1395/2/11 ۱۳:۲۵
مولانا لطف‌الله نیشابوری از شاعران قرن هشتم و آغاز نهم هجری است که پایان عهد ایلخانان و دوران طغا تیموریان و آل کرت و سربداران و تیمور و فرزندانش امیران‌شاه و شاهرخ را درک کرده است. نامش لطف‌الله بوده و نظر به مقامات معنوی که داشته، از وی همه جا به عنوان مولانا یاد می‌شده است. او از نام خویش برای تخلص شعری استفاده می‌کرده و "لطف" تخلص می‌کرده است. در نیشابور به دنیا آمده و در اول عمر خود در همان جا به تحصیل علم و کسب هنر پرداخت و پس از آنکه شاعری کارآمد شد، به خدمت خواجه علاءالدین محمد فریومدی صاحب دیوان خراسان روی آورد و در آنجا با ابن یمین فریومدی آشنا شد و اشعار خود را بر او عرضه کرد که مورد تشویق و تحسین او قرار گرفت.
پس از فراغت از دانش‌اندوزی و ادب‌آموزی به مدیحه‌گویی و غزل‌سرایی پرداخت و در مجلس علاءالدین محمد فریومدی از دوستی و همنشینی ابن یمین و تحسین و تشویق او بهره‌مند شد و پایان عمر را در پریشان‌حالی گذراند. ظاهراً وی از ولایت بهره‌ای داشت و به کار دنیا کم‌التفات بود و در آخر عمر و روزگار پیری از شهر نیشابور به دیه اسفریس ـ که به قدمگاه امام رضا (ع) مشهور است ـ رفت و در باغی که داشت به سر برد و عاقبت در همان جا در سال 816 هجری بدرود حیات گفت.
لطف‌الله نیشابوری از سرایندگان نامور شیعی در روزگار خود بوده و اشعار او در منقبت ائمه و به ویژه امام علی (ع) مشهور است. برجسته‌ترین وجه شعر وی، جنبۀ شیعی آن است که در این روزگار ـ قرن هشتم هجری ـ در برخی از نقاط دیگر خراسان و بلکه ایران نمونه‌هایی داشته است. وی در مواردی خود را مداح امام علی (ع) خوانده و در جایی از همین دیوان، بالابردن طراز شعر خود را تنها در همین می‌داند که مداح امام علی (ع) است.
از قالب‌های شعری در دیوان: مثنوی، قصیده، غزل، مقطعات، رباعیات، مسمط، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند و تضمین است که تعداد قالب‌های موجود در رساله دیوان لطف‌الله نیشابوری عبارتند از: غزل (حدود 135 غزل)، قطعه (حدود 56 قطع)، ترکیبب‌بند(یک شعر)، ترجیع‌بند(یک شعر)، مسمط (یک شعر)، چهارپاره (یک شعر) و دو غزل ناتمام.
تنها نسخۀ خطی دیوان لطف‌الله نیشابوری به شمارۀ 2321 در کتابخانۀ ملی نگهداری می‌شود. بر صفحۀ نخست این رساله نوشته شده است: «دیوان مولانا لطف‌الله نیشابوری متوفی 812 که سیمی نیشابوری جمع کرده و سپس به خزانۀ شاهرخ بن تیمور گورکان انتقال یافته است». بر اساس توضیحی که سیمی داده است، وی دو سال بعد از درگذشت لطف‌الله موفق به تهیۀ اشعار و گردآوری و تدوین این مجموعه شده است.
با توجه به قدمت نسخه و وجود آن در کتابخانۀ شاهرخ، می‌تواند اشارتی باشد بر اینکه نسخه متعلق به سیمی و به خط اوست. رسم‌الخط نسخه با آنچه در قرن هفتم رایج بوده، تفاوت چندانی ندارد.
در این تحقیق نویسنده دو هدف را مدنظر داشته است: الف) خوانش صحیح ابیات و ارائۀ متنی عاری از عیب و ایراد در لفظ، معنی، قافیه و ....؛ ب) توضیحات حاشیه‌ای دیوان از قبیل شرح لغات، تلمیحات و حاشیه‌های دیگر دیوان.
فهرست مطالب کتاب:
سخنی دربارۀ این پژوهش
پیش‌گفتار
فصل اول: نسخۀ خطی دیوان
فصل دوم: ویژگی‌های املایی نسخه
فصل سوم: مهر کتابخانۀ شاهرخ تیموری
فصل چهارم: دین و لطف‌الله نیشابوری
فصل پنجم: مداخی امام و اهل بیت (ع) در دیوان لطف‌الله
فصل ششم: امویان و عباسیان در دیوان لطف‌الله
فصل هفتم: ممدوحان لطف‌الله و شعرهای مدح وی
فصل هشتم: شعرهای رثای لطف‌الله
فصل نهم: در بیان بناها و قصرها
فصل دهم: شکوائیه و بدطالعی لطف‌الله
فصل یازدهم: آموزه‌های قرآنی، حدیثی و دینی
فصل دوازدهم: شاعران یادشده در اشعار لطف‌الله
فصل سیزدهم: قالب‌های شعری در متن دیوان
نتیجه‌گیری
لطف الله نیشابوری، تصحیح و تحلیل دیوان لطف‌الله نیشابوری، تصحیح: زیبا ملک‌زاده دیلمقانی ، تهران، راشدین، 191 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، 1394.
منبع: کتابخانه تخصصی ادبیات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید