چرا در جامعه امروز ایران ابوریحان نداریم؟ / نعمت‌الله فاضلی
مردی از جنس ایران / حسین مسرّت
مردی از جنس ایران / حسین مسرّت

از سرآمدان نویسندگان زمانه و از خوش‌قلمان روزگار ماست، نثرش به‌سان رود جاری‌شده از کوهساران ‌که در زیر تابش آفتاب جریان دارد، زلال و درخشان است. کتاب‌هایش مانند برگ زر دست‌به‌دست می‌گردد و در گلستان کویر خشکیده سرزمین ما چون تک‌گلی زیبا و خوش‌رنگ چشم‌نوازی می‌کند.

1403/9/11 ۱۲:۱۴
نبوغ حکیم نظامی گنجه ای در داستان سرایی / محمدجواد گودینی
ادامه مطلب
آنچه ایران به جهان آموخت / عبدالحسین زرین‌‏كوب
آنچه ایران به جهان آموخت / عبدالحسین زرین‌‏كوب

ایران باستانى به دنیا درس تسامح آموخت، درس عدالت و درس قانون و انضباط یاد داد. به دنیایى كه آشور و بابل و مصر و یهود آن را از تعصب و خشونت آكنده بود، نشان داد كه با اعمال تسامح بهتر می‌‏توان امپراتوری هاى بزرگ را از اقوام گونه‌‏گون به وجود آورد و اداره كرد. به دنیا تعلیم داد كه عدالت هم اگر با دقت و مساوات همراه باشد، به اندازه آزادى یا بیش از آن می‌‏تواند صلح و آرامش را تأمین كند.

1403/5/3 ۱۰:۰۰
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین

دکتر محمد معین (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ ـ ۱۳ تیر ۱۳۵۰) پدیدآورندۀ یکی از مهمترین واژه‌نامه‌های فارسی یعنی «فرهنگ فارسی معین» است. از دیگر آثار اوست: حافظ شیرین سخن، ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد، یوشت فریان و مرزبان‌نامه، یادنامه پورداوود، شاهان کیانی و هخامنشی در آثارالباقیه، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی، چندین کتاب در مقوله های دستوری.

1403/4/19 ۰۹:۰۳
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا

دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است، شاعر بلند پایۀ سبک اصفهانی که در عصر صفوی عرصه شعر را از آن خود کرد و تا امروز نیز یکی از سبکهای پرطرفدار شعر پارسی شیوه اوست. نازک خیالی های صائب را نمونه های اعتدالی این سبک دانسته اند و نمونه های افراطی اش را زیر عنوان «سبک هندی» می آورند.

1403/4/11 ۱۰:۲۰
ادامه مطلب
بارگاه حضرت ابوالفضل (ع) / عنایت‌الله مجیدی
بارگاه حضرت ابوالفضل (ع) / عنایت‌الله مجیدی

سید میرزا محمد نصیر الحسینی ملقب به فرصت الدوله شیرازی متخلص به فرصت و معروف به آقامیرزا(۱۲۷۱-۱۳۳۹ق) شاعر، خطاط، نقاش، موسیقی دان و از نخستین محققین ایرانی که در زمینۀ معرفی آثار باستانی سرزمین ما همت گماشته، ضمن توصیف و اندازه گیری دقیق، تصویر و نقشۀ آن ها را نیز ارائه کرده است.

1403/8/9 ۱۰:۵۷
سه سند اروپایی که نشان می دهد جزایر سه گانه برای ایران است
یک سند تاریخی به دستخط محمود افشار منتشر شد
یک سند تاریخی به دستخط محمود افشار منتشر شد

سندی که از نظر خوانندۀ گرامی می‌گذرد، یکی از هزاران سند موجود در ادارۀ اسناد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران است.

اهمیت آن در توجه شادروان استاد دکتر محمود افشار به آثار ملی کشور است. خاندان افشار، به‌ویژه دکتر محمود افشار و استاد ایرج افشار در میهن‌دوستی و خدمت به ایران جاویدان، زبانزد و شهرۀ خاص و عام می‌باشند.

1403/7/11 ۱۲:۵۱
ادامه مطلب
گفت‌وگو با فرهنگ رجایی درباره کتاب «روایت فرهنگ رجایی از مسئله توسعه در ایران»
گفت‌وگو با فرهنگ رجایی درباره کتاب «روایت فرهنگ رجایی از مسئله توسعه در ایران»

امر سیاسی در اندیشه فرهنگ رجایی جایگاه مهمی دارد، اما قرائت او از امر سیاسی با آنچه در فرهنگ سیاسی ما متداول است، تفاوتی عمده دارد. رجایی برای تبیین منظورش از امر سیاسی، بین امر سیاست و امر سیاسی تفاوت قائل می‌شود و نقش کلیدی امر سیاسی در توسعه یا به تعبیر او جهانداری را گسترش خیر عمومی می‌داند.

1403/9/13 ۱۱:۲۳
اخلاق‌شناسی و مرزهای فلسفه در گفت‌وگو با دكتر مینو حجت
اخلاق‌شناسی و مرزهای فلسفه در گفت‌وگو با دكتر مینو حجت

همه ما دركی كلی و عمومی از اخلاق و مرزهای آن با اموری مشابه مثل دین یا عرف و آداب جامعه یا قوانین و حقوق داریم. همچنین عموما دوست داریم افرادی اخلاق‌مدار تلقی شویم یا خودمان را چنین توصیف می‌كنیم. اخلاق‌شناسی شاخه‌ای از مطالعات است كه به چیستی و چرایی و چگونگی اخلاق و مسائل مرتبط به آن می‌پردازد.

1403/9/12 ۰۹:۳۸
شرح «قصه» حافظ در گفت‌وگو با رضا فرخفال
شرح «قصه» حافظ در گفت‌وگو با رضا فرخفال

وقتی از «قصویت» حرف می‌زنیم، مرادمان عبارت از چیست؟ چه وقت می‌توانیم حضور «قصه» را در متنی گواهی کنیم؟ آیا قصویت تنها مختص متونی است که ذیل ادبیات داستانی طبقه‌بندی می‌شوند؟ به نظر می‌رسد بازخوانی این پرسش‌ها می‌تواند در فتح باب گفت‌وگو با نویسنده کتاب «قصه گیسوی یار» راهگشا باشد.

1403/9/10 ۱۲:۰۵
ادامه مطلب
گزارش تصویری برگزاری آیین رونمایی دانشنامۀ برخط «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی»
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
گزارش تصویری برگزاری رونمایی جلد نخست «دانشنامۀ حقوق ایران» - بخش سوم
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • رصدخانه
    بخش علوم,مصطفی یاوری آیین

    رَصَدْخانه، در لغت به معنی جایی برای رصد است، اما در این مقاله به «نهاد»ی گفته خواهد شد که 3 شرط زیر را داشته باشد:

    ادامه مطلب
  • رستم
    لیلا ورهرام

    رُسْتَم، مشهورترین پهلوان حماسۀ ملی ایران. در روایات حماسی ایران، رستم فرمانروای سیستان و جهان‌پهلوان دربار شاهان کیانی، کاووس و کیخسرو، است. او در زمان منوچهر پیشدادی متولد می‌شود و از عهد کیقباد تا دورۀ پادشاهی بهمن در حماسۀ ملی ایران حضور دارد. بخش مهمی از حماسۀ ملی ایران به کردارهای رستم اختصاص دارد و در فرهنگ ایرانی، وی نمونه و مثال اعلای پهلوانی است. 

    ادامه مطلب
  • تهران
    اصغر دادبه,علی بلوکباشی,احمد پاکتچی,شیوا جعفری,علی کرم همدانی,محمدجواد انواری,علی محمد مرادیان منفرد,بهروز محمودی بختیاری,ساسان فاطمی,کامران صفامنش

    تِهْران، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر ایران، نیز استان و شهرستانی به همین نام در شمال مرکزی ایران.

    ادامه مطلب
  • پان ترکیسم
    عنایت الله رضا

    پانْ تُرْكیسْم‌، یا پان‌ توركیسم‌، ایدئولوژی‌ ملی‌گرایانه‌ (ناسیونالیستی‌) و توسعه‌طلبانه‌ای‌ كه‌ بر پایۀ آن‌ كلیۀ مردمانی‌ كه‌ به‌ زبان‌ تركی‌ سخن‌ می‌گویند ــ از جمله‌ همۀ تركی‌زبانان‌ مسلمان‌ ــ ملت‌ واحدی‌ هستند كه‌ باید تحت‌ رهبری‌ تركیه‌ در دولتی‌ واحد متحد شوند

    ادامه مطلب
  • حافظ
    آذرتاش آذرنوش,اصغر دادبه,صادق سجادی,علی بلوکباشی,مجدالدین کیوانی,احمد پاکتچی,محمدحسن سمسار,بخش هنر و معماری,علی بیات,اسماعیل شمس,عبدالله مسعودی آرانی,علی میرانصاری,حسین میثمی,توفیق هاشم پور سبحانی,بهاءالدین خرمشاهی,سعید کردمافی,سیروس شمیسا,حسن نکوروح,صفر عبدالله,دومینیکو اینجنیتو,طهمورث ساجدی,بهادر باقری

    یکی از بزرگ‌ترین شاعران زبان پارسی که شاید بتوان او را بزرگ‌ترین غزلسرای این زبان دانست. غزل فارسی در سده‌های 6-7ق / 12-13م با شاعرانی چون عطار، مولوی و سعدی، با مضامین عارفانه و عاشقانه به کمال خود رسید، ولی غزلهای حافظ دارای خاصیت و کیفیت دیگری است.

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

  • بازگشت حسن انوری به موسسه دهخدا

    حسن انوری، لغت‌نامه‌شناس، استاد بازنشسته زبان و ادبیات فارسی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی پس از دو سال کناره‌گیری از موسسه دهخدا، اعلام کرد به این مؤسسه بازگشته است.

    ادامه مطلب
  • مروری اجمالی بر فصول کتاب شفا

    تألیف کتاب شفاء به هنگامی که وزارت شمس‌الدوله را در همدان داشت به درخواست شاگردش ابوعبید جوزجانی در سال ۴٠۵ هجری قمری آغاز شد. به گفته جوزجانی او از ابن سینا درخواست می‌کند که کتاب‌های ارسطو را شرح و تفسیر کند.

    ادامه مطلب
  • جهان شهر فارسی زبان چگونه شکل گرفت؟

    به نوشته‌ی جباری، زبان دوره‌ی هخامنشی « فارسی باستان» نام گرفت و همه‌ی اخلاف آن از جمله زبان دربار ساسانی و پارسیگ را «فارسی میانه» و فارسی دری را «فارسی نو» نام نهادند. این توالی زمانی منشاء فارسی را در ایران ترسیم می‌کرد و تأثیر عربی را بر آن نادیده می‌گرفت...در حقیقت، فارسیِ‌ امروز از تعامل با عربی زاده شده است. پس از فتح ایران به دست اعراب، عربی جای زبان پارسیگ، زبان رسمی دربار ساسانی، را گرفت. چند قرن بعد، آن‌چه زبان‌شناسان «فارسی نوی اولیه» می‌نامندش به جای دبیره‌ی (خط) آرامی از خط عربی استفاده می‌کرد. بنابراین فارسی نو با دبیره‌ی عربی هویت جدید خود را شکل داد

    ادامه مطلب
  • «جدال گفتمانی اسلام و مسیحیت در جنبش صلیبی» منتشر شد

    کتاب «جدال گفتمانی اسلام و مسیحیت در جنبش صلیبی» تالیف عبدالله ناصری‌طاهری روانه پیشخوان کتاب‌فروشی‌ها شد.

    ادامه مطلب
  • «حسن تدبیر» بالاترین بسامد را در تاریخ بیهقی و سیاست‌نامه دارد

    مولفه‌های پایداری از جمله ظلم‌ستیزی، حسن تدبیر، عدالت‌طلبی و دادگری، استفاده از آیات و روایات، صیانت از بیت‌المال و مبارزه با فساد، دین‌باوری، بصیرت و بینش، دشمن‌ستیزی، مبارزه با جهل، شایسته‌سالاری، احیای اخلاق، مروت و مردانگی، مردم‌داری و توده گرایی، ستایش امیدواری و مبارزه با حس ناامیدی، مشورت و نکوهش دنیاطلبی به صورت مشترک در تاریخ بیهقی و سیاست‌نامه وجود دارند و مولفه «حسن تدبیر» بالاترین بسامد را در هر دو مجموعه داراست.

    ادامه مطلب

کارگاه و سمینار

پربازدیدترین مقالات

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: