روایت ۱۲ سال مدیریت کاخ گلستان/ مخازنی که سامان‌دهی شد

1394/11/7 ۱۰:۱۷

مخازن و مرمت تالارها می‌داند. شاید تنها کاخی که در سال‌های اخیر شاهد کمترین تغییرات در سیستم مدیریتی خود بوده، کاخ گلستان در تهران باشد. کاخی که در آن اتفاقات مهمی رقم خورد مانند تاج گذاری پادشاهان قاجار از جمله احمدشاه بر تخت مرمر، تاجگذاری مظفرالدین شاه قاجار در عمارت بادگیر، گشایش مجلس یکم در اتاق برلیان عمارت گلستان، نخستین جلوس رضاخان بر تخت مرمر، تاج‌گذاری رضاخان و محمدرضا پهلوی در تالار سلام و...

ثقه‌الاسلام در حالی پس از ۱۲ سال از مدیریت کاخ گلستان خداحافظی می‌کند که خود مهمترین اقدامش در این کاخ را ساماندهی مخازن و مرمت تالارها می‌داند.

شاید تنها کاخی که در سال‌های اخیر شاهد کمترین تغییرات در سیستم مدیریتی خود بوده، کاخ گلستان در تهران باشد. کاخی که در آن اتفاقات مهمی رقم خورد مانند تاج گذاری پادشاهان قاجار از جمله احمدشاه بر تخت مرمر، تاجگذاری مظفرالدین شاه قاجار در عمارت بادگیر، گشایش مجلس یکم در اتاق برلیان عمارت گلستان، نخستین جلوس رضاخان بر تخت مرمر، تاج‌گذاری رضاخان و محمدرضا پهلوی در تالار سلام و...

از زمانی که قرار شد این کاخ مورد بازدید عموم مردم قرار گیرد مدیرانی به این کاخ آمد و شد کردند اما بازهم این رفتن و آمدها در کاخ گلستان کمتر از کاخ نیاوران و سعدآباد بود. آذرمی نخستین رییس این مجموعه و علیرضا انیسی از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ رییس کاخ گلستان بود.

سپس این سمت به پروین ثقةالاسلام رسید و او از سال ۱۳۸۰ تا اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۹ در کاخ گلستان ماند. عمر مدیریت مسعود شریفی در این مجموعه نیز به حدود دو سال و ۱۰ ماه رسید. پس از او، زینب فیروزی مشاور حقوقی نهاد ریاست جمهوری، پنجمین رییس کاخ گلستان شد. اما رکورددار عمر مدیریت در این کاخ پروین صدر ثقه‌الاسلامی بود که در دولت یازدهم و پس از فیروزی دوباره روی صندلی کاخ نشست.

او از مهرماه سال ۸۰ تا اردیبهشت سال ۸۹ مدیریت کرد و دوباره پس از وقفه‌ای سه ساله از شهریور ۹۲ تا دی ۹۴ مدیریت این مکان تاریخی و فرهنگی را بر عهده گرفت. اهالی کاخ گلستان پروین ثقه‌الاسلامی را «خانم» خطاب می‌کنند. گویی این کاخ تنها یک بانو و خانم دارد چرا که کارکنان این کاخ از باغبانان تا سربازهای یگان و معاونان مدیر، همه می‌دانند «خانم» کیست!

پس از ۱۲ سال اما مسعود سلطانی فر رئیس سازمان میراث فرهنگی دی ماه امسال اعلام کرد که به جای ثقه‌الاسلامی فرد دیگری عهده‌دار این موزه می‌شود. هنوز برای ثقه‌الاسلام سمت و پست سازمانی تعریف نشده است.

او در دانشگاه خوارزمی حق‌التدریس و ۳۰ سال رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تربیت مدرس بوده است و اکنون در حال انجام کارهای نیمه کاره و پرونده‌های ناتمام است تا آنها را به مسعود نصرتی مدیر جدید کاخ گلستان تحویل بدهد.

یکی از اقداماتی که ثقه‌الاسلام در طول دوره مدیریتش در این کاخ انجام داده را ساماندهی سه مخزن کاخ می‌داند چرا که هر سه مخزن در دوره او ایجاد شد. او به خبرنگار مهر می گوید: این مخازن طبق استانداردهای جهانی تشکیل شده است.  

تهیه پرونده ثبت جهانی آلبوم خانه، ثبت جهانی کتاب پنج گنج نظامی و چاپ کتابهای ارزشمند از نسخ خطی کاخ، جهانی شاهنامه بایسنقری، افتتاح تالار سلام و تالار آینه، مرمت و بازگشایی تالار بادگیر پس از ۳۵ سال و تبدیل سیستم تهویه گرمایشی و سرمایشی کاخ جزو کارهایی است که ثقه الاسلام از خود به یادگار گذاشت.

