پنج نسخه داریوش شایگان در پنج دهه / مقصود فراستخواه

1400/11/5 ۰۹:۵۵

علوم انسانی ایران دست کم در دو مسیر متمایز عمل کرده است: انتقادی و اکتشافی. شایگان سبکی از آفرینش دانش و معانی و یکی از کارنامه‌های فکری علوم انسانی را به دست می‌دهد وتأثیر و تأثر دوسویه میان علوم انسانی ایرانی با وقایع و رویدادهای هم بافت اجتماعی و فرهنگی را برآفتاب ‌می کند.

چکیده: علوم انسانی ایران دست کم در دو مسیر متمایز عمل کرده است: انتقادی و اکتشافی. شایگان سبکی از آفرینش دانش و معانی و یکی از کارنامه‌های فکری علوم انسانی را به دست می‌دهد وتأثیر و تأثر دوسویه میان علوم انسانی ایرانی با وقایع و رویدادهای هم بافت اجتماعی و فرهنگی را برآفتاب ‌می کند. روش مطالعه حاضر تحلیل محتوای متون شایگان به علاوه زمینه کاوی اجتماعی است. دست کم پنج نسخه بدین شرح به‌دست آمد: نخست، تحقیقات علمی درباره حکمت معنوی آسیا؛ دوم، برساخته شدن آسیا در برابر غرب؛ سوم، آزمون تاریخیِ ایدئولوژی؛ چهارم؛ نسخه کثرت‌گرایی و حقیقت‌های چندگانه؛ پنجم، پناه بردن به بیان های حسی بیرون از ادراک‌های مفهومی. بذرهایی از تمام این نسخه‌ها در هریک از آن ها در حالت کمونی به سرمی‌برند و به کثرت شایگان نوعی وحدت می‌بخشند. به گواهی شایگان،علوم انسانی ما، با بالا و پایین شدن جامعه ایران و جهان، بسیارپیچ و تاب خورده است، گاه زبان ناظر و گاهی نیز زبان عامل گشوده است. مباحث شایگان درگیر آشنایی زدایی از کلمات مأنوس ما هستند. شایگان از حکمت قدیم و فلسفه جدیدسخن می‌گوید، تاریک اندیشی جدید را برملا می‌سازد، و ضمن برحذر داشتن از تلفیق های آبکی و چندپارگی ذهنی،شوق حضور در فضاهای میانی را به دل‌های ما می‌افکند. پوچی و معنا در این نسخه‌ها بر هم می‌پیچند و با هم دوئل می‌کنند.

حکمت معاصر سال دهم بهار و تابستان 1398 شماره 1 (پیاپی 28)

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی