" تاريخ‌ قم‌" از انتشارات مركز قم‌شناسي كتابخانه آيت‌الله مرعشي

1385/8/20 ۰۳:۳۰

حسن‌ بن‌ محمد اشعري‌ قمي‌ (از اعلام‌ قرن‌ چهارم‌ هجري‌). مترجم‌ : تاج‌ الدين‌ حسن‌ خطيب‌ بن‌ عبدالملك‌ قمي‌ (در 805ـ 806 ِ). تحقيق‌ محمدرضا انصاري‌ قمي‌. كتابخانة‌ بزرگ‌ حضرت‌ آيت‌ الله‌ العظمي‌ مرعشي‌ نجفي‌ (ره‌). قم‌. چاپ‌ اول‌. 1385 ش‌/ 1427 ِ/ 2006 م‌. 1069 صفحه‌.

حسن‌ بن‌ محمد اشعري‌ قمي‌ (از اعلام‌ قرن‌ چهارم‌ هجري‌). مترجم‌ : تاج‌ الدين‌ حسن‌ خطيب‌ بن‌ عبدالملك‌ قمي‌ (در 805ـ 806 ِ). تحقيق‌ محمدرضا انصاري‌ قمي‌. كتابخانة‌ بزرگ‌ حضرت‌ آيت‌ الله‌ العظمي‌ مرعشي‌ نجفي‌ (ره‌). قم‌. چاپ‌ اول‌. 1385 ش‌/ 1427 ِ/ 2006 م‌. 1069 صفحه‌.
اين‌ كتاب‌ كه‌ به‌ شمارة‌ «9» از سري‌ مركز قم‌ شناسيِ كتابخانه‌ مرعشي‌ قم‌ به‌ تازگي‌ منتشر شده‌ است‌، به‌ مراتب‌ بهتر از چاپ‌ بسيار آشفته‌ انتشارات‌ زائر قم‌ است‌ كه‌ چندين‌ ماه‌ قبل‌ منتشر شد (شمارة‌ 5 و 6 گزارش‌ ميراث‌، صص‌ 34ـ33).
همچنين‌ چنانكه‌ مي‌دانيم‌ نخستين‌ چاپ‌ از اين‌ كتاب‌ ارجمند به‌ تصحيح‌ مرحوم‌ سيد جلال‌ الدين‌ طهراني‌ در 1313.ش‌ منتشر شده‌ بود. و البته‌ چاپ‌ حاضر مزاياي‌ فراواني‌ بر چاپ‌ طهراني‌ هم‌ دارد. محقّق‌، نسخه كهنه‌ كتابخانه ملّي‌ ايران‌ (شمارة‌ 2472) مورخ‌ 837 هجري‌ را كه‌ به‌ خط‌ فرزند مترجم‌ است‌ و مضبوط‌ترين‌ دستنويس‌ كتاب‌، اساس‌ و اصل‌ قرارداده‌ و تا حدّ ممكن‌ ويژگي‌هاي‌ جانبي‌ و فرعي‌ (رسم‌ الخط‌ و...) را هم‌ وارد متن‌ كرده‌ (كاري‌ بس‌ پسنديده‌). آنگاه‌ نتيجه مقابله‌ با دو نسخه خطي‌ (2 دستنويس‌ شمارة‌ 12404 و 7216 كتابخانه مرعشي‌) و چاپِ طهراني‌ (به‌ همراه‌ حواشي‌ استاد شبيري‌ زنجاني‌ كه‌ در اختيار مصحّح‌ بوده‌) را به‌ عنوان‌ نسخه‌ بدل‌ آورده‌ است‌. روش‌ كار خوشبختانه‌ علمي‌ است‌ و به‌ جز ارائه‌ متني‌ قابل‌ اطمينان‌، تحقيقِ كار هم‌ شايان‌ توجه‌ است‌.
يعني‌ اينكه‌ حوادث‌ و رويدادهاي‌ تاريخي‌ منبع‌ يابي‌ (منابع‌ دست‌ اول‌) و اعلام‌ و اماكن‌ جغرافيايي‌ بررسي‌ شده‌ است‌.
در مقدمة‌ 82 صفحه‌اي‌ اثر، كلياتي‌ دربارة‌ شهر قم‌ آمده‌ كه‌ مفيد و سودمند و داراي‌ مطالب‌ بعضاً تازه است‌‌. از صفحة‌ 43 تا 60 دربارة‌ تاريخ‌ قم‌ و منابع‌ و ويژگي‌ هايش‌ و ترجمه‌ آن‌ (كتاب‌ مورد بحث‌) و آنگاه‌ نسخه‌هاي‌ خطّي‌ كتاب‌ و روش‌ كار ذكر شده‌ است‌ و‌ نمونه عكس‌ دستنويس‌ها آورده شده است. متن‌ (كه‌ از عدد 1 شمارة‌ صفحه‌ خورده‌ است‌) 851 صفحه‌ دارد و تعليقه‌ها و توضيحات‌ و نسخه‌ بدل‌ها در پاورقي‌ آمده است‌. امّا فهارس‌ 41 گانه كار كه‌ در صص‌ 1069ـ853 آمده‌، بسيار بر ارزش‌ كار افزوده‌ و شامل‌ مواردي‌ از قبيل‌ ذيل‌ است‌:
نام‌ها و اعلام‌، سرزمين‌ها و مناطق‌، حوادث‌ و وقايع‌ تاريخي‌، آيات‌، شعر، ضرب‌ المثل‌، القاب‌ و مناصب‌، دين‌ و مذهب‌، فرقه‌ها و اقوام‌، شاعران‌، رستاقهاي‌ قم‌، طسوجهاي‌ قم‌، منطقه‌ محله‌ كوچه‌ راه‌ و خيابان‌هاي‌ قم‌، مساجد و مدارس‌ قم‌، ميدان‌هاي‌ قم‌، آسياهاي‌ قم‌، امام‌ زاده‌ها بقاع‌ متبركه‌ و قبرستانهاي‌ قم‌، خاندانهاي‌ قم‌، اشياء و مقادير، حيوانات‌، اصطلاحات‌ ديواني‌، گياهها، لهجه‌ و زبان‌ اهل‌ قم‌ و واژگان‌ فارسي‌ كهن‌، نقيبان‌ و داعيان‌، احاديث‌، منابع‌ تاريخ‌ قم‌، مراجع‌ تحقيق‌ تاريخ‌ قم‌ و فهرست‌ موضوعي‌. (منبع: میراث مکتوب)


خان احمدی