از چاووش خوانی تا الوداع خوانی

1394/4/1 ۰۹:۱۶

شاید مردم امروز درک زیادی از موسیقی مخصوص ماه مبارک رمضان نداشته باشند، اما بد نیست بدانید در سال‌های دور، این ایام با موسیقی یعنی با نوای چاووش‌خوانان که خبر از رؤیت هلال ماه می‌دادند، آغاز و به «الوداع‌خوانی» ختم می‌شد. در سال‌های دور افرادی به نام چاووش‌خوانان بودند که مهم‌ترین وظیفه آنها دعوت مردم به سفر‌های زیارتی بود. آنها در واقع به گونه‌ای نوحه‌سرایی می‌کردند و به استقبال و بدرقه حجاج می‌رفتند، اما یکی دیگر از وظایف آنها این بود که رؤیت هلال ماه رمضان را به اطلاع مردم برسانند.

شاید مردم امروز درک زیادی از موسیقی مخصوص ماه مبارک رمضان نداشته باشند، اما بد نیست بدانید در سال‌های دور، این ایام با موسیقی یعنی با نوای چاووش‌خوانان که خبر از رؤیت هلال ماه می‌دادند، آغاز و به «الوداع‌خوانی» ختم می‌شد.
در سال‌های دور افرادی به نام چاووش‌خوانان بودند که مهم‌ترین وظیفه آنها دعوت مردم به سفر‌های زیارتی بود. آنها در واقع به گونه‌ای نوحه‌سرایی می‌کردند و به استقبال و بدرقه حجاج می‌رفتند، اما یکی دیگر از وظایف آنها این بود که رؤیت هلال ماه رمضان را به اطلاع مردم برسانند. این آیین به گونه‌ای اجرا می‌شد که بزرگان شهر همراه یک یا چند چاووش‌خوان به محلی برای رؤیت هلال ماه می‌رفتند و پس از رؤیت، چاووش‌خوان با ذکر صلوات و گاهی همراه نقاره‌زن و طبل‌زن به راه می‌افتاد تا مردم را از آغاز ماه مبارک رمضان باخبر کنند.
این آوازها که توسط چاووش‌خوانان خوانده می‌شد، علاوه بر مطلع کردن مردم از این ماه، به نوعی استقبال از ماه رمضان و تکریم این ماه نیز محسوب می‌شد.
افرادی با نام «سحرخوان» نیز در این ایام وظایفی داشتند. آنها مردم را برای سحر بیدار می‌کردند و تا نزدیک اذان صبح می‌خواندند. آوازهایی که با صلوات فرستادن همراه بود و به آنها «رمضانیه» گفته می‌شد. این آوازها تا اذان صبح ادامه پیدا می‌کرد و یکی از دلایل مهم برای اجرای آن این بود که مردم سحرها خواب نمانند. خیلی‌ وقت‌ها یک نقاره‌زن نیز در کنار سحرخوان حضور پیدا می‌کرد.
این افراد در لحظات افطار نیز در کنار مردم بودند و با نواختن طبل نزدیک شدن به زمان افطار را خبر می‌دادند. البته ‌سازی که انتخاب می‌شد، در مناطق مختلف کشور متفاوت بود و هر منطقه‌ای به فراخور شرایط فرهنگی‌اش این مراسم را اجرا می‌کرد. صلوات‌خوانی، ذکر‌خوانی، بسم‌الله‌خوانی و منقبت‌خوانی هم از دیگر آیین‌هایی بودند که در این ایام اجرا می‌شدند و به گفته پژوهشگران موسیقی نواحی ایران، موسیقی‌هایی که در این ایام نواخته می‌شدند، بجز منقبت‌خوانی‌های شب‌های قدر، همه شاد بودند زیرا مردم این ایام را بهتر از هر زمانی می‌دانستند. این ایام همان‌طور که با نوای چاووش‌خوان‌ها آغاز می‌شد، با «الوداع‌خوانی» آنها نیز به پایان می‌رسید که باز هم در شهر راه می‌افتادند و با خواندن رمضانیه مردم را از پایان این ماه باخبر می‌کردند.
به گزارش ایسنا، اینها فقط بخشی از گنجینه موسیقی نواحی ایران محسوب می‌شود که بدون ثبت و ضبط در حال منسوخ شدن و از بین رفتن است. البته چند سال پیش جشنواره‌ای با عنوان «ذکر و ذاکرین» با این موضوع در تهران برگزار می‌شد که می‌توانست تا حد زیادی به آشنایی مردم با این آیین‌ها کمک کند؛ اما با تغییر مدیریت‌ها برگزاری این جشنواره هم به حاشیه رفت.

روزنامه ایران