آیدین آغداشلو: ناامیدی، همان دوزخ است

محمدامین میرزاپور: آیدین آغداشلو به میان کرمانی‌ها رفته بود تا به این پرسش پاسخ بگوید که کجای جهان ایستاده‌ایم؟ او در پاسخ به چنین دغدغه‌ای عنوان کرد که با جهان معاصر همراه‌شدن و بازگشت به ترکیب‌گری ایرانی مستلزم اصالت و خالص‌بودن است. آیدین آغداشلو، نقاش، منتقد و پژوهشگر هنر، در سخنرانی‌ای که ١٥ دی در دانشکده هنر صبا در کرمان برگزار کرد، گفت: «جایگاه ما در هنر معاصر ایران و جهان کجاست؟ ما کجا ایستاده‌ایم؟ این سؤال هم مانند بسیاری از سؤال‌های روشن، جواب روشن ندارد. طیف جهان معاصر در طیف خاکستری زندگی می‌کند. برای اینکه بدانیم آینده ما چه می‌شود و آینده هنر چگونه می‌شود و آیندگان درباره ما چه می‌گویند، باید بتوانیم وضعیت موجود خود را واضح‌تر ببینیم».او درباره وضعیت هنر در کشور عنوان کرد: «متأسفانه فضای بازار هنر ایران بسته است و این بسیار ناامیدکننده و پیچیده است، ولی نبود امید به منزله دوزخ تلقی می‌شود همان‌طورکه دانته در کتاب «کمِدی الهی» وقتی به سر در دوزخ می‌رسد، نوشته است: «کسانی که وارد می‌شوند، امید را از خودشان بیرون بیاورند و وارد شوند». او با نگاهی به تاریخ هنر ایران چنین تحلیل کرد: «با مطالعه سیر تاریخی هنرهای تجسمی ایران، به دوره صفویه در قرن‌های ١٠ و ١١ می‌رسیم. در این دوره ما از نقاشان غربی دعوت می‌کنیم به سرزمین ما بیایند و ما از آنها نقاشی‌های رنگ‌روغنی روی بوم را یاد می‌گیریم. در کنار این تفکر اومانیستی غربی و موضوعات غربی هم وارد نقاشی ما می‌شود. ولی ما در این دوره و حتی اواخر دوره صفویه، نقاشی‌های کاملا ایرانی داریم، حتی مدرسان غربی هم ایرانیزه می‌شوند. در کل نقاشی در ایران از دوران زندیه و با رسیدن به عصر کمال‌الملک، پله‌پله غربی و غربی‌تر می‌شود». این نقاش درباره نحوه حضور هنرمندان ایرانی در جهان معاصر این‌طور پیشنهاد کرد: «هنرمند ایرانی از وقتی که بیشتر از فرهنگ و هنرهای دیگر گرفت و کمتر فرهنگ خودش را صادر کرد و کمتر دست به آفرینش زد، دچار انفعال و انحطاط شد. اگر می‌خواهیم همراه با جهان معاصر باشیم، باید چشمان خود را باز کنیم و درست ببینیم. تا زمانی که چشم‌هایمان بسته است، دیگران ما را راهنمایی و هدایت می‌کنند. با جهان معاصر همراه‌شدن و بازگشت به ترکیب‌گری ایرانی، مستلزم اصالت و خالص‌بودن است. هنر ایرانی بیانگر و تصویرگر روح ایرانی ا‌ست و هرگاه هنر ایرانی فعالیت می‌کند، این روح ایرانی ا‌ست که جریان دارد و از خود، تصویر ارائه می‌دهد».