معرفی مجله

1385/9/6 ۰۳:۳۰

"گنجينه‌هاي دست‌نويس‌هاي اسلامي در ورارود و قفقاز" به مناسبت سمينار بين‌المللي نقش نسخه‌هاي خطي و كتابخانه‌ها در تاريخ و فرهنگ ايران و ماوراء‌النهر

"گنجينه‌هاي دست‌نويس‌هاي اسلامي در ورارود و قفقاز" به مناسبت سمينار بين‌المللي نقش نسخه‌هاي خطي و كتابخانه‌ها در تاريخ و فرهنگ ايران و ماوراء‌النهر

اوّلين قدم براي شناسايي دستنويس‌هاي اسلامي ، شناسايي گنجينه‌هايي است كه اين دستنويس‌ها در آنها نگهداري مي‌شود. سال‌ها پيش مؤسّسة الفرقان (لندن) طرحي را براي شناسايي اين گنجينه‌ها آغاز كرد كه حاصل كار ، تحت عنوان World Survey of Islamic Manuscripts (بررسي جهاني دستنويس‌هاي اسلامي) در چهار جلد از سال 1992 تا 1994 به زبان انگليسي منتشر شد و ترجمة عربي آن در پنج جلد به تدريج از سال 1997 ميلادي منتشر شد.
با توجّه به اهميّت شناسايي مجموعه‌هاي داخل كشور ، بخش مربوط به ايران از اثر فوق به همّت آقاي احمدرضا رحيمي‌ريسه به فارسي ترجمه شده و با تصحيحات و افزوده‌هايي در سال 1379 خورشيدي منتشر شد ؛ امّا از سويي مي‌دانيم كه بسياري از آثار و دستنويس‌هاي مرتبط با فرهنگ ايران و اسلام در كشورهاي مختلف پراكنده است ، از اينرو لازم است كه اين مجموعه‌ها نيز به پژوهشگران ايراني معرّفي شود. در پيگيري اين هدف بخش آلمان مجموعه در سال 1383 خورشيدي در مجموعة نسخه‌پژوهي ( نسخه‌پژوهي ، به كوشش ابوالفضل حافظيان بابلي ، مؤسِسة اطّلاع‌رساني اسلامي مرجع ، قم ، 1383) منتشر شد و اكنون بخش ورارود و قفقاز آن از سوي مركز پژوهشي ميراث مكتوب - به عنوان ضميمة دوازدهم نشرية آينة ميراث- منتشر شده است.
اين بخش كه به معرّفي مجموعه‌هاي موجود در كشورهاي آذربايجان ، ارمنستان ، ازبكستان ، تاجيكستان ، تركمنستان ، قرقيزستان ، قزاقستان و گرجستان اختصاص يافته ، به مناسبت « سمينار بين‌المللي نقش نسخه‌هاي خطي و كتابخانه‌ها در تاريخ فرهنگ ايران و ماوراء‌النّهر» منتشر شده است.
ساختار تدوين كتاب بدينگونه است كه ذيل نام كشورها ( در اثر حاضر 8 كشور) ، نام شهرهاي آن و ذيل هر شهر تمامي مجموعه‌ها (اعمّ از كتابخانه ، موزه و...) همگي به ترتيب الفبايي ذكر شده است. ذيل هر مجموعه نيز اطّلاعاتي از قبيل نشاني ، تلفن ، سال تأسيس ، شمار نسخه‌ها ، وضعيّت مجموعه ، فهارس منتشر شده يا در دست انتشار و اطّلاعاتي از اين دست آمده است.
با توجّه به اينكه بيش از چهارده سال از انتشار جلد اوّل World Survey of Islamic Manuscripts مي‌گذرد ، مشخّص است كه بسياري از اطّلاعات مجموعه‌ها تغيير كرده و نياز به بازبيني مجدّد دارد. براي نمونه پس از چاپ اثر مذكور ، تعداد زيادي فهرست از مجموعه‌ها منتشر شده كه بايد به آن وارد شود. به همين دليل در ترجمة فارسي بازبيني مجدّدي روي اطّلاعات شده.
براساس مجموعة فوق ، در هشت كشور فوق 22 شهر داراي مجموعة دستنويس‌هاي اسلامي است كه شمار اين مجموعه‌ها 52 كتابخانه است. اطّلاعات موجود نشان مي‌دهد كه بيش از 80000 دستنويس در اين كشورها نگهداري مي‌شود كه براي آنها 106 عنوان فهرست (در 127 جلد) منتشر شده است.
گفتني است كه كار ترجمه و بازبيني تمام مجموعة بررسي جهاني دستنويس‌هاي اسلامي توسّط آقاي رحيمي ريسه به پايان رسيده و به خواست خدا به زودي شاهد انتشار بخش شبه‌قاره و تركيه آن خواهيم بود. (منبع: میراث مکتوب)


خان احمدی