صالحی‌امیری: تقویت زبان‌های قومی، عامل انسجام هویت ملی

1395/10/25 ۰۸:۰۱

شیراز پنجشنبه میزبان سفر استانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود؛ جایی که قرار بود او در نخستین همایش ملی زبان و هویت که در پایتخت شعر و ادب ایران برگزار می‌شد سخنرانی کند؛ سخنانی که می‌توانست در نزدیک کردن دیدگاه‌هایی که زبان‌های بومی و محلی را مانعی بر سرِ راه زبان فارسی و در برابر آن می‌دانند، به حامیانِ تدریسِ زبان‌های محلی نقشی مهم ایفا کند. او در این مراسم با اشاره به اینکه اهالی فرهنگ و ادب این سرزمین با فضیلت و با معرفت هستند، گفت: زبان فارسی یکی از ارکان اساسی هویت ملی ایران است و این زبان فاخر، زبان عرفان و گسترش دهنده فرهنگ اسلامی است.

بزنگاه خطر برای تخریب و ابتذال هر زبانی قطع رابطه با سنت فرهنگی آن است

 شیراز پنجشنبه میزبان سفر استانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود؛ جایی که قرار بود او در نخستین همایش ملی زبان و هویت که در پایتخت شعر و ادب ایران برگزار می‌شد سخنرانی کند؛ سخنانی که می‌توانست در نزدیک کردن دیدگاه‌هایی که زبان‌های بومی و محلی را مانعی بر سرِ راه زبان فارسی و در برابر آن می‌دانند، به حامیانِ تدریسِ زبان‌های محلی نقشی مهم ایفا کند. او در این مراسم با اشاره به اینکه اهالی فرهنگ و ادب این سرزمین با فضیلت و با معرفت هستند، گفت: زبان فارسی یکی از ارکان اساسی هویت ملی ایران است و این زبان فاخر، زبان عرفان و گسترش دهنده فرهنگ اسلامی است.
سیدرضا صالحی‌امیری با اشاره به اینکه زبان فارسی بزرگ‌ترین سرمایه ملی است که در کنار دیگر مؤلفه‌ها نمود پیدا می‌کند، گفت: بی‌شک حفظ هویت ملی ایران، بر پایه دو ستون زبان و تاریخ استوار است و از آنجا که زبان به مثابه عامل پیوند دهنده ملت عمل می‌کند و عامل اصلی اعتبار جریان سیال فرهنگی است حفظ و پرداختن به آن ضرورتی انکار‌ناپذیر است.
وی افزود: زبان فارسی، زبان حکمت است؛ زبان ادبیات کلاسیک پر آوازه ایران است و اگر چه تاریخ، اسطوره، مذهب و سنت‌ها برای ایرانیان تجربه مشترک تاریخی را به وجود آورده است اما بی‌تردید این زبان فارسی است که سرچشمه حس مشترک در ادبیات، عرفان، نیایش و زندگی را برای مردم ایران رقم زده است و به همین دلیل هویت ملی ایرانیان بر تاریخ و جغرافیا، دین اسلام و زبان فارسی استوار است.
صالحی‌امیری خاطرنشان کرد: باید به خاطر بسپاریم که زبان ملی، بزرگ‌ترین سرمایه فرهنگی و مهم‌ترین عامل حفظ، استمرار و استقلال فرهنگ‌ها و پاسداری از هویت ملی است که در کنار دیگر مؤلفه‌ها همچون قلمرو جغرافیایی و ارزش‌های دینی، اجتماعی و انسانی نمود می‌یابد.
وی گفت: اما امروز دل‌باختگی به زبان ملی و هویت ملی این مرز و بوم دغدغه و احساس خطری را در ماهیت زبانی ما پدیدار آورده که در صورت نشناختن ریشه‌های آسیب‌رسان این دغدغه خود می‌تواند ناخواسته به شیوه حفظ و حراست از زبان آسیب رساند.
وی ادامه داد: ورود واژگان بیگانه به زبان یکی از این دغدغه‌های رایج است که همگان را به یافتن راه گریزی از آن برانگیخته است اما باید به یاد داشت صرف ورود واژه‌های بیگانه که هیچ زبانی از آن برکنار نیست به خودی خود نمی‌تواند خطری برای زبان به شمار آید.
صالحی‌امیری گفت: اگر چنین بود زبان فارسی در رابطه هزار ساله خود با زبان عربی و اخذ هزاران واژه و اصطلاح از آن زبان، تاکنون باید ‌به کلی نابود شده باشد که نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه تکامل نیز یافته است.
وی تأکید کرد: بزنگاه خطر برای تخریب و ابتذال هر زبانی در جایگاه دیگری است؛ یکی قطع رابطه با سنت فرهنگی به سبب نامفهومی آثار مکتوب بازمانده از گذشته و اختلال از مهم‌ترین کار زبان که ایجاد ارتباط میان افراد است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: بنابراین کوشش مستمر ما برای در امان ماندن از این آسیب جدی، ‌باید معطوف به این دو امر باشد و خوشبختانه بر اساس مطالعات انجام شده در سنجش نسبت زبان ملی و زبان‌های قومی در ایران این دو گروه زبانی نه تنها در تعارض با یکدیگر نیستند بلکه مقوم یکدیگر‌ند و به همین دلیل تقویت زبان‌های قومی عاملی برای تعالی زبان فارسی و انسجام هویت ملی خواهد بود.
دریافت ١٥٠ مقاله به دبیرخانه همایش ملی زبان و هویت
در ادامه این همایش مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس گفت: در دبیرخانه همایش ملی زبان و هویت ١٥٠ مقاله دریافت شده که از این تعداد ٤٩ مقاله به‌عنوان برگزیده انتخاب شده است. بهزاد مریدی افزود: فراخوان ارسال مقاله برای این جشنواره تابستان جاری اعلام شد که پس از داوری‌ها در این همایش ٢٥ مقاله فاخر این جشنواره برای علاقه‌مندان ارائه می‌شود. وی با بیان اینکه مؤلفه‌هایی از جمله زبان، تشکیل دهنده هویت ملی است که عموم مردم را به هم متصل می‌کنند، بیان کرد: زبان و فرهنگ حوزه‌ای گسست‌ناپذیر است لذا بواسطه اندیشه‌ها و دغدغه‌های بزرگان بحث تقویت و توسعه زبان ملی در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت.
دبیر همایش ملی زبان و هویت بیان کرد: بسیار ساده انگارانه است که خیال کنیم زبان بی‌حوزه فرهنگ معنا دارد و باید دانست که زبان و فرهنگ در کنار هم تکمیل‌کننده و راهگشا هستند. هویت ایران رنگین کمانی از اقوام است که زبان و گویش‌های آنان هویت ملی را قوام و دوام می‌بخشد.
عبدالعلی دستغیب از نام و نان عبور کرده است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین روز ۲۳ دی‌ماه در مراسم نکوداشت عبدالعلی دستغیب - منتقد و مترجم پیشکسوت - در شیراز گفت: او از نام و نان عبور کرده است. ما با توسعه نفتی از سال ۱۲۸۸ تاکنون به مقصدی نرسیده‌ایم؛ باورکنیم که با تغییر ریل توسعه از توسعه نفتی به فرهنگی به قله‌های توسعه دست‌ خواهیم یافت.
سیدرضا صالحی‌ امیری گفت: نفت می‌سوزد و نابود می‌شود و هیچ هویتی برای این سرزمین تولید نکرده و نمی‌کند، اما فرهنگ و ادب و هنر همیشه منشأ خوبی و توانایی و همنوایی و رشد بوده است و ایرانی با فرهنگ حیات داشته و دارد.
صالحی‌امیری تصریح کرد: دنیا به این فرهنگ و تمدن نیاز دارد و عبدالعلی دستغیب خود از میوه‌های این تمدن محسوب می‌شود. امروز که از دستغیب تجلیل می‌کنیم قصد داریم تا پیامی به همه نقش‌آفرینان عرصه فرهنگ و ادب و هنر منتقل شود و آن اینکه فرهنگ و فرهیختگی هرگز از بین نمی‌رود؛ حتی با مرگ فرد فرهیخته هم تمام نمی‌شود و همواره تداوم دارد و مشمول زمان و مکان هم نمی‌شود.
او با اشاره به اینکه دستغیب تاکنون ۶۴ کتاب به رشته تحریر و تألیف درآورده یا ترجمه کرده است، گفت: کسانی که دستی بر قلم دارند می‌دانند و می‌فهمند که این چه کار دشوار و بزرگی است. او از نام و نان عبور کرده و با خدا عهد کرده درجهت تعالی فرهنگ حرکت کند.
صالحی‌ امیری در ادامه، نقد را هم سازنده و هم تخریبگر دانست و گفت: نقد سازنده، روشنگری دارد، رعایت مرزهای اخلاقی، اصلاح‌ گرایانه و برانگیزاننده است اما نقد تخریبی، انتقامجویانه و ضدانگیزشی و ضدعقلانیت است.
او منتقد را به نورافکنی توصیف کرد که به نقطه‌ای تاریک نور انداخته و زوایای پنهان آن را نشان می‌دهد و گفت: دستغیب در شیراز و فارس همچون منبع نوری است که می‌درخشد. البته در فارس و شیراز به هرجا که قدم می‌گذاری، انسان‌هایی بزرگ همچون سرو سر بر می‌آورند.

در اهمیت آموزش زبان‌های قومی و بومی مایه انسجام و همبستگی ملی  / غلامحسین صدری‌افشار
زبان‌های بومی و قومی را باید مقوم زبان فارسی - به‌عنوان زبان رسمی کشور - قلمداد کرد. زیرا در آنها، واژه‌هایی از فارسی قدیم وجود دارد که شاید در حال حاضر در زبان فارسی رسمی وجود نداشته باشد که نمونه آن زبان آذری با حدود 150 واژه با این ویژگی است.
بر این ‌اساس، زبان‌های قومی به غنای زبان فارسی کمک می‌کنند. از سوی دیگر، زبان‌های بومی کمک می‌کنند تا بچه‌هایی که زبان مادری‌شان، فارسی نیست خواندن و نوشتن را بیاموزند و سهل‌تر به استفاده از فارسی بپردازند. از این منظر، آموزش زبان‌های قومی می‌تواند به انسجام و همبستگی ملی یاری رسانده و این‌گونه، همه قومیت‌های ایرانی احساس می‌کنند که دارای حقوق برابر هستند. درست آن است که زبان مادری در سال اول دبستان آموخته شده و از سال دوم تدریس زبان فارسی اضافه شود اما حضور زبان مادری تا انتهای تحصیل، هفته‌ای یک یا دو بار ادامه داشته باشد.
به این ترتیب، نه تنها به نفع اقوام خواهد بود و کمک خواهد کرد تا از بین نروند، بلکه به گسترش و تقویت زبان فارسی هم مدد می‌رساند، چراکه زبان با فرهنگ پیوندی ناگسستنی دارد؛ زبان میراث یک قوم است که حتی عواطف و احساسات با آن بیان می‌شود. در این صورت است که هم توطئه جدایی‌طلبان و پان‌ها از بین می‌رود و هم آنکه هر قومیتی متوجه پیوند خود با زبان فارسی شده و حتی علاقه‌مند می‌شود تا با زبان دیگر اقوام نیز آشنا شود.

منبع: ایران