1397/9/27 ۱۱:۳۸
من به شخصه بیش از سی سال است که دکتر موحد را می‌شناسم. با وجود آنکه استاد موحد عمری را صرف فرهنگ و شاخه‌های مختلف آن کرده، اما تا پیش از انقلاب، عمده شهرت ایشان در میان فعالان حوزه حقوق و نفت بوده است؛ از همین رو می‌توان گفت که شهرت استاد موحد میان اهالی فرهنگ و ادب دست بالا به چهار دهه اخیر ختم می‌شود و اغلب آثار ادبی ایشان نیز در همین دوره زمانی منتشر شده‌اند، البته نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، این است که کتاب‌های مذکور در این دوره زمانی منتشر نشده‌اند و بواقع ثمره بیش از هفتاد سال تحقیق و مطالعه جدی هستند که شاید بتوان رد پای بخشی از آن را حتی در دوره نوجوانی ایشان جست.
علاقه‌مندی استاد موحد به حوزه‌هایی که در آنها صاحبنام هستند، به حدی ست که حتی طی سفرهای متعددی که بواسطه شغل‌شان به نقاط مختلف جهان داشته‌اند، بیشتر وقت‌شان را در کتابخانه‌ها و مراکز تحقیقی سپری کرده‌اند. ساده انگاری است که تصور کنیم، آثاری که در سی-چهل سال اخیر از ایشان دیده ایم، بویژه کتاب«خواب آشفته نفت» -که از نظر تاریخی نیز اثر بسیار مهمی است- در همین سال‌ها آماده شده؛ طبعاً پیش زمینه‌های چنین کتابی خیلی قبل‌تر از این‌ها فراهم شده است.
تا قبل از انقلاب با اینکه ایشان سال‌ها در محیط دانشگاهی حضور داشته و تدریس کرده بودند اما از آنجایی که حرفه اصلی‌شان چیز دیگری بوده، جز در میان حقوقدانان کسی چندان با استاد موحد آشنا نبوده است. اهالی فرهنگ و هنر از وقتی با ایشان به‌عنوان چهره‌ای مطرح و اثر‌گذار آشنا شدند که ما شاهد انتشار کتاب‌های مهمی همچون «سفرنامه ابن بطوطه» یا «جزیه دراسلام»که بعدها به اسم «مالیات سرانه و تأثیر آن در گرایش به اسلام» منتشر شد و همچنین ترجمه کتاب «سلوک‌الملوک» که درباره تئوری حکومت اسلامی است (و تألیف دانشمندی اهل سنت است) از سوی ایشان بودیم. البته این کتاب‌ها پیش از انقلاب منتشر شده بودند، حتی برخی از ترجمه‌های ایشان هم منتشر شده بود و از سویی شاهد تألیف مقاله‌هایی از سوی دکتر موحد برای مجله‌هایی چون مجله کتاب و مجله کانون وکلا بودیم. با این حال باز عموم مردم و کتابخوان‌ها و اهالی فرهنگ، چنان که امروز با وجوه شخصیتی ایشان آشنا هستند، آشنایی نداشته‌اند. در این سال‌های اخیر بود که اولاً متن کامل تری از مقالات شمس در مقایسه با چاپ قبل از انقلاب آن منتشر شد و همچنین تصحیحی از مثنوی نیز در اختیار اهالی ادبیات قرار گرفت و همین‌طور کتاب«خواب آشفته نفت» نیز در چند جلد وارد بازار نشر شد. البته کتاب‌های دیگری درباره مسائلی چون مالکیت ایران بر جزایر سه گانه خلیج فارس نیز منتشر کرده‌اند. مخلص کلام، انتشار این کتاب‌ها منجر به آن شد که ایشان از چهره‌ای شناخته شده برای خواص به فرهیخته‌ای مطرح برای عموم مردم و اهل فرهنگ تبدیل شود. نکته‌ای که به نظرم درباره دکتر موحد خیلی قابل توجه است و کمتر نظیری برای آن می‌توان یافت، یکی جامعیت عجیب ایشان است؛ به طوری که احاطه خوبی به زبان‌های فارسی، فرانسه، انگلیسی، عربی و ترکی- که زبان مادری‌شان است- دارند و قادرند از منابع ترکی استانبولی بخوبی بهره بگیرند. از سوی دیگر، نکته‌ای که درباره دکتر نمی‌توان از آن صرف نظر کرد، جست‌و‌جوگری ایشان است. استاد موحد دائم در حال مطالعه و نوشتن هستند. با اینکه در شرکت نفت، در فضایی بوده‌اند که معاشران ایشان کارهای فنی شرکت نفت را انجام می‌داده‌اند، استاد به سمت فعالیت‌های جدی ادبی می‌رود. نکته جالب توجه دیگر درباره ایشان توانایی ذهنی بالا در این سن و سال است. حافظه استاد موحد هنوز دست نخورده باقی مانده و ما شاهدیم که همچنان از قدرت تحلیل بسیار بالایی برخوردار هستند.
از مباحث مرتبط با فعالیت‌های حرفه‌ای استاد که بگذریم، ایشان با وجود همه مراتب فضلی که از آن برخوردارند، مردی بسیار متواضع هستند. با اینکه زندگی به‌ظاهر کم حادثه‌ای داشته‌اند اما حوادث تاریخی بسیاری را دیده‌اند و با آدم‌های مهمی از تاریخ کشورمان برخورد و با بسیاری از شخصیت‌های فکری، فرهنگی و سیاسی 60-70 سال اخیر ایران معاشرت داشته‌اند و خاطرات جالبی هم از آنان دارند. امیدوارم بخشی از آن را نوشته باشند یا حتماً بنویسند. استاد موحد از نسلی هستند که باید دنبال نظیر آنها با چراغ بگردیم چرا که نظیرشان به سختی پیدا می‌شود. درنسل جوان به ندرت شاهد افرادی با چنین قدرت‌های تحلیلی هستیم. استاد موحد را می‌توان پل ارتباطی میان فرهنگ امروز و گذشته‌مان دانست، ایشان به همان اندازه که از حقوق نفت که سال‌ها در آن خصوص کار کرده‌اند می‌دانند به‌همان اندازه با فقه آشنایی دارند. اغلب اندیشمندانی که امروز از حضور آنها بهره مندیم یا فقیه هستند و به متون قدیم احاطه دارند یا حقوق جدید می‌دانند. دکتر موحد همان قدر با افکار مولانا و شمس آشنا هستند و در آن رابطه می‌دانند که به نوشته‌های متفکران اروپایی علاقه و آشنایی دارند. استاد موحد از جمله نخستین افرادی هستند که در سال‌های قبل از انقلاب آثاری از آیزایا برلین ترجمه کردند، این را گفتم که بدانید ایشان چقدر به مباحث مرتبط با روزگار فعلی هم علاقه‌مند هستند. همین کتاب خواب آشفته نفت، هم تا اندازه‌ای نتیجه زندگی شخصی ایشان است و هم تعمق زیاد در مدارک و یادداشت‌های برخی افرادی ست که در وقایع آن دوران نقش داشته‌اند. از سویی تسلط بر چند زبان باعث شده به منابع خارجی هم دسترسی داشته باشند که این هم نکته قابل توجهی است. صفایی در رفتار ایشان با همه اطرافیان و آنهایی که به طریقی با ایشان معاشرت دارند، دیده می‌شود که من در کمتر کسی دیده ام. ایشان در هر شرایطی پذیرای جوانان هستند و آنان را راهنمایی می‌کنند که این ویژگی قابل چشم پوشی نیست.
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید