زبان فارسی می تواند آغازی برای توسعه فرهنگ در جهان باشد

1400/8/30 ۰۹:۴۸

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در مراسم رونمایی از کتاب «با تو آغاز می شوم» گفت: امروزه زبان فارسی می تواند نقطه آغازی برای توسعه فرهنگ در جهان با‌شد. زیرا زبان و شعر فارسی، میراث عظیم فرهنگی است که کشورهای متعدد فارسی زبان را گرد هم آورده و تلاش داریم درباره فصول و بندهای مشترک با یکدیگر سخن بگوییم.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مراسم رونمایی از کتاب «با تو آغاز می شوم» دربرگیرنده ترجمه گزیده شعر ۵۰ شاعر معاصر ایران به زبان انگلیسی با حضور مسئولان و جمعی از شاعران در موسسه فرهنگی اکو برگزار شد.

ا‌شرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به قرار داشتن در هفته کتاب و کتابخوانی و تبریک این ایام گفت: صحبت‌های خود را با طرح یک سوال آغاز می کنم: شعر چگونه می‌تواند شرایط رو به رشد و توسعه را بین ملت‌ها ایجاد کند؟ اگر امروز در جهان و جامعه از توسعه اقتصادی سخن به میان می‌آید، می توان ادعا کرد این امر را منهای فرهنگ نمی توان به عمل نشاند و فرهنگ را بدون شعر نمی‌توان به ثمر نشاند. همانگونه که کسی نمی تواند منهای دانش و احساس، شاعر شود.

بروجردی افزود: فرهنگ زمانی قادر خواهد بود به عنوان فصل مشترک ملتها تعریف شود که شعر به مدد آن آید و آنچه یک شاعر را ماندگار می‌کند روح لطیف و احساس عمیق اوست.

وی ادامه  داد: موسسه فرهنگی اکو در سال ۱۳۴۲ اولین بار توسط ایران، پاکستان و ترکیه شکل گرفت و اساسنامه آن تدوین شد و در ادامه با افت و خیز و فراز و فرودهایی همراه شد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۶۴ احیا و آیین‌نامه‌ آن تدوین شد و کشورهای فارسی زبان دیگری به آن اضافه شدند. در واقع شاخص وجودی تاسیس این موسسه، کشورهای دارای زبان و ادب فارسی بودند.

وی افزود:  زبان فارسی بین کشورهای فارسی زبان فصل مشترک ایجاد کرد و  امروز، ۱۰ کشور عضو موسسه اکو هستند. زیرا ذاتِ زبان این کشورها فارسی است.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: امروزه زبان فارسی آغازی برای توسعه فرهنگ در حوزه های مختلف به شمار می رود و در مراسم رونمایی از کتاب «با تو آغاز می شوم» گردهم آمدیم تا درباره فصول و بندهای مشترک با یکدیگر سخن بگوییم. ما دارای میراث عظیم فرهنگی هستیم که این میراث به کمک‌مان آمده و ما را به هم نزدیک کرده است.

بروجردی اضافه کرد: گرد هم آمدیم تا آغازگر حرکت جدیدی برای توسعه زبان فارسی باشیم و این مهم نشان دهنده اهمیت زبان فارسی است که می تواند دریچه ای را به روی ما باز کند تا از فرهنگ بهره ببریم. به واسطه زبان فارسی می توانیم مشترکات را بیابیم و نسل آینده را بسازیم و نسل پیش رو را با دیرینه، سابقه و گذشته فرهنگی سرزمین‌های خود آشنا کنیم.

وی گفت: زمانی که اندیشه شاعر رشد می‌کند، آن را در قالب شعر به زبان می‌آورد. اشعار شعرا، گویای فهم لازم از واقعیت‌های جامعه است. آنها از مشترکات بین ملت ها می گویند و گاهی نیز مشکلات جامعه را ترسیم می کنند.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: این سرزمین شاعران زیادی چون فردوسی، سعدی، حافظ، مولانا، نظامی گنجوی و رودکی دارد. اشعار مولانا امروزه به ۷۰ زبان دنیا ترجمه شده و در اختیار همگان قرار گرفته است.

بروجردی تاکید کرد: شعر می‌تواند زبان مشترک میان ملت‌ها و تکثیر اندیشه بالنده و بارورشده یک ملت باشد و آن را تسری بخشد.

وی اظهار داشت: اگر توسعه را در جامعه به توسعه اقتصادی منحصر کنیم به بیراهه رفته ایم. آن کسانی که از اقتصاد دم می‌زنند، اگر با فرهنگ عجین نباشند نمی‌توانند راه کمال رشد و توسعه را طی کنند. توسعه منهای فرهنگ به جایی نمی‌رسد.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران خاطرنشان کرد:  امیدوارم این گردهمایی فصل مشترک ایجاد کرده و دلها را به یکدیگر نزدیک تر و ما را از فرهنگ همدیگر مطلع تر کند تا حرفی برای گفتن به نسل امروز و نسل آتی داشته باشیم.

در ادامه مراسم رونمایی از کتاب «با تو آغاز می شوم»، سرور بختی رییس موسسه فرهنگی اکو ضمن گرامیداشت هفته کتاب و کتاب‌خوانی گفت: شعر و ادب فارسی، نمودی والا از فرهنگ استوار ایران بزرگ و مایه مباهات حوزه تمدنی کشورهای فارسی زبان است. شاعران و ادیبان فارسی زبان از دیرباز تا کنون چکیده و جوهره فرهنگ غنی مشرق‌‌زمین را در قالب زبان فخیم فارسی، به سرزمین جان و روان دوستداران دانش و ادب، هدیه کرده‌اند و با بیان شاعرانه خویش، چنان تفسیری از جهان ارائه داده‌اند که آینه اوهام بشر، از گَرد انکار و ناامیدی پاک شود.

وی افزود: معتقدم شعر فارسی، پرچم پرافتخار ملل اکوست که با صلابت و استوار، بر قله‌های ادب جهان در اهتزاز است و مردم سخن‌‌شناس در سراسر گیتی، رشته کلام خود را با دردانه‌های شعر و ادب فارسی  زینت می‌بخشند.

سرور بختی گفت: شعر فارسی با سابقه هزارساله‌‌اش از رهگذر قرن‌های گذشته، پای به امروز گذاشته است و اکنون شعر معاصر که بر پایه کمال شعر مقدس کهن استوار شده، روی ریل جهانی‌‌شدن مستقر شده است.

رییس موسسه فرهنگی اکو تصریح کرد: راه‌یافتگان به وسعت شعر امروز، در مقام سفیران دوستی، آگاهانه صلح و صمیمیت و مصادیق مرتبط با آنها را می‌آفرینند. تفکر متعهدانه و صلح‌جویانه نام‌آورانی که به صحنه پربار و باشکوه ادبیات ایران بزرگ فرهنگی گام گذاشته‌اند؛ با به تصویر کشیدن رنج‌ها و مصائب انسان و توجه دادن بشر به مضامین بلند جنگ‌‌ستیزی، حق‌خواهی و عدالت‌جویی، کلاف سردرگم حوادث را گشوده و نویدبخش زندگی آرمانی فرداهای پیش‌‌رو هستند.

وی ادامه داد: به‌راستی راز محبوبیت شاعران امروز که دل‌ها را ربوده‌اند و با تازه‌‌نگری برخاسته از روح و جان زنده و پویای خود، به درک عمیق و حقیقی از زمانه‌‌شان دست ‌یافته‌اند؛ در این است که از نَفَس حق ایشان، عطر خوش آشنایی و نوای دل‌انگیز شور و سرمستی به مشام می‌‌رسد. گویی عصاره هستی و درک واقعی از زندگی را، با همه فرازوفرودها، با نوک قلم جمع می‌کنند و بر جان شیفتگان کلام موزون و دانایان راز می‌‌چکانند.

رییس موسسه فرهنگی اکو اضافه کرد: حلاوت گفتار و کلام نغز شاعران فارسی‌‌گوی، مرزها را درنوردیده و زمینه مناسبی جهت ارتباط بیشتر و مؤثرتر میان فرهنگ‌ها و ملل گوناگون در دوره معاصر ایجاد کرده و امکان بهره‌مندی متقابل از تجارب یکدیگر را فراهم آورده است.

وی ادامه داد: آثار ادبی جهان، مدیون ترجمه‌هایی ‌‌است که پژوهشگران علاقه‌مند به ادبیات شرق و غرب، در دسترس گذاشته‌‌اند.

بختی تصریح کرد: ترجمه به‌منزله تولد مجدد اثر ادبی‌‌ است که به عنوان یکی از راه‌های شناسایی و دسترسی به ادبیاتِ جهان، بیشترین تأثیر را در آشنایی با فکر، اندیشه و تجربه‌های فرهنگی ملل دیگر داشته است؛ در این راستا اهتمام نسترن نصرت‌‌زادگان، گردآورنده و مترجم کتاب «با تو آغاز می‌‌شوم» بر آن بوده است که جریان‌های مهم و اثرگذار در شعر معاصر ایران را، منظور نظر خوانندگان قرار دهد و در حد امکان، تصویری روشن از شعر امروز فارسی، به علاقه‌مندان ارائه کند.

وی ادامه داد: اگر تنگنای محدودیت حجم صفحات نبود، علاوه بر شاعران و شعرهای منتخب، چهره‌‌های سرشناس و آثار فاخر دیگر نیز به این مجموعه راه می‌یافت.

وی تاکید کرد؛ انتشارات مؤسسه فرهنگی اکو در مراحل بعدی، راه تکمیل این دست گزیده‌ها را با ترجمه و برگردان از زبان‌‌های رایج در کشورهای عضو اکو، پیش‌‌روی علاقه‌‌مندان خواهد گذاشت و بی‌گمان ثمره چاپ و انتشار کتاب حاضر، تسهیل و تقویت تعاملات اندیشمندان منطقه در حوزه فرهنگ و تمدن و نیز معرفی شاعران و آثارشان به جهانیان خواهد بود.

سروربختی خاطرنشان کرد: امید است حمایت‌‌ها و برگزاری چنین نشست‌‌هایی در جهت بازنشر و معرفی شاعران منطقه گسترده اکو، گام مهمی در بازشناسی فرهنگ و ادب غنی این منطقه باشد.

پس از پایان صحبت های مدیر موسسه فرهنگی اکو، نسترن نصرت‌زادگان مترجم کتاب «با تو آغاز می شوم» گفت: زبان هویت یک ملت و مهمترین عنصر هویت‌بخش در تاریخ و تمدن محسوب می‌‌شود. ادبیات فارسی که هویت فارسی زبانان به آن گره خورده در فراسوی مرزها چهره‌ای شناخته شده و تاثیرگذار دارد.

وی ادامه داد: پویایی زبان و ادب فارسی مرهون مفاخر شعر و ادب است. آثار شاعران متقدم به بسیاری زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده و در مجامع ادبی بین المللی کاملا شناخته شده‌اند ولی درباره شاعران معاصر غفلت شده است. شعر نو با نیما افق جدیدی را پیش روی شاعران گشود و بر جریان ادبی در ایران تاثیر گذاشت اما در مجامع بین‌المللی کمتر از شاعران معاصر  سخن به میان آمده و از آثار آنها ترجمه‌های قابل توجهی در دسترس نیست.

فاطمه راکعی شاعر و مدیرعامل انجمن شاعران ایران در سخنانی عنوان کرد: شعر سخنی است که از دل برمی‌آید و فارغ از مرز مکان و زمان و قومیت بر دل می‌نشیند. ما از اشعار شاعران بزرگ کشورهای دیگر لذت می‌بریم و ملل دیگر نیز از خواندن شعر شاعران گذشته و امروز ما به وجد می‌آیند و شعر بی‌واسطه مرزهای جغرافیایی را درمی‌نوردد و ملت‌ها را به یکدیگر پیوند می‌دهد.

راکعی افزود: شعر تبلور غم، شادی، عشق و دغدغه‌های روحی است و تنگناهای بیرونی را نمی‌پذیرد. شعر فرصتی برای بیان مشترکات از جمله مرگ، عدالت، صلح و جهان مطلوب زیستن، آرمان‌های انسانی و جامعه خشنود است فرصتی برای همصدایی و همراهی محسوب می‌شود.

