زمانی برای مهار درشکه‌ها

1396/12/26 ۰۹:۴۰

روزنامه اطلاعات در ٢٩ فروردین ١٣٤١ خورشیدی از وجود بحرانی در خیابان‌های تهران آگاهی داد که پلیس و شهرداری را رویاروی یکی از صنف‌های سنتی حمل‌ونقل در ایران گذاشت. این گزارش که به گردآوری درشکه‌ها و گاری‌های تهران پرداخته، از کوشش‌های نهادهای حکومتی برای حل مسأله دوگانگی حضور «گاری‌ها و درشکه‌ها» و «اتومبیل‌ها» در خیابان‌ها سخن رانده است «از بعدازظهر دیروز ماموران اداره راهنمایی و رانندگی درشکه‌ها، چرخ‌های دستی و گاری‌های اسبی را در تهران جمع‌آوری کردند

روزگاری که «وسایط کندروی نقلیه» خیابان‌های پایتخت را بند آوردند

روزنامه اطلاعات در ٢٩ فروردین ١٣٤١ خورشیدی از وجود بحرانی در خیابان‌های تهران آگاهی داد که پلیس و شهرداری را رویاروی یکی از صنف‌های سنتی حمل‌ونقل در ایران گذاشت. این گزارش که به گردآوری درشکه‌ها و گاری‌های تهران پرداخته، از کوشش‌های نهادهای حکومتی برای حل مسأله دوگانگی حضور «گاری‌ها و درشکه‌ها» و «اتومبیل‌ها» در خیابان‌ها سخن رانده است «از بعدازظهر دیروز ماموران اداره راهنمایی و رانندگی درشکه‌ها، چرخ‌های دستی و گاری‌های اسبی را در تهران جمع‌آوری کردند و به این ترتیب بکار وسایط نقلیه کندرو که در محلات جنوبی تهران مشغول حمل بار و مسافر بودند پایان داده شد.»نویسنده گزارش از افزایش شمار درشکه‌ها و گاری‌ها در ماه‌های پایانی‌سال ١٣٤٠ خورشیدی در تهران آگاهی داده و یادآور شده است در نخستین ماه‌سال ١٣٤١ خورشیدی بیش از ٨٠٠ درشکه در خیابان‌های تهران در رفت‌وآمد بوده و دشواری‌ها و گرفتاری‌هایی به‌ویژه در جنوب شهر پدید آورده‌اند «چون در جنوب تهران به‌علت تمرکز جمعیت و عدم ممانعت ماموران بازار مناسبی برای درشکه‌ها ایجاد شده بود اغلب درشکه‌ها از شهرستان‌ها به تهران انتقال یافته و اخیرا کثرت وسایط نقلیه کندور موجب بند آمدن راه‌ها و اختلال عبور و مرور شده بود.» ماموران راهنمایی و رانندگی، برپایه گزارش روزنامه به محله‌های جنوبی تهران رفتند تا آن وسیله‌های سنتی رفت‌وآمد و جابه‌جایی را گرد آورند، زیرا پلیس برآن بود «حرکت درشکه‌ها و گاری‌ها از نظر عبور و مرور مشکل بزرگی برای ماموران، مردم و رانندگان ایجاد کرده [...] با بودن یکصد و پنجاه‌هزار وسیله نقلیه موتوری در تهران نمی‌توان به وسایط نقلیه کندرو در این شهر اجازه فعالیت داد» از این‌رو «ماموران تا ساعت ده شب گذشته در محلات جنوبی تهران، قلعه‌مرغی، امامزاده حسن، جوادیه، چهارراه عباسی، پل امامزاده معصوم، مهرآباد، نازی‌آباد، میدان شوش، میدان غار و کلیه نقاطی که درشکه‌ها کار می‌کردند اقدام به جمع‌آوری وسایط نقلیه کندرو کرده و بیش از ٣٠٠ دستگاه درشکه و دویست گاری و ١٥٠ چرخ دستی را متوقف ساختند.» درشکه‌ها و گاری‌ها با وجود همه‌گیری اتومبیل در دهه‌های ٣٠ و ٤٠خورشیدی در ایران به‌ویژه تهران، اما همچنان در ساختار شهری کاربرد و هواخواه داشتند. کنش حکومت برای برچیدن بساط آنها از خیابان‌ها اما به سادگی انجام نپذیرفت «پس از آن‌که خبر جمع‌آوری درشکه‌ها در شهر انتشار یافت درشکه‌چی‌ها به‌سرعت پا به‌فرار گذاشتند و هریک در گوشه‌ای از گاراژها و کاروانسراها مخفی شدند و اغلب آنها پس از رسانیدن درشکه‌های خود به توقفگاه فورا یابوها را از درشکه‌ها باز کرده و سپس چرخ‌های درشکه را درآورده تا هنگام فرارسیدن ماموران دلیلی برای تعطیلی کار و توقف درشکه خود نداشته باشند.» پاره‌ای از درشکه‌داران و گاری‌چی‌ها نیز با وجود توقیف وسیله خود، از پس‌گرفتن اسب‌هایشان خودداری ورزیدند «می‌گفتند حالا که درشکه را از ما می‌گیرید اسب را هم خودتان نگاه دارید.» یکی از درشکه‌داران به خبرنگار روزنامه گفته بود «در تهران ٨٠٠ درشکه موجود است که با شماره اداره راهنمایی و رانندگی کار می‌کنند که با تعطیلی درشکه‌ها و گاری‌ها باید فکری برای رانندگان و کارگران آن‌که بیش از ده‌هزار نفر می‌باشند بکنند.»شماری از آنان نیز یادآور شده بودند «ما در حومه شهر [نه در خیابان‌ها] مسافر می‌بریم» گزارش روزنامه اطلاعات، از وجود «اتحادیه درشکه‌داران» و واکنش آن نهاد صنفی در برابر این کنش حکومتی آگاهی می‌دهد «رئیس اتحادیه درشکه‌داران برای تعیین تکلیف صاحبان و رانندگان درشکه‌ها و گاری‌ها به اداره راهنمایی و شهرداری مراجعه کرد.» این واکنش صنفی، گردهمایی درشکه‌دارها و گاریچی‌های بیکار در مکان اتحادیه را در پی آورد. این رویارویی اما در آن زمان به برچیدن گاری‌ها و درشکه‌ها از تهران پایان نیافت. گزارش‌ها نشان می‌دهد این وسیله‌های سنتی رفت‌وآمد و جابه‌جایی دست‌کم تا دو‌سال دیگر در تهران حضور داشته‌اند.

«اطلاعات» روزنامه‌ای مهم در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید که از‌سال ١٣٠٥ خورشیدی منتشر شده است و آینه و بازتابنده بسیاری از رخدادهای ایران در ٩٢‌سال گذشته بوده است. بسیاری از دگرگونی‌های زیست اجتماعی در تاریخ ایران را از خبرها و گزارش‌های این روزنامه، به‌ویژه در دهه‌های نخستین سده چهاردهم خورشیدی می‌توان دریافت.

منبع: روزنامه شهروند