1396/1/23 ۰۷:۴۴
ایرج افشار خاطرنشان ساخته است: در دوره جدید مجله‌ای (ش۲۶) نوشته نگارنده را درباره سیدابوالقاسم انجوی شیرازی که هنگام ارتحالش نگاشته بودم نقل فرموده، ولی کمترین اشاره‌ای به محل درج نخستین آن نوشته نکرده‌اند
ایرج افشار خاطرنشان ساخته است: در دوره جدید مجله‌ای (ش۲۶) نوشته نگارنده را درباره سیدابوالقاسم انجوی شیرازی که هنگام ارتحالش نگاشته بودم نقل فرموده، ولی کمترین اشاره‌ای به محل درج نخستین آن نوشته نکرده‌اند تا به خواننده تازه‌جو، آن نوشته را جدید نشان دهند و بدتر آنکه نام مخلص در صفحه اول به عنوان همکاران تحریریه به قید درآورده‌اند تا خواننده تصور کند بنده عضو هیات تحریریه مجله است! (افشار، ۱۳۸۳-۱۱)
استاد سیدمحمد محیط طباطبایی پژوهش‌هایی دربارة خیام نیشابوری انجام داد و در آنها ثابت کرد سروده‌هایی که به نام خیام مشهور است، از شاعر معاصرش، ابن خیام بوده است. شخصی تمامی این مطالب را در مقدمه رباعیات خیام به نام خود چاپ کرد! محیط طباطبایی می‌گوید: «وقتی شما این مقدمه را می‌خوانید، درمی‌یابید که او شاعر نبوده، شعر فارسی نسروده و به زبان عربی شعر می‌گفته است واین اشعار از آن دیگری است. مقدمه تمام می‌شود؛ اما رباعیات به نام خیام نیشابوری پیش روی شماست! چاپ زیبا دارد و درآن به اسم من هم ابدا اشاره‌ای نگردیده است.» (میراث ماندگار، ج۱، ۱۵۸)
حجت الاسلام والمسلیمن یعقوب جعفری از نویسندگان باسابقه و عضو تحریریه مجله مکتب اسلام متذکر گردید مدتهاست مشغول نگارش «تفسیر کوثر» هستم که مجلداتی از آن را انتشارات هجرت قم چاپ کرده است. اخیرا درصدد گردیدم تفسیر سوره انعام را جداگانه به طبع برسانم. قبل از آن ملاحظاتی روی برخی تفاسیر نمودم، دیدم آقایی تفسیر سوره انعام دارد؛ اما با نهایت تأسف دیدم با اغماض هشتاد درصد مطالبش رونویسی از تفسیر کوثر است! (جعفری، ۱۳۹۲، بیانات)
استاد حاج مرتضی شفیعی اردستانی طی نیم قرن تلاش‌های تحقیقی، مقالات و جزوات متعددی دربارة تاریخ، جغرافیا، انساب و رجال اردستان و زواره تدوین نموده و برخی از آنها را انتشار داده است. ایشان در لابلای نوشتههای خود از نویسندگان جوان این منطقه سخت گلایه کرده که از آثارش رونویسی می‌کنند و با پخته‌خواری، کتابسازی می‌کنند و نامی از وی که در پژوهش و تتبع این مباحث متقدم است، نمی‌آورند و صرفا مشتاق شهرتند. (شفیعی اردستانی، ۱۳۹۱، ۸۷).