همچنین علیرضا قزوه شاعر و مدیرعامل موسسه شاعران فارسی‌زبان نیز در این آیین با قدردانی از اهتمام ویژه موسسه اکو در چاپ و نشر آثار با ارزش شاعران و نویسندگان ایرانی عنوان کرد: تاکنون تلاش‌های خوبی برای چاپ و نشر آثار شاعران فارسی‌زبان کشورهای دیگر از جمله تاجیکستان، هند، پاکستان و افغانستان شده و ادامه خواهد داشت. با اقدامات انجام شده و پایه‌گذاری نهادهای فرهنگی و ادبی در کشورهای دیگر علاقه جوانان به فارسی‌سرایی افزایش یافته که می توان به راه‌اندازی انجمن بیدل در هندوستان اشاره کرد که این انجمن باعث شده فارسی‌سرایی در آن کشور افزایش یابد.

قزوه افزود: امروز با افتخار شاهدیم که آثار حافظ و مولانا را به زبان‌های مختلف ترجمه می‌کنند و ادبیات کودک و نوجوان که در کشورهایی از جمله هند سابقه چندانی نداشته با یاری محافل ادبی ایرانیان به چاپ و نشر رسیده و به‌زودی وارد کتاب‌های درسی آن کشور نیز می‌شود.

مدیرعامل موسسه شاعران فارسی‌زبان بر ضرورت تلاش بیشتر برای بازگرداندن زبان و ادبیات فارسی به دوران شکوفایی و اوج آن در کشورهای دیگر تاکید کرد و گفت: بر اساس تاکیدهای اخیر مقام معظم رهبری در روزگاری که زبان انگلیسی زبان علم است و تسلط دارد برای ارتقا و جهانی شدن، زبان فارسی راه دشواری در پیش داریم و بدون علم و دانش و رساندن کشور به سطح دانش  به نتیجه نمی‌رسیم.

وی افزود: ترجمه‌های با ارزش کمک می‌کند که با علم و دانش و ادبیات کشورهای دیگر آشنا شویم و در راه ارتقای فرهنگ و زبان فارسی به توفیق برسیم.

نسترن نصرت‌زادگان مترجم کتاب نیز در این مراسم با تاکید بر اینکه زبان هویت یک ملت و مهمترین عنصر هویت‌بخش در تاریخ و تمدن محسوب می‌‌شود، گفت: ادبیات فارسی که هویت فارسی زبانان به آن گره خورده در فراسوی مرزها چهره‌ای شناخته شده و تاثیرگذار دارد که به واسطه ذات زبان است.

وی با بیان اینکه پویایی زبان و ادب فارسی مرهون مفاخر شعر و ادب است، افزود: آثار شاعران متقدم به بسیاری زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده و در مجامع ادبی بین المللی کاملا شناخته شده‌اند ولی درباره شاعران معاصر غفلت شده است. شعر نو با نیما افق جدیدی را پیش روی شاعران گشود و بر تمام جریان ادبی تاثیر گذاشت. در عین حال کمتر در مجامع بین‌المللی از وی و سایر شاعران معاصر به گونه شایسته سخن به میان آمده و از آثارشان ترجمه‌ای درخور انجام شده است.

نصرت‌زادگان اظهار داشت: هدف از انتشار کتاب «‌با تو آغاز می‌شوم» معرفی هرچه بهتر آثار شاعران معاصر در آن سوی مرزها است. 

وی خاطرنشان کرد : ترجمه تنها راه معرفی و راه‌یافتن به ادبیات جهانی است و ترجمه ادبی به ویژه ترجمه شعر یکی از دشوارترین گونه‌های ترجمه است چراکه شیوه بیان و سبک هر شاعر با شاعر دیگر بسیار تفاوت دارد و مترجم شعر باید سبک‌های نوشتاری شاعران مختلف را بشناسد، آرایه‌ها و صنایع ادبی و عروض و قافیه را به خوبی بشناسد و با رعایت امانت ترجمه کند.

لازم به توضیح است در حاشیه این مراسم، نمایشگاه عکس 50 شاعر معاصر ایران به مناسبت گردآوری و ترجمه شعر آنها در کتاب «با تو آغاز می‌شوم» برپا شد.

منبع: سازمان اسناد و کتابخانه ملی