کتاب‌های خطی مخازن کاخ گلستان کمتر از نسخ خطی موزه ملی ایران نیست. این کاخ مخزن کتاب خطی، آلبوم خانه و مخزن اسناد قاجار را دارد که در آن ۵۰۰ هزار سند قاجاری و ۵۰ هزار عکس و شیشه نگهداری می‌شود. بیش از سه هزار کتاب خطی نیز در این کاخ موجود است.

تابلوهای نفیس لای پتو بود

ثقه‌الاسلام می‌گوید: در زیر زمین کاخ گلستان مخزن اصلی اشیای فرهنگی را ایجاد کردیم و برای نگهداری از اشیا ۸ امین اموال قرار دادیم. شاید چون نزدیک به ۹۰ درصد این اشیا متعلق به دوره قاجار هستند و در میان آنها کتاب هایی از دوران تیموریان و اسلامی و شمشیر شاه عباس نیز دیده می‌شود. در کاخ گلستان تابلوهای نفیس را لابه لای پتو و ملحفه نگه می‌داشتند اما اکنون این تابلوها روی ریل قرار گرفته است.

ثقه الاسلامی یکی از کارهای نیمه تمامش را چاپ کتاب مرقع گلشن و شاهنامه بایسنقری می‌داند که به دلیل نبود اعتبار هیچ وقت انجام نداد. او توضیح می دهد: این کتابها یک بار در دوره پهلوی اول چاپ شدند اما همیشه دوست داشتم این کار را انجام بدهم.

وی افزود: چاپ کتاب نفیس هیچ وقت به تغییر مدیران ارتباطی ندارد. چون یک کار ملی است. من از رئیس سازمان میراث فرهنگی خواستم که وارد این جریان شود. چراکه شاهنامه بایسنقری در فهرست جهانی ثبت شده است و عمری ۶۰۰ ساله دارد ولی ممکن است در طول زمان دچار فرسایش شود. بنابراین بهتر است با کیفیت عالی یک بار از روی آن کتابی نفیس چاپ شود.

آزمایشی برای ضد زلزله کردن کاخ گلستان

وی یکی دیگر از اقداماتش در این کاخ موزه را ضد زلزله کردن ساختمان های کاخ می داند و می گوید: این اقدام هم یکی از آرزوهای من بود. در زمانهای گذشته با دانشگاه تهران صحبت شد آنها هم از خاک ساختمانها نمونه برداری کردند تا روی آن تحقیق انجام دهند. این کار به زمان زیادی برای مطالعه نیاز دارد. چون باید دید چطور می توان بتن به ساختمان تاریخی تزریق کرد. پس از آن یک پشتکار و همت عالی نیاز دارد تا ساختمان های کاخ ضد زلزله شود.

مشکل آبیاری کاخ حل شد

مدیر سابق کاخ گلستان ادامه می دهد: زمین بانک ملی نزدیک کاخ سالها پیش متعلق به کاخ گلستان بوده است که چاه آب هم داشت با شهرداری و مسئولان بانک صحبت شد تا از چاه آنجا به سمت کاخ لوله بکشیم. چون درختها با کمبود آب و خشکی مواجه شده بودند بنابراین مشکل آبیاری درختان کاخ برای همیشه حل شد.

تالار برلیان یکی از تالارهایی است که همیشه درش به روی بازدیدکنندگان بسته بوده است. ثقه الاسلام در این باره میگوید: تا سال ۸۸ تالار برلیان سه روز در هفته باز بود. اما کمبود نیروی یگان داشتیم. این تالار باید حداقل ده مراقب داشته باشد.

نبود نیروی مراقب و لرزه به عمارت شمس العماره

مشکلی که ثقه‌الاسلام درباره آن صحبت می‌کند منجر به بسته ماندن در کاخ از سمت خیابان ناصرخسرو نیز می‌شود. او می گوید: این در را باز نکردیم چون هم نیروی یگان می خواست هم اینکه تردد ماشین در خیابان به اندازه کافی لرزه به تن عمارت شمس العماره می زند چه برسد به اینکه تردد از آنجا هم انجام شود. این خوب نیست که از پیاده رو مردم یک باره وارد کاخ شوند. اگر ناصر خسرو به معنای واقعی ساماندهی شود می توان در کاخ را هم از سمت این خیابان باز کرد. اما در هر حال شمس العماره بتنی نیست و باید مراقب ترددها بود.

ساختمان وزارت دارایی که زمانی متعلق به کاخ بود. همچنان یکی از پرونده های چالشی کاخ گلستان به حساب می آید در این باره هم ثقه الاسلامی می گوید: شاید در آینده ساختمان این وزارت خانه دوباره به تملک کاخ دربیاید و مانند میدان مشق یک مجموعه فرهنگی و تاریخی در محور خیابان باب همایون با وجود مدرسه دارالفنون داشته باشیم!

  منبع: مهر

منبع: مهر

سایر تصاویر