كتاب «جانشينی حضرت محمد(ص)» منتشر شد

1385/8/13 ۰۳:۳۰

«جانشينی حضرت محمد(ص)» نوشته‌ی «ويلفرد مادلونگ» به‌كوشش بنياد ‌پژوهش‌های اسلامی و آستان قدس رضوی منتشر شد.

«جانشينی حضرت محمد(ص)» نوشته‌ی «ويلفرد مادلونگ» به‌كوشش بنياد ‌پژوهش‌های اسلامی و آستان قدس رضوی منتشر شد.
اين كتاب، پژوهشی است پيرامون نخستين جانشين پيامبر(ص)كه توسط «احمد نمايی»،‌ «جواد قاسمی»، «محمدجواد مهدوی» و «حميدرضا ضابط» ترجمه شده است.
تأثيرگذاری رخدادهای صدر اسلام در طول تاريخ پيدايی و پويايی اين آيين آسمانی، محققان و پژوهش‌گران را واداشته است كه با تحليل متون و اسناد بازمانده از پيشينيان به برداشت‌های متفاوتی از آن دوره دست يابند؛ در اين ميان نويسنده‌ی كتاب حاضر در نگاهی پژوهش‌مندانه به متون كهن و معاصر اسلامی و آثار نويسندگان غربی، به نقد و بررسی موضوع جانشينی حضرت محمد(ص) پرداخته است.

در بخشی از مقدمه‌ی اين كتاب چنين می‌خوانيم:
«... در تاريخ اسلام هيچ واقعه‌ای عميق‌تر و ماندنی‌تر از مسأله جانشينی حضرت محمد(ص) موجب اختلاف نبوده است. حق جانشينی پيامبر(ص) و به‌دست گرفتن زمام امور امت پس از رحلت او به صورت يكی از مسايل مهم دينی درآمده است كه تا به امروز سبب جدايی سنيان و شيعيان بوده است. مسأله حق و باطل، موضوعی است كه قرن‌ها در انديشه‌ی مسلمانان جای‌داشته است. از نظر سنيان ابوبكر، خليفه اول، تنها خليفه بر حق بود، زيرا او افضل مردمان پس از پيامبر(ص) بود. هر چند محمد(ص) به‌صراحت او را به جانشينی خود منصوب نكرده بود اما انتخاب ابوبكر به امامت جماعت مسلمانان در زمان آخرين بيماری پيامبر(ص) دليل بر اولويت او بود. اجماع مسلمانان در حمايت از ابوبكر نهايتا صحه‌ای بود بر آنچه مورد پسند خداوند بود. از نظر شيعيان علی عليه اسلام پسر عم و داماد حضرت محمد(ص) بود كه به علت سوابق شايسته‌اش در اسلام و نسبت نزديكش، پيامبر او را به جانشينی خود برگزيده بود؛ بنابراين ابوبكر با حمايت اكثر صحابه حضرت محمد اين مقام بر حق او را غصب كرد ...»
با وجود اهميت بنيادين اين اختلاف در تاريخ اسلام، مورخان معاصر كم‌تر به بررسی كم و كيف وقايع و شرايط پيرامون جانشينی پرداخته‌اند. اين بی‌توجهی كلی ظاهرا برپايه‌ی اين نظريه است كه اختلاف بين سنيان و شيعيان، هر چند حول محور خلافت می‌چرخد، اما مطلبی است كه در دوران‌های بعدی پديد آمده است.

همچنين در بخشی از متن كتاب چنين آمده است:
«... حاكميت علی(ع) مشخصه‌هايی مغاير با خلافت داشت. اين حاكميت بر طبق معيارهای دوره‌ی‌ نخستين خلافت نبود علی (ع) از طرف شورايی از برجسته‌ترين صحابه‌ی نخستين، كه عمر آن‌را شرط جانشينی مشروع دانسته بود، برگزيده نشد و نيز از پشتيبانی اكثريت قريش كه در تشكيلات حكومتی ابوبكر به منزله‌ی تنها طبقه‌ی حاكمی شناخته می‌شد كه حق داشت درباره‌ی خلافت تصميم‌گيری كند، بی‌بهره بود اما علی به مشروعيت ادعای خويش كه بر خويشاوندی نزديكش با پيامبر(ص)، آگاهی‌اش از اسلام، همراهی‌اش با آن از همان روزگار نخستين، و شايستگی‌اش در مراقبت از آرمان‌های آن مبتنی بود يقين كامل داشت. از نظر او معيارهايی كه ابوبكر و عمر برای حاكميت مشروع وضع كرده بودند، اصالت نداشت. ...»
«ويلفرد مادلونگ» يكی از خاورشناسان و اسلام‌شناسان معاصر است كه در زمينه‌ی فرقه‌های شيعی و به طور كلی نهضت‌های مذهبی و كلامی قرون اوليه اسلامی تحقيقاتی را انجام داده و در حدود دويست كتاب و مقاله تأليف كرده است و كتاب حاضر آخرين اثر وی است كه حاصل بيش از سه دهه تحقيق اين استاد است و در آن بر خلاف ديدگاه رايج در ميان مستشرقان و بدون هيچ داوری در اين زمينه اين باور خود را آشكار می‌سازد كه حتی اگر پيامبر(ص) به جانشينی كسی هم تصريح نكرده باشد از خلافت ابوبكر بر امت خود رضايت نداشته است.
كتاب«جانشينی حضرت محمد(ص)» با شمارگان 2000 نسخه و در 600صفحه با بهای 46000 ريال به‌كوشش بنياد ‌پژوهش‌های اسلامی و آستان قدس رضوی منتشر شد. گزارش خبرگزاری قرآنی ايران


خان احمدی