دومین میزگرد «قرآن؛ کلام خدا یا رویای نبی» برگزار شد

1395/4/27 ۱۰:۰۷

انجمن اندیشه و قلم دومین میزگرد «قرآن؛ کلام خدا یا رویای نبی» را برگزار کرد؛ نشستی که در آن سید‌یحیی یثربی، استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی و خلیل قنبری، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب و عضو انجمن مباحثات قرآنی قم حضور داشته‌اند. دومین میزگرد «قرآن؛ کلام خدا یا رویای نبی» در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد

پرسش از نظریه

 

انجمن اندیشه و قلم دومین میزگرد «قرآن؛ کلام خدا یا رویای نبی» را برگزار کرد؛ نشستی که در آن سید‌یحیی یثربی، استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی و خلیل قنبری، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب و عضو انجمن مباحثات قرآنی قم حضور داشته‌اند. دومین میزگرد «قرآن؛ کلام خدا یا رویای نبی» در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. این نشست در حالی برگزار ‌شد که انجمن اندیشه و قلم پیش از این در راستای تبیین، نقد و بررسی دیدگاه رویای رسولانه، اولین میزگرد خود را با حضور جعفر نکونام و خلیل قنبری برگزار کرد و پس از آن نیز سید‌‌عباس حسینی‌قائم‌مقامی در نشستی با موضوع «زبان و پیام قرآن؛ نسبت قرآن با خدا و پیامبر» به نقد و بررسی این دیدگاه پرداخت. آنچه در ادامه خواهید خواند بخش‌هایی از صحبت‌های حاضران در این نشست است.

واکاوی نسبت بین نظریه رویا و علوم دین
چند نکته در ارتباط با نسبت بین نظریه رویا و علوم دین دارای اهمیت است. اولین پرسشی که باید به آن پاسخ بدهیم این است که آیا این بحث پیشینه‌ای دارد؟ پیش از مطرح شدن دیدگاه رویای رسولانه، در مغرب زمین فیلسوفانی بوده‌اند که این بحث را مطرح کرده‌اند. پرسش دوم این است که راه‌حل یا نظریه‌ای که در حل مشکل ارائه شده، آیا بدیع بوده یا سابقه تاریخی داشته است؟ در پاسخ به این پرسش باید بگویم به عقیده من سرنخ و ردپای این نظریه در اندیشه‌های دیگران پیدا نمی‌شود. اگرچه پرسش و مساله در این بحث و دیدگاه تازه نبوده؛ اما پاسخ‌ها و راه‌حل‌ها تازه است و جای تامل دارد. خلاصه دیدگاه رویای رسولانه این است که عالمان دینی وقتی درصدد فهم متن دینی برمی آیند گاهی با فهمی متناقض مواجه می‌شوند. اما سخن اینجاست که اگر ما گزاره‌های متناقضی داریم، اگر تفسیرهای دینی داریم که تن به تناقض داده است راه‌حلی هم برای اینها داریم؟ در مغرب زمین راه‌حل‌های مختلفی ارائه داده‌اند. زبان رویا می‌تواند، زبان متناقض باشد، در عین حال هم پذیرفتنی باشد. زبان بیداری می‌تواند متناقض باشد، ولی اگر زبان بیداری، زبان متناقض باشد، آنگاه ناپذیرفتنی است، چون نشانه این است که در آن سخن عیب و نقصی وجود دارد، اما اگر در عالم رویا بیان شود، اگر چنین ویژگی‌ای را در متن پیدا کنیم دال بر عیب نیست؛ بلکه حسن هم هست.

اهل تفکر نیستند
گاهی سخن به مرحله‌ای از اضمحلال می‌رسد که آدم نمی‌داند، قصد این افراد چیست؟ یکی از مشکلات مسیحیت که باعث شد مردم علیه آن قیام کرده‌اند این بود که مفاهیم انجیل را کسی متوجه نمی‌شد؛ فقط پاپ و کلیسا می‌فهمیدند. هنوز هم کاتولیک‌ها اعتقاد دارند هیچ کس فهم انجیل را ندارد و فقط پاپ می‌فهمد. حال قرآن می‌گوید مردم زبان من آشکار است؛ همه می‌توانید از آن فهم داشته باشید، زیرا زبان روشنی است. دیدگاه رویای رسولانه که می‌‌گوید قرآن خواب است باید به این سوال پاسخ دهد که خواب‌گذار کیست؟ گروهی در اروپا تشکیل شده‌اند به‌عنوان روشنفکر که افق تازه‌ای را در ذهن مردم ایجاد کرده‌اند. اما ببینید ما چه کار کرده‌ایم؟ کسانی به‌عنوان روشنفکر داریم که متاسفانه تهی هستند. من تصور می‌کنم خرافه در قدیم خیلی کمتر از امروز بوده است. کسی که می‌گوید نماز، قرآن و دین را قبول دارد و بعد می‌گوید قرآن خواب و رویا است، مسلما اهل تفکر نیست که چنین سخنانی بر زبان می‌آورد. پیامبر هزاران مساله از جبرئیل نقل می‌‌کند؛ چرا یک بار نگفته است که در خواب این مسائل را دیده است. این موضوعات نظریه نیستند. نظریه باید سه ویژگی داشته باشد؛ مشکل جدی را حل کند، توجیه عقلانی داشته باشد و برای آینده راه تازه‌ای باز کند. حال دیدگاه رویای رسولانه با طرح این مسائل کدام مشکل را حل کرده است؟ حرف صحیح و درست باید به سادگی بیان شود، به سادگی فهم شود و در آخر هم به سادگی نتایج کارش دیده شود؛ وگرنه با این حرف‌ها‌ که این فیلسوف چه کرده و در چه جایی عملی انجام داده است، راه به جایی نمی‌بریم. این حرف را خود قرآن گفته که وحی آسمانی است. پیغمبر(ص) هزاران بار فرموده است که جبرئیل این را به من گفته است.
 

منبع: فرهیختگان