ناصر تکمیل‌همایون : نوروز یکی از عوامل وحدت است

1395/12/17 ۰۸:۴۰

در دومین نشست سالانه نوروز، تنوع فرهنگی همبستگی ملی و منطقه‌ای که به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، ناصر تکمیل‌همایون سخنرانی خود با عنوان (نوروز، تاریخ فرهنگ ایرانی)را ارائه کرد.

در دومین نشست سالانه نوروز، تنوع فرهنگی همبستگی ملی و منطقه‌ای که به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، ناصر تکمیل‌همایون سخنرانی خود با عنوان (نوروز، تاریخ فرهنگ ایرانی)را ارائه کرد.
او معتقد است نوروز و مهرگان می‌توانند عناصری برای وحدت و پاسخی برای آینده این منطقه به‌عنوان ایجاد یک اتحادیه بزرگ وارثان تمدن ایرانی باشند.
ناصر تکمیل‌همایون جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار ایرانی و استاد پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که کتاب‌های بسیاری در رابطه با تاریخ ایران از او منتشر شده است.
او با طرح این بحث که تمام ملت‌ها و اقوام مختلف در جهان برای خودشان روزهای خاصی را داشته‌اند که جشن، شادی یا مراسم و مناسک خاصی به آن مناسبت داشته باشند، شرح می‌دهد که حتما این مناسک هم ریشه‌های اجتماعی، اقتصادی و بیشتر فرهنگی داشته است. استمرار این عیدها و جشن‌ها بخش عمده‌ای را در مباحث جامعه‌شناسی به وجود آورده است که تداوم یک فرهنگ را در جامعه نشان می‌دهد. اگر این عیدها نبود و ما در این جشن‌ها شرکت نمی‌کردیم و حتی لباس نو هم نمی‌پوشیدیم، الان ما این همبستگی و احساس مشترک را نداشتیم.
تکمیل‌همایون در ادامه صحبت‌هایش به سه عید بزرگ که متعلق به سه قوم، فرهنگ و ادیان مختلف است اشاره و صحبت می‌کند. بنا بر توضیحات او قدیمی‌ترین عید، عید یهودیان است که ریشه آن کاملا مذهبی است. یعنی زمانی است که خداوند تورات را به موسی(ع) داده است. یا آن الواحی که فرمان‌های 10 گانه روی آن نوشته شده است را به موسی(ع) داده است. یهودیان از آن موقع به بعد آن روز را جشن می‌گیرند که الان حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد.
تکمیل‌همایون در مورد دومین عید به عید مسیحیان اشاره می‌کند و شرح می‌دهد که این عید مربوط به تولد حضرت مسیح(ع) است. یعنی باز هم یک پایگاه مذهبی خاص دارد.
ناصر تکمیل‌همایون با تاکید بر این موضوع که تنها عیدی که کاملا جنبه طبیعی دارد و با فصل، زمان و مکان ارتباط دارد عید نوروز است، شرح می‌دهد که ایرانیان فصل را چهارگانه نمی‌دانستند، بلکه دوگانه می‌دانستند. یعنی هفت ماه اول را تابستان و پنج ماه دوم را زمستان می‌گفتند. عید نوروز آغاز بهار و به تعبیری نوزایش جهان، بهار و تابستان، کار، کوشش و خلاقیت بود و مهرگان یعنی ۱۶ مهر را هم آغاز زمستان و... ماه اسفند را ماه استقبال از بهار می‌دانستند.
بنابر توضیح تکمیل‌همایون به مرور زمان این اعیاد جنبه‌های مذهبی، اسطوره‌ای و... هم به خود می‌گیرد که عید نوروز هم به این صورت است و حتی بعدا برای آن موسس هم درست می‌شود و آن را «جمشید» می‌گویند. او در ادامه توضیح می‌دهد که «اما به محض اینکه ما با عقل‌مان مسلمان می‌شویم، بسیاری از جلوه‌های نوروز جنبه‌های اسلامی هم پیدا می‌کند. مثلا در تاریح بیهقی زمانی را مشاهده می‌کنید که عید نوروز مصادف با روزهای اسلامی هم هست. حتی در زمان شاه عباس، نوروز وقتی با تاسوعا و عاشورا مصادف می‌شود، بعد از برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا مراسم عید نوروز را هم برگزار می‌کنند. یعنی آن را ترک نکرد‌ه‌اند. یعنی در آن حالت سنت ایرانی می‌بینیم که دیانت و ملیت هردو با هم گره خورده‌اند و هماهنگی داشته‌اند که تا زمان حال هم ادامه داشته است.»
تکمیل‌همایون در پایان یادآور می‌شود که در حال حاضر 11 کشور این عید را دارند که در واقع کشورهای وارث تمدن ایرانی هستند و حتی کشورهای دیگری هم هستند که وارث بخشی از تمدن‌های اسلامی هستند که این تعداد بسیار بیشتر می‌شود و نوروز یکی از عوامل وحدت بین این کشورهاست و چه بسا مهرگان هم بتواند یک روز دیگری برای وحدت و پاسخی برای آینده این منطقه، به‌عنوان ایجاد یک اتحادیه بزرگ وارثان تمدن ایرانی باشد. او در انتها سخنانش را با این ابیات به پایان می‌رساند:
بهار آمد که از گلبن هم بانگ هزار‌ آید
کلید باغ ما را ده که فردامان به کار آید
کلید باغ را فردا هزاران خواستار‌ آید
تو لختی صبر کن چندان که قمری بر چنار آید
بدین شایستگی جشنی به این بایستگی روزی ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی.

منبع: فرهیختگان