ربایش آثار با شیوه‌های دیگر
دزد نادان گر یکی ابریق برد دزد دانا دفتر تحقیق برد
و به گفته خاقانی شروانی:
خاقانی! آن کسان که طریق تو می‌روند
زاغند و زاغ را روش کبک آرزوست
گیرم که مارچوبه کند تن به شکل مار
کو زهر بهر دشمن و کو مهره بهر دوست؟
(خاقانی، ۱۳۵۷، ۵۹۰)
گویا ماجرای اسفبار کتابسازی پایان پذیر نیست و هر روز که می‌گذرد روندی نامطلوب‌تر از گذشته به خود می‌گیرد و سارقان محصولات فکری و علمی، سرزمین سرسبز معرفت و فضیلت را به کویرهایی خشک و سوزان و عاری از رویش و شکوفائی مبدل می‌سازند. از عواملی که این روند ناروا را به وجود آورده، آثاری است که توسط برخی همایش‌ها کنگره‌ها و نشست‌های فرهنگی و ادبی انتشار می‌یابد. اگرچه در رأس این گردهمایی‌ها شخصیت‌های علمی قرار دارند وارزیاب‌های خبره‌ای را برمی‌گزینند، اما چون فرصت همایش نسبتا کوتاه است و از طرف گروهی از این شرایط فراهم آمده برای نامجویی و کامجویی استفاده می‌کنند، گاهی در میان منشورات آنها آثاری دیده می‌شود که مصداق بارزی از کتابسازی و سرقت آثار دیگران است. استاد نجفی کرمانشاهی ـ از کتاب‌شناسان معاصر و محقق عرصه رجال و تراجم ـ که در برگزاری کنگره آخوند خراسانی، فعالیت داشت، نقل می‌کرد بانویی مطالبی را بدون تغییر در عبارات برای این کنگره ارسال داشت که بعدها متوجه شدیم از نوشته مؤلفی دیگر کاملا رونویسی کرده است (نجفی کرمانشاهی، ۱۳۹۱).
حجت الاسلام والمسلمین عبدالرحیم اباذری مقاله جامعی دربارة زندگی، اندیشه و آثار آیت الله احمدی میانجی نوشته و آن را در یکی از مجلدات «ستارگان حرم» درج کرده بود و چون متنش در شبکه اینترنت قابل استفاده بود، هنگامی که مقرّر گردید همایشی به مناسبت تکریم مقام این شخصیت برگزار گردد، به دنبال فراخوانی این همایش، مقالاتی به دبیرخانة آن ارسال گردد. از میان مقالات رسیده، حدود شانزده مقاله غالبا و بدون هیچ گونه اضافه و باز پژوهشی رونویس گردیده از این مطالب بود که در شبکه مجازی قابل برداشت بود!
به گفته حجت الاسلام والمسلمین سیدضیاء مرتضوی (ریاست کنونی دانشنامة امام خمینی)، آیت الله شفیعی نماینده خبرگان رهبری در استان خوزستان، در سال ۱۳۸۱ مقاله‌ای برای درج در ویژه‌نامه مجله حکومت اسلامی، درباره‌امام حسین(ع) فرستاده بود، مقاله‌ای دیگر نیز به دفتر مجله رسید که عین آن بود. با آیت الله شفیعی تماس گرفته شد که ماجرا چیست، متذکر گردید این مقاله را برای همایش امام حسین(ع) که یکی از نهادها برگزار می‌کرد فرستاده بودم؛ اما آنجا مورد استفاده قرار نگرفت. گویا یکی از دست اندرکاران همایش این مقاله را به نام خودش فرستاده بود!
استاد اکبر ثبوت طی سالها زحمت و تحمل مشقت فراوان کتاب «جامع البین» شهید اول در اصول فقه را تصحیح نمود. مقرّر گردید این اثر در سلسله آثار کنگرة آن شهید به طبع برسد. ایشان در انتظار مشاهدة حروفچینی نهایی کتاب یادشده و مشغول تألیف مقدمه‌ای برای آن بود که با کمال شگفتی خبردار گردید این کتاب در دو جلد چاپ گردیده و ذکری از اییشان به عنوان مصحح کتاب نبود؛ اما در هر دو جلد مجموعا شش بار نام کسی که این تصحیح زیر نظرش انجام گرفته است آمده بود. ثبوت می‌گوید بدین گونه حق معنوی‌ام و اینکه برای کتاب مقدمه‌ای بنویسم و آن را به استادم علامه شیخ محمدتقی آملی اهدا کنم، فراموش گردید. جالب آنکه برای بی‌خبر نگه داشتن من از بلایی که بر سر کتاب آورده‌اند، با اینکه تعدادی از آثار کنگرة مزبور را برایم فرستادند، مرا از طبع و نشر جامع‌البین مطلع نکردند. این بود سرانجام عهدی که برای تصحیح جامع‌البین با من بستند و شرط و شروطی که پذیرفتند و… این است پاداش آن همه زحمت‌های یک معلم و پیر خدمتگزار فرهنگ اسلامی (ثبوت، ۱۳۸۸،۴).
در سال ۱۳۹۱ کنگرة بزرگداشت یکی از عرفای معاصر در تبریز برگزار شد. در سلسله انتشارات این همایش، کتابی به نام «کوه توحید» دیده می‌شود که مصداق کتابسازی است و از تدوین کتاب و چگونگی ساماندهی مطالبی مشخص است که مؤلف در این کتاب حضور بسیار کم رنگی دارد. عبارات متعددی پشت سر هم ردیف گردیده که نثرهای متفاوتی با هم دارند و مؤلف نکوشیده که حداقل بین این منقولات متراکم، نوعی رفق و اتصالی به وجود آورد. نویسنده که مدعی پژوهش است، در خاتمه کتاب منابع و مآخذی را آورده است که در عناوین آنها، نام مؤلف، نام ناشر و تاریخ طبع اشتباهات و خطاهای زیادی به چشم می‌خورد و چنین برمی‌آید که خود به این آثار مراجعه نکرده و از روی پاورقی‌ها یا پی‌نوشته‌ها و ارجاعات دیگران این فهرست را تنظیم کرده است. بیشترین رونویسی در این کتاب از کتابی است که به مأخذ آن هیچ اشاره‌ای ندارد، در حالی که به یک روزنامه عادی ماخذ داده است. (گلی زواره، نامه به مسئول کمیته علمی کنگره و نامه دبیر همایش به نگارنده، ۱۳۹۱)
نادیده گرفتن حق مؤلفان توسط ناشران نیز ضایعه‌ای ناگوار برای فرهنگ و پژوهش می‌باشد، این گونه کتابسازی‌ها در دهه‌های قبل هم رواج داشته، ولی در سنوات اخیر شیوع قارچ گونه‌ای پیدا کرده است. اگر از ناشران نوپا که به اصطلاح از این آشفته بازار برای رونق کسب و کار خود بهره می‌برند بگذریم، اخیرا چندین ناشر حرفه‌ای و اصولی نیز که تاکنون آثاری نفیس، اساسی و تأثیرگذار به طبع می‌رسانیدند، به این نهج پرآفت روی آورده‌اند.گروهی نیز که در عرصه نشر، کارنامه‌ای خوب از خود به جای نهاده‌اند، برای گریز از پرداخت حق التألیف، به دنبال آثاری هستند که دهها سال از مرگ پدیدآورندهاش گذشته باشد و یا در خارج از کشور به چاپ رسیده باشد. اگر به همین میزان اکتفا می‌کردند، عارضه اش کمتر بود؛ اما متأسفانه به جای نام مؤلف اصلی، نام خود و گاه نام دوستان و مقربان خود را روی جلد ضبط می‌کنند. گاهی هم به عنوان نسخه‌پردازی و ویرایش در متن کتاب، تغییراتی به وجود می‌آورند و خواننده را در صحت مندرجات آن به تردید وامی‌دارند. (مؤسسه خانه کتاب، ۱۳۸۶، ۳۷۴)
بازخوانی متون
از اشکال کتابسازی یکی هم بازنگاری و بازخوانی متون کهن فارسی است. این جماعت نمی‌دانند اینها میراث گرانقدر علمی وادبی گذشتگان است که با این رفتارها در جهت نابودی آنها اقدام می‌کنیم. خوانندگان علاقه دارند از نحوه نگارش اهل قلم در ادوار تاریخی آگاه گردند و بهترین نمونه‌ای که در این باره می‌توان ارائه داد تاریخ بیهقی است که به لحاظ نثر زیبا و واقعیت‌های تاریخی که مطرح کرده است. بعد از گذشت قرنها هنوز هم با بهترین متون منثور ادب فارسی پهلو می‌زند، با این اوصاف دیگر بازنگاری و تحریری نواز این گونه آثار، این جذابیت و اهمیت را محو می‌کند و باید نهادهای فرهنگی ذی‌ربط اجازه ندهند این گونه آثار طبع و نشر گردند. البته در سال ۱۳۸۰ سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام به طبع و نشر کتابی با این مشخصات کرده بود.
جمعبندی
با توجه به پیشینه‌ای که مطرح گردید و بررسی‌ها و تحلیل‌ها و تفسیرهای انجام گرفته دربارة کتابسازی از گذشته تا کنون، می‌توانیم به اجمال دیدگاه‌های مطرح گردیده در این نوشتار را در محورهای ذیل مشخص کنیم:
۱ـ هر مؤلفی وقتی در صدد نگارش اثری است، در مسیر فرآیندی قرار می‌گیرد که ضمن اینکه قرنها قبل آغاز گردیده، بعد از او ادامه دارد. این واقعیت راه را برای هر گونه مسئولیت‌گریزی و نگارش‌های تکراری و بی‌خاصیت مسدود می‌نماید. در نتیجه هر مؤلفی وقتی اثری را عرضه می‌کند، ضمن اینکه برای معاصرانش مفید و آموزنده است، در شکوفایی علمی و فرهنگی سهمی به‌سزا داشته است.
۲ـ متفکران و اندیشمندانی که آثاری ماندگار خلق کرده‌اند، به نحوی که نگاشته‌های آنان مورد مراجعه علاقه‌مندان قرار گرفته است، برای پدیدآوردن کتاب خود رنجهای زیادی را تحمل کرده‌اند و کاوش‌های فکری و علمی را از طریق پژوهش‌های میدانی و استفاده از تجارب ارزندة علما و اهل معرفت، عمق بخشیده و مستند نموده‌اند.
۳ـ مؤلفان و اهل ادب و فرهنگ ضمن اینکه آثاری گرانسنگ خلق کرده‌اند، در قرون گذشته که این آثار به صورت نسخه‌های دستی محدود و در دسترس افراد قرار می‌گرفته، نگران آن بوده‌اند که در میراث ارزشمند آنان تحریف و تغییری به وجود آورند و بخشهایی از آن را محو کرده یا مطالبی از آن را به خود نسبت دهند.
۴ـ آثار ادبی و فکری اعم از نظم و نثر، ضمن اینکه خود در اوج قرار دارند، ولی بی‌نیاز از کاوش‌ها و کوشش‌های ذوقی و علمی دیگران نخواهد بود. از این موضوع در منابع متعدد به عنوان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری یاد شده است.
۵ـ در گذشته این گونه مرسوم بوده است که اهل حکمت و معرفت از نوشتههای دیگران در خلق آثار خود استفاده کنند، اما به‌ندرت مشخص می‌کردند مطالبی را که در اثر خود آورده‌اند، از کیست. این شیوه شاید در آن اعصار، سرقت ادبی محسوب نمی‌گردید، اما حکمای قرون بعد هنگام تدریس و تبیین مفاهیم نوشتههای مذکور، تلاش کرده‌اند اقوال دیگران را به صاحبان اصلی برگردانند و بین نوآوری‌ها و نظریه‌پردازی دانشوران مزبور با نظرات دیگر اندیشمندان تفاوت قائل شوند.
۶ـ اینکه برخی، محصولات مکتوب دیگران را به نام خود مصادره کرده‌اند، نوعی «انتحال» است؛ یعنی اینکه سخن و فکر دیگری را بر خود بسته‌اند که این حرکت مذموم مصداق تدلیس است و در واقع ستمی آشکار بر نویسنده اصلی است.
۷ـ برخی کارگزاران که در دستگاه حکّام و فرمانروایان، صاحب منصب و مقامی بوده‌اند، به اعتبار نفوذ سیاسی و اقتداری که به دست آورده و نیز برخورداری برخی توانایی‌های علمی، نویسندگان گمنامی را فرا خوانده‌اند تا به آنان در تألیف اثری تاریخی یا ادبی کمک کنند؛ اما آن نوشتار را به نام خود معرفی کرده‌اند و حق آن مؤلفان اهل همت و زحمت و فاضل را نادیده گرفته‌اند که در این زمینه نمونه‌هایی مستند ارائه گردیده است.
۸ ـ در سنوات اخیر با گسترش صنعت نشر و نیز رونق شبکه‌های اطلاع‌رسانی مجازی، کتابسازی و سرقت‌های ادبی روند فزایند و مسیری پر آفت طی کرده است.
۹ـ گردآورندگان سخنرانی‌ها، مقاله‌ها و گفتگوهای علمی، فرهنگی و ادبی بدون پیروی از گزینش‌های روشمند و منطقی، کتابهای سطحی و بازاری را به بازار نشر عرضه کرده‌اند که مصداقی از کتابسازی است.
۱۰ـ افرادی که از صلاحیت علمی کافی و معلومات مورد نظر و مستند، بی‌بهره بوده‌اند، کتابهایی به نگارش درآورده‌اند که جز درازنویسی‌های بیهوده و توضیحات تکراری و توضیح واضحات، مطالبی در آثارشان دیده نمی‌شود که مفید و رهگشا باشد. شخصیت‌زدگی، کرامت‌سازی و مطرح کردن مباحثی آمیخته به خرافات نیز بر رونق کتابسازی افزوده است!
۱۱ـ برخی همایش‌های علمی و فرهنگی، در فرصتی کوتاه به فراخوانی مقالات روی می‌آوردند و با وجود اینکه در رأس این کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها، شخصیت‌های علمی و ارزیاب‌های خبره‌ای وجود دارند، اما به دلیل اینکه فرصت برگزاری این نشست‌ها کوتاه است، گاهی در میان آثاری که به دبیرخانه این همایش‌ها ارسال می‌گردد، مصداقی از کتابسازی و مصادرة آثار دیگران است.
۱۲ـ برخی ناشران نوپا (و متأسفانه عده‌ای از ناشران حرفه‌ای و باتجربه) از این آشفته بازار، برای رونق کسب و کار خود بهره می‌برند و گاهی بر جلد کتابی که از مؤلف دیگری است، نام دوستان، مقربان و افراد خانوادة خود را ضبط می‌کنند و در مواقعی به عنوان نسخه‌پردازی و ویرایش متن و بازنگری در نثر، اصالت کتابی ارزشمند را مخدوش می‌سازند.
۱۳ـ تکیه بر امور کمّی در فعالیت‌های پژوهشی و علمی، ضعف در آیین‌نامه‌ها، فاصله‌گرفتن از نظام ارزشیابی محتوایی، افزایش بی‌رویة رتبه‌های مدرّسی و دانشگاهی، مدرک‌گرایی، دست یافتن به شهرت‌های کاذب علمی و اجتماعی نیز روند کتابسازی را تسریع نموده است.
منابع
۱ـ احمدی میانجی، علی، خاطرات، تدوین مرکز اسناد انقلاب اسلامی به کوشش عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰٫
۲ـ افشار، ایرج، جوهرنامه نظامی مأخذ تنسوخ نامه و عرایس الجواهر، مجله یغما، سال ۲۴، شماره اول، فروردین، ۱۳۵۰
۳ـ افشار، ایرج، بی‌عنایتی به حق مؤلف، کتاب هفته، ش ۱۸۷، سوم مرداد ۱۳۸۳
۴ـ اسلامی، سیدحسن ، نوشتن در جزایر پراکنده فقر علمی یا ضعف اخلاقی، فصلنامه پژوهش و حوزه، سال هشتم، ۱۳۸۶، ش ۳۰ و ۳۱
۵ـ اسلامیه، سعیده، ماجرای جوانی که یک شبه نابغه شد، کتاب هفته، ۲۶ خرداد ۱۳۸۰
۶ـ اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، خلسه (خواب‌نامه)، کوشش محمود کتیرانی، تهران، کتابخانه طهوری، ۱۳۴۸
۷ـ اسفندیاری، محمد، اخلاق نگارش، قم، نور مطاف، ۱۳۹۰
۸ـ الهی، فرج الله، حقوق پدیدآورندگان، قم، سلسله، ۱۳۸۲
۹ـ اسماعیل، محمود، نقد تاریخ پژوهی اسلامی، ترجمه حجت‌الله جودکی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام، ۱۳۸۸
۱۰ـ اظهارات نجفی کرمانشاهی، محمدعلی، در پژوهشکده باقرالعلوم قم، ۳۰ر۹ر۹۱
۱۱ـ اظهارات عبدالرحیم اباذری، در پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر قم، ۱۲ر۸ر۹۲
۱۲ـ اظهارات سیدضیاء مرتضوی در دفتر مجله پیام زن، ۲۱ر۴ر۱۳۸۲
۱۳ـ بلعمی، ابوعلی، تاریخنامه طبری، تحقیق و تحشیه محمد روشن، تهران، سروش، ۱۳۷۸
۱۴ـ بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، تهران، زوار، ۱۳۷۱
۱۵ـ باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، چهل چراغ، تهران، نشر علم، ۱۳۸۸
۱۶ـ باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، هزارستان، تهران، به نگار، ۱۳۷۰
۱۷ـ بهرامی، ایرج، آفت‌زدگی فرهنگی، کتاب هفته، ش ۳۱، ۲۶، آبان ۱۳۸۰
۱۸ـ ثبوت، اکبر، همدردی یک شاگرد با استاد مظلوم خویش، روزنامه اطلاعات، دوشنبه، ۱۷ اسفند ۱۳۸۸، ش۲۴۷۰۴
۱۹ـ ثعالبی نیشابوری، ابومنصور، یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر، تحقیق محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، دارالفکر، ۱۳۹۳ هجری قمری.
۲۰ـ جامی، مولانا عبدالرحمن، بهارستان، تصحیح اسماعیل حاکمی، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۱
۲۱ـ جعفریان، حبییبه، این کیمیاگر قلابی است، نسل سوم ویژه نامه ادبیات و کتابخوانی ضمیمه روزنامه جام جم، ش ۱۲۶۴، ۱۶ مهر ۱۳۸۳
۲۲ـ جعفری، یعقوب، بیانات در دفتر مجله مکتب اسلام، ۲۹ مهر ۱۳۹۲
۲۳ـ حکیمی، محمدرضا، الهیات الهی و الهیات بشری، قم، دلیل ما، ۱۳۸۸
۲۴ـ حکیمی، محمدرضا، حماسه غدیر، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵
۲۵ـ حکیمی، محمدرضا، شرف‌الدین، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۰
۲۶ـ حکیمی، محمدرضا، شیخ آقابزرگ تهرانی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۵
۲۷ـ حاجی خلیفه، مصطفی روحی حنفی مشهور به کاتب چلبی، کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، بیروت (لبنان)، دارالفکر، ۱۴۱۰قر۱۹۹۰ م.
۲۸ـ خدادادی، رضی، فرهنگ گفته‌های طنزآمیز، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۸۴
۲۹ـ خرمشاهی، بهاءالدین حافظ‌نامه، تهران، سروش و علمی و فرهنگی، ۱۳۷۳
۳۰ـ خسروشاهی، سیدهادی، نامه خطاب به سردبیر وقت فصلنامه اسناد کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تایپ شده، ۳۰ خرداد ۱۳۹۰
۳۱ـ خاقانی، دیوان اشعار، تصحیح علی عبدالرسولی، تهران، کتابفروشی خیام، ۱۳۵۷
۳۲ـ جلالی نائینی، سیدمحمدرضا، شرح حال و آثار حجت‌الحق ابوالفتح محمدبن عبدالکریم بن احمد شهرستانی، تهران، بی‌نا، ۱۳۴۳
۳۳ـ دوانی، علی، مفاخر اسلام، جلد دوم، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۰
۳۴ـ دولت آبادی، محمود، نون نوشتن، تهران، نشر چشمه، ۱۳۸۹
۳۵ـ دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود، اخبار‌الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، ۱۳۹۰
۳۶ـ رضازاده ملک، رحیم، نقد و تحقیق دفتر چهارم، تهران، انتشارات سحر، ۱۳۵۷
۳۷ـ رضازاده، حسن، مقدمه و تصحیح مجموعه آثار حکیم میرزا ابوالحسن جلوه، تهران، حکمت ۱۳۸۵
۳۸ـ زرین کوب، عبدالحسین، دو قرن سکوت، تهران، سخن، ۱۳۷۸
۳۹ـ سیوطی، عبدالرحمن، الفارق بین المصنف و السارق، تحقیق هلال ناجی، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۹ هجری قمری
۴۰ـ شفیعی اردستانی، مرتضی، ناگفته‌ها و نانوشته‌های اردستان، جزوه دست‌نویس فتوکپی، شهریور ۱۳۹۱
۴۱ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا، صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه، ۱۳۷۵
۴۲ـ شهیدی، سیدجعفر، آزادی در دوران تحقیق، روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۳ آبان ۱۳۷۳
۴۳ـ طالب‌زاده، حمید، آشنایی با فلسفه اسلامی، تهران، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، ۱۳۷۲
۴۴ـ عظیمی، مجتبی، همه کاره‌های هیچ کاره در بازار نشر، روزنامه قدس۲۴ آبان ۱۳۸۹، ۶۵۶۲
۴۵ـ علی محمدی، سینا، سرقت، توارد یا تأثیر ادبی، روزنامه جام جم، ۲۷ خرداد ۱۳۸۹
۴۶ـ غروی، احمد (مسئول وقت کمیته علمی کنگره بزرگداشت آیت الله سیدعلی قاضی)نامه، خطاب به نگارنده، ۱۴ر۱۱ر۱۳۹۱، ش ۱۳۲۸
۴۷ـ فروغی، مجید، ماجرای یک کتاب (روزنامه‌نگاری نوین)، کتاب هفته، ش ۱۸۰، ۱۶ر۳ر۸۳
۴۸ـ فاضل بسطامی (نوروز علی بن محمد باقر)، فردوس‌التواریخ (تاریخ ارض قدس رضوی) تحقیق و تصحیح علیرضا اکرمی، تهران، کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۰
۴۹ـ قزوینی، محمد، یادداشت‌های قزوینی، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۸
۵۰ـ عقیلی، سیف‌الدین حاجی بن نظام عقیلی، آثارالوزراء، تصحیح و تعلیق میرجلال‌الدین حسینی ارموی (محدث)، تهران، اطلاعات، ۱۳۶۴
۵۱ـ قاشانی( کاشانی)، ابوالقاسم عبدالله، تاریخ اولجایتو، به اهتمام مهین همبلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۸
۵۲ـ کاشانی، ابوالقاسم عبدالله، عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، به کوشش ایرج افشار، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۴۵
۵۳ـ کتاب شناخت (مجموعه مقالات)، گروهی از نویسندگان، تهران، طهوری، ۱۳۶۳
۵۴ـ کتبی، محمود، تاریخ آل مظفر، به اهتمام و تحشیه عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۴
۵۵ـ کسروی، سیداحمد، کاروند کسروی، به کوشش یحیی ذکاء، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی، ۱۳۵۲
۵۶ـ کاظمی، انصار، ضد کتاب، کتاب هفته، ش۱۳۴، ۲۶ مرداد ۱۳۸۷
۵۷ـ گوهرین، سیدصادق، حجت الحق ابوعلی سینا، تهران، علمی، ۱۳۴۶
۵۸ـ گلبن، محمد، بهار و ادب فارسی (مجموعه یکصد مقاله از ملک الشعرای بهار) تهران ، شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین، ۱۳۵۵
۵۹ـ گزارش میراث، دوره دوم، ضمیمه شماره ۲، تیر ماه سال ۱۳۹۱
۶۰ـ گفتگو با ابراهیم یونسی، کتاب هفته، ش ۱۷۹، ۱۲ر۲ر۱۳۸۸
۶۱ـ گفتگوی نگارنده با حجت‌الاسلام و المسلمین شیخ ابوالفضل حافظیان بابلی، ۹ر۳ر۱۳۸۳
۶۲ـ گلی زواره، غلامرضا، جلوه از جلوه نیفتاد، هفته‌نامه پنجره، ۱۲ بهمن ۱۳۹۱، ش ۱۶۱
۶۳ـ گلی زواره، غلامرضا، جرعه‌های جان‌بخش، قم، حضور، ۱۳۸۳
۶۴ـ گلی زواره، غلامرضا، گلشن جلوه، قم، قیام، ۱۳۷۵
۶۵ـ گلی زواره، غلامرضا، میرزا ابوالحسن جلوه حکیم فروتن، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۲
۶۶ـ گلی زواره علامرضا، نامه به دبیر علمی کنگره آیت‌الله سیدعلی قاضی، دست نویس، ۲۵ر۴ر۱۳۹۱
۶۷ـ مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، سال هفتم (۱۳۸۸-۱۳۳۹)، ش۴
۶۸ـ مجله یادگار، عباس اقبال آشتیانی، سال پنجم، تهران، ۱۳۲۷ـ ۱۳۲۸، ش۳
۶۹ـ مؤسسه خانه کتاب (به اهتمام) ، کتاب نقد و نقد کتاب، تهران، خانه کتاب، ۱۳۸۶
۷۰ـ گلی زواره، غلامرضا، غش در پژوهش، آینه پژوهش، سال ۱۴، بهمن و اسفند ۱۳۸۲، ش ۸۴
۷۱ـ مصاحبه نگارنده با شیخ عبدالرحیم اباذری، ۱۲ر۸ر۱۳۹۲
۷۲ـ مجلسی، محمدباقر، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول (شرح اصول کافی)، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۳شر۱۳۹۴ه ق
۷۳ـ مختاری، رضا، سیمای فرزانگان، قم، بوستان کتاب، ۱۳۷۲
۷۴ـ معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۳
۷۵ـ مطهری، مرتضی شهید، امدادهای غیبی درزندگی بشر، تهران، صدرا، بی‌تا
۷۶ـ مطهری، مرتضی شهید، آشنایی با قرآن، ج۱۳، تهران، صدرا، ۱۳۸۹
۷۷ـ مینوی، مجتبی، پانزده گفتار، تهران، توس، ۱۳۸۳
۷۸ـ میراث ماندگار (مجلد اول و دوم) مجموعه مصاحبه‌های سال اول و دوم کیهان فرهنگی، تهران، انتشارات کیهان، ۱۳۶۹
۷۹ـ مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علی‌نقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، ۱۳۶۱
۸۰ـ مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجواهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۰
۸۱ـ منصوری، فیروز، فهرست اسامی و آثار خوشنویسان قرن دهم هجری و نقد و بررسی گلستان هنر، تهران، نشر گستره، ۱۳۶۶
۸۲ـ مرتضوی، منوچهر، مسائل عصر ایلخانی، تبریز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۵۸
۸۳ـ نامه دانشوران ناصری، گروهی از نویسندگان، قم، دالفکر بی‌تا
۸۴ـ نظامی عروضی سمرقندی، احمد، چهارمقاله به سعی، اهتمام و تصحیح و حواشی علامه محمد قزوینی تهران، انتشارات اشراقی، بی‌تا
۸۵ـ همایی، سیدجلال‌الدین، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران، نشر هما، ۱۳۷۱
۸۶ ـ هجویری، ابوالحسن علی، تصحیح ژوکوفسکی، تهران، زوار، ۱۳۸۰
۸۷ ـ هاشمیان،هادی، کوه توحید، تبریز، کنگره بزرگداشت آیت‌الله سیدعلی قاضی، پاییز ۱۳۹۱
۸۸ ـ هاشمیان، هادی، دریای عرفان، تهذیب و ویرایش سیدمحمد صفوی، قم، مؤسسه فرهنگی طه، ۱۳۷۹
۸۹ ـ قمی، عباس(محدث قمی)، الفوائد الرضویه، به کوشش ناصر باقری بیدهندی، قم بوستان کتاب، ۱۳۸۷
۹۰ـ مصاحب، غلامحسین، دائره المعارف فارسی، تهران، امیرکبیر، کتابهای جیبی، ۱۳۸۰
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید