1397/10/16 ۰۹:۱۷
افسانه‌های بسیاری درباره چَک چَک یا چکچکو یکی از مهم‌ترین زیارتگاه های زرتشتیان وجود دارد. یكی از افسانه‌ها متعلق به نیك‌بانو دختر یزدگرد سوم است. نیک بانو ( چک‌چک ) هنگام فرار از دست دشمنان به سمت کوهی در شرق اردکان رفته که اکنون کوه چک‌چک نامیده می‌شود و در این کوه ناپدید شده است.باوجود تمام این افسانه‌ها راجع به چك‌چك یا پیر سبز ، عده‌ای به این باورند كه این مكان مقدس ، یكی از معابد بزرگ آناهیتا است چراكه مشخصه ویژه این معبد ، بودن بربلندی و جاری بودن آب است .
در اواخر دوران ساسانیان ، شیرازه سلطنت به‌علت اختلافات داخلی و اقدامات ظالمانه شیرویه و در فشار قرار گرفتن طبقه زیردست و ناراضی شدن مردم ، درحال از هم پاشیدن بود . چون نسل ذكور ساسانی از بین برده شده بود و تنها یزد گرد سوم با نام خسرو به‌طور ناشناس در آنجا زندگی می‌كرد ، لذا به راهنمایی موبدان و سران لشكری كشوری به مدائن آورده شد و وی را به‌عنوان شاهنشاه به تخت نشاندند . یزد گرد در مدت بیست سال سلطنت خویش ، چندان موفق به‌اصلاح امور كشوری كه در اثر جنگ‌های پی در پی با رومیان ، خزانه‌اش تهی شده بود ، نشد و از طرفی قدرت‌طلبی، محرومیت و تبعیض‌هایی كه به‌وسیله سیاستمداران وقت اعمال شده بود ، موجودیت‌اش را به‌خطر انداخت . لذا مردمان روز به روز ناراضی و عاصی‌تر می‌شدند و بدین ترتیب چندان تعجب‌آور نیست كه یزد گرد برای دفاع از كشور نتوانست عده زیادی را به‌دور خودگرد آورد و نهایتاَ درطی چند جنگ ، شهرهای ایران ، یكی پس از دیگری سقوط نمود و سرانجام به‌طور كامل از اعراب شكست خورد و یزدگرد نیز به دست آسیابانی كشته شد . قبل از شكست كامل ایران ، یزدگرد برای حفظ جان خانواده خود ، نقطه كویری و متروكی را كه آن روز جلب توجه نمی‌كرد و امروزه یزد نام دارد (نام كنونی یزد نیز به یادگار از یزدگرد به‌جامانده است) جایگاهی تهیه و خانواده خود را كه عبارت از دو پسر (هرمزان و اردشیر ) و پنج دختر ( شهبانو ، پارس‌بانو ، نیك‌بانو ، نازبانو و مهربانو ) و همسرش (كتایون) و مروارید نامی که هریش وی بود ( هریش به معنی خدمه ) درآن مكان مستقر كرد. پس از اینكه حكومت ساسانیان سقوط كرد ، فرزندان یزدگرد چون دیدند مورد تعقیب قرار خواهند گرفت برای به‌دور ماندن از تلاتم امواج حوادث به‌یكباره ترك دیار و دربار كردند و هر یك به خلوتگاهی پناه بردند و با استغاثه ، دست نیاز به‌درگاه پروردگار بخشنده بردند و از آستانش تقاضای عفو و رحمت كردند . اما نیك‌بانو با مروارید كه كنیز بود در بیابان از هم جدا شدند و نیك‌بانو به سمت شرقی عزیمت كرد و در 37 كیلومتری اردكان به‌كوهی رسید و به‌درگاه خدا نالید و به امر حق در آن كوه غایب شد كه آن نقطه امروز به «پیر سبز چك چكو» معروف است . باوجود تمام این افسانه‌ها راجع به پیر سبز ، عده‌ای به این باورند كه این مكان مقدس ، یكی از معابد بزرگ آناهیتا است چراكه مشخصه ویژه این معبد ، بودن بربلندی و جاری بودن آب است .
چَک چَک یا چکچکو یکی از زیارتگاههای مهم زرتشتیان است. این زیارتگاه که زرتشتیان به آن پیرسبز نیز میگویند در استان یزد و شهرستان اردکان در کوه‌‌های میان اردکان و انجیره قرار دارد. چک چک در 43 کیلومتری شرق اردکان واقع شده است. زرتشتیان هرساله مدت پنج روز از روز اشتاد تا انارام از ماه خورداد (24 تا 28 خردادماه) در این زیارتگاه دور هم جمع شده و به نیایش می‌پردازند. برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام، باید کفش‌ها را از پا درآورد و کلاه بر سر نهاد. قبل از ورود به زیارتگاه تابلوهایی وجود دارد که نشان می دهد برای ورود به زیارتگاه باید پاک بود، همان‌طور که در دین اسلام نیز ورود بانوانی که دارای شرایط خاص هستند به مساجد ممنوع است، در این مکان نیز نکات فوق باید رعایت شود. در داخل زیارتگاه که به‌شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می‌ریزد و احتمال نام‌گذاری این محل نیز شاید از همین‌رو باشد. چند شعله شمع به‌طور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد. همانند بسیاری از زیارتگاههای سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است؛ سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف‌هایی برای جمع‌آوری آب گذاشته‌اند که بخشی از آن جهت تبرک به زائرین اهدا می‌شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می‌رسد. هرچند که در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است اما به واقعیت نزدیک نیست. در مجموعه چک چک ساختمان‌های متعددی مشاهده می‌شود. از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، این ساختمان‌ها جهت اسکان و پذیرایی از زائران ساخته و استفاده می‌شوند. ساخت و نگهداری مجموعه چک چک توسط زرتشتیان داخل و خارج از کشور تامین گردیده و می‌شوند. هر سال جشن مهرگان در این زیارتگاه برگزار می‌شود و زرتشتیان بسیاری در این مکان گرد هم می‌آیند.
گفته می‌شود نام «چک چک» یا «چک چکو» از صدای قطره‌های آبی گرفته شده که از صخره‌ای می‌چکد و اکنون به‌درون یک منبع ذخیره هدایت می‌شود. در نیایشگاه پیر سبز امکانات رفاهی مانند برق، آب آشامیدنی و تعدادی اتاق دارد که برای استراحت ساخته شده که به آن‌ها «خیله» میگویند. در داخل یکی از اتاق‌ها چاهی به ژرفای بیش از 50 متر وجود دارد.
بنا به‌اعتقاد زرتشتیان زمان حمله مسلمانان به ایران که با سقوط پادشاه ساسانی وقت (یزدگرد) انجامید، نیک بانو دختر شاه از دست مسلمانان فرار کرد و به سمت اردکان آمده و در میان کوه مخفی و ناپدید شد و این محل به‌عنوان زیارتگاه زرتشتیان قرار گرفت . یکی از کنیزان نیک بانو به‌نام گوهر بانو (مروارید) نیز در چند کیلومتری وی مدفون است که با نام پیر هریشت معروف است .آورده‌اند كه این مكان مقدس حیات‌بانو یا نیک‌بانو یكی از شاهدخت‌های ساسانی ، را در خود گرفته است. چوپانی در آنجا، حیات بانو را به خواب میبینید كه به او میفرماید تا پیر سبز را بنیان‌گذارد.
پیر سبز فضائی عجیب عرفانی و روحانی دارد و انسان با راز و نیاز با پروردگارش و زیارت در این مكان به اوج آرامش می‌رسد .
در مدت توقف چند روزه خانواده‌ها ، هركسی چندین بار به زیارتگاه می‌رود شمع روشن كردن، دعا خواندن، نذركردن، سدره پوشی و كشتی بستن از جمله مناسك اعتمادی است كه در معبد بجا می‌آورند .
زیارت‌كنندگان بایستی با سر پوشیده وارد شوند . آوردن نان نذری (سیرگ به‌گفته یزدی‌ها و سیرو به‌گفته كرمانی‌ها) كه در بیشتر خیله‌ها پخته می‌شود و عرضه‌كردن آن به زیارت‌كنندگان بخشی از مناسك است. به‌علت موقعیت کویری، طبیعی است که ماه‌های خرداد، تیر، مرداد و شهریور گرمای هوا آزاردهنده است. در زمان اجرای مراسم عمومی زرتشتیان بازدید صرفاً با کارت دعوت میسر است. بهترین زمان بازدید ماه‌های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان است.
منبع: روزنامه قانون
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید