1401/4/7 ۰۹:۴۴
یكی از بارزترین مراكز مذهبی كه وجه فرهنگی- هنری آن كم از دیگر وجوه آن نیست، بارگاه امام رضا(ع) است؛ مجموعه‌ای كه می‌توان آن را محوطه بی‌نظیر تاریخی و هنری و موزه هنرهای قدیم و جدید خواند كه از ۱۲۰۰ سال پیش، جلوه‌گاه انواع هنرها بوده است.
یكی از بارزترین مراكز مذهبی كه وجه فرهنگی- هنری آن كم از دیگر وجوه آن نیست، بارگاه امام رضا(ع) است؛ مجموعه‌ای كه می‌توان آن را محوطه بی‌نظیر تاریخی و هنری و موزه هنرهای قدیم و جدید خواند كه از ۱۲۰۰ سال پیش، جلوه‌گاه انواع هنرها بوده است. برخی از مجموعه‌های تاریخی-آیینی دنیا هستند كه قدمتی دیرینه دارند اما هنر در آنها جاری نیست و در گذشته مانده‌اند؛ درحالی كه محوطه مربوط به حضرت رضا(ع) محصول نسل‌های متمادی از هنرمندان ایران بوده است كه در آن، می‌توان نمونه‌هایی برجسته از خط و خوشنویسی، كاشیكاری، سفالگری، گره چینی، حجاری، پارچه‌بافی، آهنگری، معرق، خاتم‌كاری، منبت‌كاری، معماری، آینه‌كاری، نجاری، فلزكاری و ... سده‌های مختلف ایران یا گاهی كشورهای دیگر را یافت.
در این بین، كتابخانه آستان قدس رضوی هم جای خود را دارد و از لحاظ وجود و نگهداری قدیم‌ترین نفایس از دورترین زمان‌ها تا امروز بی‌مانند است.
از مهم‌ترین بخش‌های این مجموعه، كتابخانه بی‌نظیر آنجاست كه در عین حال از كهن‌ترین كتابخانه‌های
بر جای مانده در جهان است و پیشینه‌ای بیش از هزار سال دارد و از طریق نسخه‌های مهم آن می‌توان موضوعاتی چون تحول و تطور زبان فارسی و وقف كتاب را پیگیری كرد. در همین روزهای فوت مرحوم استاد احمد مهدوی دامغانی «خدمتگزار بی‌جیره و مواجب فرهنگ و ادب» نیز بحثی درباره نقش ایشان در معرفی گنجینه‌ای از نسخ خطی كه در غرفه‌ای از حرم رضوی پنهان كرده بودند پیش آمد كه در دهه ۵۰ توسط آقای احمد علی رجایی بخارایی كشف شد.
بعضی از آن نسخه‌ها، به نظر ایشان رسیده و با حواشی و مقدمه و تحقیق آن مرحوم منتشر شده است مانند دیوان خازن (ابو محمد عبدالله خازن؛ شاعر برجسته عربی‌گوی ایرانی).
در میان آثار گرانقدر فرهنگی-هنری، نشانه‌های صوتی هم سهمی دارد كه كمتر به آن پرداخته شده است. قدیم‌ترین آنها نقاره‌نوازی و نقاره‌خانه است و افزون‌بر آن در هر دوره‌ای، قاریان، مناجات‌خوان‌ها، منقبت‌خوان‌ها و ذاكرانی بوده‌اند كه كاری از خود به یادگار نهاده‌اند؛ البته برخی از این كارها با خدامی است كه براساس وقف‌نامه‌ها این كارها را پیوسته انجام می‌دهند. به جز نهاد خدام كه خود جای گفت‌وگوی بسیار دارد، در دوره ما، «اذان آقاتی»، «صلوات خاصه انصاریان» و «قرائت قرآن خاندان شجریان» رنگ و بوی امام رضا(ع) و مشهد را دارند. مرحوم كریم‌خانی با خواندن شعری از «حسان» نام خود را جزو این گروه ثبت كرد و با تثبیت جایگاه آوای گرم و رسای خود در حافظه ملی ماند و دریافت نشان رضوی را هم در كارنامه‌اش به ثبت رساند. نكته درخور توجه آنكه شعر و آواز به شكلی گفته شده است كه در هر كسی شوق زیارت برمی‌انگیزد.
در یكی از تهران‌گردی‌های منطقه ۱۳ به منزل آقای چای‌چیان، شاعر آیینی معاصر رفتیم. این شعر جزو خاطرات شاعر است كه چون مادر را در وضعیت دشوار بیماری با بدنی رنجور، به زیارت امام رضا(ع) می‌برد، این شعر سوزناك را می‌سراید و هرچند مرحوم استاد محمدعلی كریم‌خانی رحمت‌الله علیه فقط سه بیت آن را خوانده، سبب بیشترین شهرت برای سراینده و خواننده شده است.
آمدم ای شاه پناهم بده
خط امانی ز گناهم بده
ای حرمت ملجأ درماندگان
دور مران از در و راهم بده
لایق وصل تو كه من نیستم
اذن به یك لحظه نگاهم بده
نكته درخور توجه آنكه مرحوم كریم‌خانی در خواندن این شعر تصرف كلامی كرده كه به گرمی و دلنشینی كلام افزوده است. خواندن او آغازی جرس‌گونه دارد؛ نخست می‌گوید: آمده‌ام...؛ سپس، با فاصله‌ای كوتاه ادامه می‌دهد: آمدم ای شاه... خواندن او سیری پایین‌رونده دارد و به ندا و نجوا تبدیل می‌شود. در تهران‌گردی آن سال، شهردار منطقه از تصمیم خود برای خریدن و نگهداری خانه شاعر سخن گفت كه به سرانجام روشنی نرسید. امیدوارم برای این صدای ماندگار ملی و برگزیده جشنواره رضوی كاری درخور انجام شود.
مرحوم كریم‌خانی و مرحوم مهدوی‌دامغانی خادمان مخلص حریم رضوی بودند كه به تازگی از میان ما رخت بربستند، امید كه آن پادشاه پناه‌شان باشد.
منبع: روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید