جلال ذوالفنون؛ استادی توانا و ردیف دانی تاثیرگذار

1393/12/18 ۱۱:۲۲

زنده یاد جلال ذوالفنون استاد سه تار و ردیف دان موسیقی سنتی ایران را می توان در زمره یکی از تاثیرگذار ترین هنرمندان عرصه موسیقی قرار داد که نقش به سزایی در شکوفایی این کونه موسیقی در کشور داشت.

زنده یاد جلال ذوالفنون استاد سه تار و ردیف دان موسیقی سنتی ایران را می توان در زمره یکی از تاثیرگذار ترین هنرمندان عرصه موسیقی قرار داد که نقش به سزایی در شکوفایی این کونه موسیقی در کشور داشت.

جلال ذوالفنون16 اسفند 1316 در شهر آباده استان فارس متولد شد؛ در دوران کودکی به همراه خانواده به تهران آمد و فراگیری موسیقی را در 10 سالگی در خانواده ای علاقه مند به هنر و موسیقی آغاز کرد.

ذوالفنون با مهاجرت به تهران برای ادامه تحصیل به صورت آکادمیک، وارد هنرستان موسیقی ملی تهران شد؛ این مجموعه در سال های نخستین فعالیت خود میزبان جلال ذوالفنون و هم نسلان وی بود که به دوران طلایی هنرستان موسیقی ملی مشهور است؛ در این زمان نوازندگان بزرگ و مشهور حال حاضر موسیقی سنتی در هنرستان ملی مشغول به فراگیری و تحصیل موسیقی به صورت علمی شدند.

وی پس از گذراندن دوره هنرستان و اخذ مدرک دیپلم برای سپری کردن دوره عالی موسیقی به دانشگاه هنرهای زیبا رفت؛ این دوره تازه برای ذوالفنون استفاده از تجربیات و داشته های چهره های سرشناس مکتب موسیقی سنتی همچون نورعلیخان برومند، داریوش صفوت، یوسف فروتن و سعید هرمزی که اشراف کاملی به مکاتب گوناگون موسیقی در ایران داشتند را در بر داشت.

روایت های مختلف از ردیف مکتب دستگاهی موسیقی ایران بر پایه سازهای سه تار و به ویژه تار استوار بود و این موجب می شد نواختن یکی از این سازها برای یادگیری هرچه بهتر ردیف اجتناب ناپذیر باشد، در این بین ذوالفنون بر روی فراگیری تکنیک های سه تار در نزد استادان مطرح آن زمان که پل ارتباطی بین اساتید گذشته با نسل بعدی بودند، متمرکز شد.

توجه ویژه به موسیقی سنتی ایران در رادیو از هر زمان دیگر بیشتر بود و جریانی به نام موسیقی رادیو را به وجود آورد؛ جلال ذوالفنون همچون بیشتر هم نسلان خود جذب سازمان رادیو و تلویزیون آن زمان شد و حدود 10 سال در این نهاد به تولید موسیقی سنتی و اشاعه آن به مخاطبان رادیویی پرداخت.

همین زمان در کنار پرداخت به نوازندگی و شیوه های گوناگون اجرایی، آموزش سه تار نوازی و مبانی موسیقی سنتی را آغاز کرد؛ تدریس موسیقی مکتب دستگاهی و کارهای تحقیقاتی در این شاخه از همان ابتدای فعالیت حرفه موسیقی وی از جایگاه بالاتری نسبت به تولید برخوردار بود که همین امر بعدها به تدوین کتاب های آموزشی سه تار انجامید.

پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، ذوالفنون فعالیت خود را در مرکز حفظ و اشاعه در زمینه تحقیق موسیقی فولکور آغاز کرد؛ حضور موثر و اجرای کنسرت های موفق در کشورهای اروپایی و آمریکایی از دیگر فعالیت های وی در آن زمان بود که از این بین می توان به اجرای موسیقی سنتی در سالن سازمان ملل شهر نیویورک اشاره کرد.

تکنوازی و پرداخت به ساز سه تار، از دیگر دغدغه های این هنرمند صاحب نام به شمار می رفت که در ادامه راه، همین نگرش موجب تولید آثار قدرتمند در این شاخه و معرفی هرچه بیشتر سه تار در قالب گروه نوازی شد؛ قبل از این سه تار به عنوان سازی تکنواز ایفای نقش می کرد و ذوالفنون بود که در سال ها فعالیت خود نقش های تازه ای در حوزه اجرایی به این ساز داد.

تولید مجموعه های صوتی گل صد برگ، آتش در نیستان، شیدایی و دهها اثر دیگر با محوریت اجرایی ساز سه تار، تالیف کتب آموزش ساز سه تار، انتشار آثاری در حوزه تکنوازی سه تار همچون پرواز، پرند، پیوند و دل آوا و آموزش تعداد کثیری از هنر آموزان در زمینه موسیقی سنتی از دیگر فعالیت های وی در عرصه موسیقی به شمار می رود که موجب بوجود آمدن مکتبی در نوازندگی سه تار با نام ذوالفنون شد.

استاد جلال ذوالفنون در آخرین حضور خود در قالب بیست وهفتمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر به صحنه رفت و در پایان این جشنواره در حالی که از بیماری رنج می برد و آخرین ماه های زندگی خود را سپری می کرد به عنوان استاد و موسیقیدانی گرانقدر از سوی مسوولین برگزاری جشنواره فجر تقدیر شد.

این استاد موسیقی سنتی کشور با تلاش و کوشش خود در حوزه موسیقی سنتی نقش بسزایی در نگاه داشتن و انتقال داشته های آن به نسل بعدی ایفای کرد که تربیت شاگردان سطح بالا این مهم را تصدیق می کند .

زنده یاد جلال ذوالفنون 28 اسفند (1390 )به علت نارسایی قلبی به دیار باقی شتافت و پیکر وی در امامزاده طاهر به خاک سپرده شد.

ایرنا