1393/12/6 ۱۱:۰۶
همایش بزرگداشت روز خواجه‌نصیرالدین طوسی عصر روز دوشنبه 4 اسفندماه با حضور غلامحسین ابراهیمی دینانی، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسرو پناه رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد استاد دانشگاه شهید بهشتی، غلامرضا اعوانی و شهین اعوانی از اعضای هیئت‌علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
وی اظهار کرد: تنها کسی که متوجه این نکته شده و در هزار سال پیش به آن اشاره‌کرده و به‌نوعی ارسطو ستیز بوده و کتاب احیاء علوم دین را نوشته امام محمد غزالی بود و در انتها ظاهراً متوجه می‌شود که در این کار موفق نیست و کتاب دیگری می‌نویسد که ظاهراً متوجه این عدم موفقیت خود می‌شود اما خواجه درست است که کتاب اخلاق ناصری به سبک ارسطویی است اما خود خواجه متوجه این امر بود که این اخلاق لزوماً اثباتی نیست و کتابی نوشت به نام اوصاف الاشراف. نشان داد که انسان باید اخلاق داشته باشد و درواقع همان چیزی است که امروزه به اخلاق تکلیفی و اخلاق فضیلتی از آن یاد می‌کند.
خواجه نظم‌دهنده کلام شیعه اثناعشری با کتاب تجریدالاعتقاد است
آیت‌الله محقق داماد نیز در بخش دیگری از این همایش بابیان اینکه هر کس از خواجه طوسی نامی شنیده باشد بلافاصله چند علم در ذهنش می‌آید که در درجه اول کلام است گفت: به‌هرحال خواجه طوسی نظم‌دهنده کلام شیعه اثناعشری با کتاب تجریدالاعتقاد و سایر رسالات است.
وی افزود: آنچه در اخلاق و فلسفه از خواجه صحبت نشده علم اصول فقه است که در دامن ادبیات اسلامی پرورانده شده و مشهور است که بنیانش را شافعی مسلکان گذاشته‌اند اما در این زمینه اختلاف‌نظر وجود دارد.
وی ادامه داد: واقعیت این است که با تدوین این دانش علمای شیعه مقداری با قواعدی از این اصول موضع‌گیری کردند و می‌توان منکر آن شد که شافعی آن را بنیان نهاده است. در حوزه فلسفه، الفاظ، حجت و تعارض ادله علمای شیعه مقابل اهل تسنن موضع‌گیری کردند که در بخش الفاظ اختلاف‌نظر نبود و آنچه محل اختلاف بود در بخش حجیت است و در منابع فقه، اختلاف عمیق وجود دارد.
استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه درباره علم اصول نکاتی را طرح کرد و افزود: اینکه ما شریعت را از کجا باید بگیریم و منبع شریعت چیست و آیا ما حجیتی داریم یا خیر؟ مسائلی است که دراین‌باره مطرح است. از این‌ها گذشته قرآن را چه کسی برای ما تفسیر می‌کند و چه کسی حق تفسیر دارد؟ این‌ها سؤالاتی است که در این حوزه مطرح می‌شود.
وی یادآور شد: اگر قرآن و آیات نداشتیم و می‌خواستیم به سنت نبوی تمسک کنیم، چه کسی ما را به سنت نبوی متمسک می‌کرد؟ اینجا جایی است که شیعه و سنی اختلاف‌نظر دارند.
به گفته محقق داماد، در روزهای نخستین، اهل سنت دیدند که در احادیث و منابع دست زیاد است بنابراین گفتند که هر ناقلی از پیامبر(ص) حجت است، فقط باید بدانیم ناقل دروغ‌گو نیست، بنابراین بیشتر روایاتی که در صحاح سته مطرح است، همین‌هاست، حرف‌های مضحکی که هیچ‌کس باور نمی‌کند این را پیامبر(ص) گفته باشد.
وی اضافه کرد: دو عالم شیعه به نام‌های سید مرتضی و برادرش سید رضی فریادکش این قضیه بودند که این اخبار حجیت ندارد و بی‌ارزش است. خبری حجیت دارد که ناقلینش ازنظر تعداد اطمینان آور باشند اما متأسفانه اخبار به دست یک دین حداقلی افتاده بود، تا قرن پنجم که یک فقیه ایرانی پیدا می‌شود و در اجتهاد شیعه انقلاب ایجاد می‌کند به نام «محمد بن حسن طوسی» معروف به شیخ طوسی که اسمش را هم شنیده‌ایم و اولین بار در تاریخ ما شیخ الطائفه معروف شد.
محقق داماد با تأکید بر اینکه نجاشی معاصر شیخ طوسی بود که حتی یک‌بار هم در متونش شیخ طوسی را به لقب شیخ الطائفه نخوانده است گفت: در قرن هفتم علامه حلی نخستین کسی است که او را شیخ الطائفه خوانده، این مرد اجتهاد شیعه را اجتهاد پویا می‌خواند، هم در مبحث الفاظ و منابع فقه با حجیت خبر واحد، حجیت نکرده است.
وی بابیان اینکه مبسوط شیخ طوسی بسیار بلند است ادامه داد: شاگردان او در نجف بودند که چند شعبه شدند، یک حوزه در حلب تشکیل شد و یکی در حلّه اما همه این حوزه‌ها به لحاظ فکری باهم یکی نبودند، حلب نقاد شیخ طوسی است اما حوزه حله اول نقاد و بعد طرفدار بود، ابن ادریس حلی نتیجه شیخ طوسی است تمام حرف‌های جدش را نقادی کرده است.
این استاد فلسفه بابیان اینکه سید ابوالمکارم بن زهره کسی است که در حوزه حلب فعال بوده و 10 سال ازنظر مرگ با ابن ادریس فاصله داشته و فقط او یکجا خواجه را نقد کرده و آن‌هم در مسئله حجیت خبر واحد است گفت: محقق حلی و علامه حلی بعد از ابن زهره، طرفدار خواجه نصیر شدند و این اتفاق در حوزه حله هم رخ داد. دو نسخه کتاب ابن زهره در ایران موجود است که یک نسخه از سرمایه‌های ایران در مجلس شورای اسلامی است.
محقق داماد در پایان سخنانش بابیان اینکه خواجه نصیر تحت تأثیر ابن زهره بوده گفت: شاگرد او در مبحث خبر واحد نوشته که خواجه به خط خود در حاشیه کتاب او نوشته به نظر من خبر واحد نه برای انسان عمل، علم و نه اثر و اعتبار دارد و نه ازنظر شریعت اعتبار دارد. درد بی‌درمان من این است که ما الآن به استناد خبر واحد است که بیشتر مباحثی که در اولویت حقوق بشر داریم مطرح می‌کنیم و فتوا می‌دهیم، همان‌ها که در منابع اهل سنت است و منبع اشکال بر پیامبر (ص) شده است.
ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید