از اختلاط ایرانی و فرنگی کارشان معیوب شد

1396/6/28 ۰۹:۱۹

بخشی مهم از دگرگونی‌های اجتماعی در تاریخ معاصر ایران، به گستره‌های اقتصادی پیوند خورده؛ پدیده واردات و شیفتگی ایرانیان به بهره‌گیری از کالاهای وارداتی، در این میانه تاثیری بسیار داشته است. خاطره‌هایی فراوان درباره نسبت میان این دو گستره در تاریخ معاصر ایران ثبت شده است.

 پیوند میان دگرگونی‌های اجتماعی و پدیده واردات در تاریخ ایران
 

بخشی مهم از دگرگونی‌های اجتماعی در تاریخ معاصر ایران، به گستره‌های اقتصادی پیوند خورده؛ پدیده واردات و شیفتگی ایرانیان به بهره‌گیری از کالاهای وارداتی، در این میانه تاثیری بسیار داشته است. خاطره‌هایی فراوان درباره نسبت میان این دو گستره در تاریخ معاصر ایران ثبت شده است. علی بلوکباشی در مقدمه کتاب «پوشاک در ایران‌زمین؛ از سری مقالات دانشنامه ایرانیکا»، نخست، به دگرگونی سبک پوشش ایرانیان از میانه‌های روزگار قاجار به دلیل افزایش واردات پارچه و لباس از کشورهای اروپایی اشاره کرده، دراین‌باره می‌نویسد: «از میانه دوره قاجار، به‌ویژه از دوره ناصری به این سو که ورود انواع قماش و کالای خارجی به ایران فزونی گرفت و عادت به خرید پارچه‌های خارجی و استفاده از آنها در دوخت لباس در میان گروههای مختلف مردم معمول گردید، پوشاک سنتی ایرانیان نیز کم‌وبیش تغییر کرد». او سپس روایتی را درباره ورود پارچه‌های خارجی به ایران و دوخت لباس‌ها با آن پارچه‌ها از لرد کرزن، نویسنده کتاب «ایران و قضیه ایران» وام می‌گیرد که زمانی در سال‌های پایانی دوره ناصری در ایران به ‌سر می‌برده است. «گذشته از اشیای تجملی غربی که طبقات بالا به آن معتاد شده‌اند تا پوشاک همه طبقات جامعه از مردان گرفته تا زنان، جملگی از غرب وارد می‌شود. ابریشم، ساتن و ماهوت برای طبقه اعیان و قماس نخی و پنبه‌ای برای همه طبقات. لباس یک روستایی ساده از منچستر یا مسکو می‌آید و نیلی را که همسر او به کار می‌برد از بمبئی وارد می‌شود. درواقع از بالاترین تا پایین‌ترین مراتب اجتماعی به‌طور قطع وابسته و متکی به کالاهای غربی شده‌اند». بلوکباشی در ادامه خاطره‌هایی از زبان میرزا حسین‌خان تحویلدار درباره خوکردن مردم ایران به اجناس خارجی و شیفتگی به رنگ و طرح آنها بیان می‌دارد: «چندین‌سال است پارچه‌های زرد و سرخ باطن‌سست فرنگستان رواج گرفته، هر دفعه اقمشه ایشان طرح تازه بوده و هرکدام به نظرها تازگی داشته مردم ایران جسم و جان خود را رها کردند و دنبال رنگ و بوی دیگران بالا رفتند و درواقع در این مرحله به ضررها رسیدند و درست ملتفت نیستند، چنانچه الان به‌خصوص [در] لباس ارزان معقولانه نه مقرون به صرفه و دوام حیرانند. از این طرف هم صنف نساج متاعش کم‌خریدار شد تشبه به فرنگیان ورزید، دست از قوام معنی برداشت و به لطافت صورت چسبید، برای نزاکت ظاهر و سهولت امر پود قدکها را ریسمان فرنگی کردند، بدترکیب شدند، مرکبا از اختلاط ایرانی و فرنگی کارشان بالمره معیوب شد و در حین استعمال ترکید و خرد شد و نیز از شقّیت و کرک و دوام افتاد».

منبع: شهروند