فرضیه ای در باب پیوند «شبدیز» با آیین «مهر»

1396/9/7 ۱۰:۳۶

برای همۀ آشنایان ادبیات پارسی، روشن است که ردپای فرهنگ و اسطوره های ایران باستان، در آثار گوناگون سخن گویان پارسی، با کمی ژرف نگری قابل مشاهده است. «مهر» یا «میترا»، یکی از مهمترین آیین ها و اساطیری است که تأثیر شگرف آن را بر سخن گویان پارسی از جمله «نظامی»، نمی توان نادیده گرفت؛ به ویژه وجود بسیاری از آیین های مهر در «هفت پیکر» یا «اسکندرنامه» که بسیاری از پژوهندگان به آن پرداخته اند.

علی اصغر زارعی - محمدحسین خان محمدی

چکیده: برای همۀ آشنایان ادبیات پارسی، روشن است که ردپای فرهنگ و اسطوره های ایران باستان، در آثار گوناگون سخن گویان پارسی، با کمی ژرف نگری قابل مشاهده است. «مهر» یا «میترا»، یکی از مهمترین آیین ها و اساطیری است که تأثیر شگرف آن را بر سخن گویان پارسی از جمله «نظامی»، نمی توان نادیده گرفت؛ به ویژه وجود بسیاری از آیین های مهر در «هفت پیکر» یا «اسکندرنامه» که بسیاری از پژوهندگان به آن پرداخته اند.

فرضیه ای که نگارنده در این جستار مطرح می کند، در پیوند با رابطۀ تولد شگفت و فرازمینی ِ شبدیز با اسطورۀ مهر است. این پژوهش تلاش می کند تا ارتباط تولد نمادین شبدیز را با اسطورۀ مهر، در شش بخش: 1- کهن الگوی «غار» 2- کهن الگوی «زایش از سنگ» 3- کهن الگوی «بکرزایی» 4- پیوند «مهر» با «اسب» 5- قربانی اسب به پیشگاه «مهر» یا «خورشید» 6- تأثیر فرهنگ «ارمنستان» به عنوان یکی از مهمترین سرزمین های مهرپرست بر نظامی و «خسرو و شیرین»، بررسی کند.

مطالعات ایرانی، سال سیزدهم، بهار و تابستان 1393 شماره 25

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی