرمشق در خاستگاه‌های اخلاقی برای كوشش‌های مدنی در گفتاری از مقصود فراستخواه

شاهنامه فردوسی، گنجینه ای است محتوی اصیل ترین اندیشه ها، درباره جوانمردی، جای بسی شگفت ایت که هنوز پژوهشگری به سراغ ژرف یابی درباره جوانمردی در شاهنامه نرفته است.

اساس جوانمردی یا فتوت، بر ایثار و بخشایش است و این صفات، در وجود كسی مؤكّد نخواهد شد مگر آن كه از فضایل و خصایل اخلاقی بهره‌ای وسیع داشته باشد و نگرشی عالی و متعالی نسبت به هستی كسب كند و محبّت را همچون بزرگترین ودیعه و وامی كه به قلب انسان اهدا شده، پذیرا شود. در فتوت نامه‌ای از شهاب‌الدین عمر سهروردی، از مشاهیر عرفان و تصوف قرن هفتم هجری، در صفت جوانمردان آمده است: «هر آینده و شونده كه آید، باید كه از آنجا نصیب یابد، و فایده برگیرد، از طعام و شراب و كسوت و پاوزار و نفقت و علم و حلم و حكمت و معرفت و ادب. و علی هذا، فتوت خانه را چون در بسته باشد و خانقاه را چون مسافران و غربا و مساكین و طالب علم بیایند و در بسته بینند بی بهره مانند و نیاسایند، و از طعام و شراب و غیره فایده بر ندارند، میان فتوت خانه و خانقاه و میان خرابه چه فرق باشد؟»

فتوت یا جوانمردی جریانی است که ریشه در باورهای کهن مذهبی و منش اخلاقی ایرانیان دارد. به نظر می رسد که اصل این جریان را بتوان در اندیشه های باستانی ایران، آیین زرتشتی، جستجو کرد. این جریان در طول بیش از هشت سده ازعمر خود فراز و نشیب های فراوانی داشته است: از عیاری و راهزنی گرفته تا فتوّت سیاسی و تعاملات بین اصناف و مشاغل. از قرن دوم به بعد که فتوّت با تصوّف در می آمیزد و بسیاری از اهل فضل و فکر به آن رو می کنند فتوّت وارد مرحله جدیدی می شود، در این زمان راهزنی، دزدی و... جای خود را به ارزش های اخلاقی نیک می دهد.

برای کسب شناخت دقیق و عمیق از هر جریان اجتماعی، بایستی مجموعه ای از عوامل و جریانات دیگر را در ارتباط با آن مورد توجه قرار داد. به ویژه اگر جریان اجتماعی مورد مطالعه در دوره گسترده ای از حیات بشری تطور و تکوین یافته باشد و با فرهنگها و اجتماعات گوناگونی نیز ارتباط برقرار نموده باشد. حتی قدسی ترین امور در عالم،هنگامی که به دست بشر می افتند،بسیاری تغییرات و تحریفات را در خود ملاحظه می کنند.