جایگاه شاهنامه نزد ایرانیان / علی بهرامیان

1403/8/2 ۱۰:۴۸

بیش از ۳۵ سال پیش وقتی در بخش ویرایش موسسه انتشارات امیركبیر مجموعه مقالاتی از مرحوم استاد محیط طباطبایی را برای انتشار به مناسبت هزاره شاهنامه آماده می‌كردم، مقاله‌ای از ایشان خواندم با عنوان «شاهنامه كتاب مقدس كردها» كه به ‌گمانم سال‌ها پیش از انقلاب نخست در مجله گوهر منتشر شده بود.

بیش از ۳۵ سال پیش وقتی در بخش ویرایش موسسه انتشارات امیركبیر مجموعه مقالاتی از مرحوم استاد محیط طباطبایی را برای انتشار به مناسبت هزاره شاهنامه آماده می‌كردم، مقاله‌ای از ایشان خواندم با عنوان «شاهنامه كتاب مقدس كردها» كه به ‌گمانم سال‌ها پیش از انقلاب نخست در مجله گوهر منتشر شده بود. استاد محیط طباطبایی در آن‌ مقاله به استناد همین مطلب ابن اثیر در كتاب المثل السائر و به خصوص تعبیر از شاهنامه به «قرآن القوم» و اینكه ابن اثیر اهل موصل و كرد بوده نتیجه گرفته بود كه شاهنامه كتاب مقدس كردها بوده است. بعدها هم موقع ترجمه مقاله خانم دوروتیا كراوولسكی با عنوان «احیاء نام ایران در عهد ایلخانان مغول» بار دیگر به این مطلب ابن اثیر كه مولف مقاله به آن استناد كرده بود بر خورده بودم و این‌بار برای نقل كامل مطلب در ضمن یادداشت‌های مترجم، اصل كتاب و مطلب را دیدم و آنجا نقل كردم. روزی در بخش تاریخ مركز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با مرحوم دكتر طباطبایی نمی‌دانم به چه مناسبتی سخن از این مطلب ابن اثیر پیش آمد و اساس عرض بنده این بود كه منظور ابن اثیر از «القوم» در «قرآن القوم» بنابر سیاق مطلب، همه ایرانیان است، نه فقط كردها چنان‌كه استاد محیط طباطبایی و شاید هم دیگران چنین استنباط كرده‌اند. دكتر طباطبایی مایل شد كه اصل مطلب ابن اثیر را ببیند و من به كتابخانه مركز رفتم و كتاب ابن اثیر را آوردم و عبارات را خواندم. ایشان خواستار كپی از آن صفحه یا صفحات به خصوص شدند. من كپی تهیه كردم و به ایشان دادم. همان‌ موقع با شوخ‌طبعی خاص خود گفت: باید این مطلب را جای خوبی خرج كنم (عین عبارت). واقع این است كه عبارات ابن اثیر چندان‌ پیچیده نیست و تفسیر ایشان بسیار موسع و خارج از متن است.

منبع: روزنامه اعتماد