«بیان» فرهنگ

1397/11/17 ۰۷:۴۵

امروز درست 51 سال می‌شود از روزی که رفت. او که به اصطلاح علما «باقیات صالحات»ی برای خود به‌جای گذاشت که گره خورد به فرهنگ ایران و نسل‌های آتی _ و حتی ماضی _ او کتابخانه ملی ایران را، آنگونه که باید باشد و نبود، بنیاد نهاد. مهدی بیانی (1285 همدان - 1346 تهران) وقتی در سال 1316، این نهاد فرهنگی را _ که این روزها، در آستانه 81 سالگی است _ در خیابان قوام‌السلطنه آن زمان ایجاد کرد

نیم قرن پس از «مهدی بیانی»؛ بنیانگذار و نخستین رئیس کتابخانه ملی ایران

حمیدرضا محمدی: امروز درست 51 سال می‌شود از روزی که رفت. او که به اصطلاح علما «باقیات صالحات»ی برای خود به‌جای گذاشت که  گره خورد به فرهنگ ایران و نسل‌های آتی _ و حتی ماضی _ او کتابخانه ملی ایران را، آنگونه که باید باشد و نبود، بنیاد نهاد. مهدی بیانی (1285 همدان - 1346 تهران) وقتی در سال 1316، این نهاد فرهنگی را _ که این روزها، در آستانه 81 سالگی است _ در خیابان قوام‌السلطنه آن زمان ایجاد کرد، فقط 29 سال داشت اما چنان لیاقت داشت که از ریاست کتابخانه معارف، به استحداث کتابخانه ملی _ یعنی کتابخانه مادر ایران _ رسید و 24 سال، همه چیز را رهبری و راهبری کرد به سر و شکل مدرن.او تلاش بسیار کرد تا کتابخانه ملی به‌عنوان یک کتابخانه واسپاری در قانون مطبوعات مطرح شود به همین خاطر در نقدی به «مفاد لایحه حق مؤلف» که به مجلس فرستاده شده بود، نوشت: «اکنون که وزارت دادگستری به فکر افتاده‌اند که حق مؤلف محفوظ بماند جای آن است که ماده‌ای هم جهت Depot Legal یعنی ارسال دو نسخه کتاب مجانی برای کتابخانه ملی وضع شود تا این وضع اسف انگیز دیگر خاتمه گیرد».

جز این، او نقشی فراموش‌نشدنی در خرید نسخه‌های خطی نفیس، تهیه نسخه عکسی از روی نسخه‌های منحصر به فرد و گرانبهای فارسی در کتابخانه‌های خارج از کشور توسط استادانی همچون علامه محمد قزوینی و مجتبی مینوی و سیدحسن تقی‌زاده ایفا کرد. آثاری که حتی همین امروز هم کتابخانه ملی به داشتن آنها افتخار می‌کند. جز این، به اصرار بیانی، کتاب‌های کتابخانه سلطنتی، در همان سال‌های نخست، به کتابخانه ملی منتقل شد. همچنین ارتباطات او با اهالی قلم سبب شد تا برخی از شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی، کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه ملی اهدا کنند.

او که از سوم شهریور 1316 در کتابخانه ملی حضور یافت، توانست مجموع آثار کتابخانه را به حدود ۶۶ هزار جلد برساند که 4544 جلد آن نسخه خطی بود. و سرانجام در 13 خرداد 1340 به خانه بازگشت و او همان روز در دفتر یادبود کتابخانه ملی چنین نوشت: «به تاریخ پانزدهم اسفندماه سال ۱۳۱۳ در دوره وزارت فرهنگ جناب آقای علی اصغر حکمت به خدمتگزاری کتابخانه ملی که در آن هنگام به‌عنوان کتابخانه عمومی معارف خوانده می‌شد گماشته شدم و به تاریخ ۱۳ خردادماه ۱۳۴۰ در سنین پنجاه و چهار سالگی پس از بیست و هفت سال [با احتساب سه سال حضور در کتابخانه معارف] خدمت در دوره وزارت بیست و هفت وزیر فرهنگ، خدمتگزاری من، زمان وزارت جناب آقای درخشش در کتابخانه ملی پایان گرفت. سرفرازم که بهترین دوره زندگی و اوان جوانی را بیهوده صرف نکردم و وظیفه یک کتابدار را به اندازه توان خود به نحو شایسته انجام دادم.»

منبع: روزنامه ایران