وظیفه بزرگ نظام / سید کاظم موسوی بجنوردی

1393/1/23 ۱۳:۲۲

برای درک علل برخی حوادث و رویدادهای بزرگ، تحقیق و پژوهش البته لازم است، اما گاه بررسی و مطالعه مختصر در برخی نمونه‌های تاریخی برای رساندن مقصود کفایت می‌کند. کسانی که حتی قدری با تاریخ صدر اسلام آشنایی دارند، لابد ماجرای قتل خلیفه سوم، عثمان و دوران خلافت امام علی علیه السلام را در متون تاریخی ملاحظه کرده‌اند. در یک کلام، سوء استفاده از قدرت و مال‌اندوزی و دست‌اندازی به بیت‌المال و تحقیر مردم و لاابالیگری و بی‌قیدی در کار حکومت، عرصه را بر شماری از فرودستان و ناخشنودان تنگ کرد و سرانجام خلیفه، بی‌رسمی‌های خاندان خود را با خون خویش تاوان داد. وقتی با درخواست و اصرار مردم، امیرالمؤمنین علی علیه السلام بر جایگاهی استقرار یافت که سالها او را از آن دور نگه داشته بودند، در نخستین خطابه‌ها، برنامه خود را در استیفای حقوق مردم و بازگرداندن اموال از دست رفته مسلمانان با قاطعیت تمام اعلام فرمود. از جمله در خطابه‌ای که اینک عبارتی از آن در مجموعه نهج‌البلاغه ذیل خطبه 16 مندرج است، وعده داد که بخشش‌های دوره عثمان را به بیت‌المال باز خواهد گرداند

برای درک علل برخی حوادث و رویدادهای بزرگ، تحقیق و پژوهش البته لازم است، اما گاه بررسی و مطالعه مختصر در برخی نمونه‌های تاریخی برای رساندن مقصود کفایت می‌کند. کسانی که حتی قدری با تاریخ صدر اسلام آشنایی دارند، لابد ماجرای قتل خلیفه سوم، عثمان و دوران خلافت امام علی علیه السلام را در متون تاریخی ملاحظه کرده‌اند. در یک کلام، سوء استفاده از قدرت و مال‌اندوزی و دست‌اندازی به بیت‌المال و تحقیر مردم و لاابالیگری و بی‌قیدی در کار حکومت، عرصه را بر شماری از فرودستان و ناخشنودان تنگ کرد و سرانجام خلیفه، بی‌رسمی‌های خاندان خود را با خون خویش تاوان داد. وقتی با درخواست و اصرار مردم، امیرالمؤمنین علی علیه السلام بر جایگاهی استقرار یافت که سالها او را از آن دور نگه داشته بودند، در نخستین خطابه‌ها، برنامه خود را در استیفای حقوق مردم و بازگرداندن اموال از دست رفته مسلمانان با قاطعیت تمام اعلام فرمود. از جمله در خطابه‌ای که اینک عبارتی از آن در مجموعه نهج‌البلاغه ذیل خطبه 16 مندرج است، وعده داد که بخشش‌های دوره عثمان را به بیت‌المال باز خواهد گرداند، حتی اگر کسانی آن را مهر زنان خود کرده باشند. اگر نگوییم همه، اما غالب محنت‌های بعدی امام (ع) در طول پنج سال خلافت، از همین مسأله نشأت گرفت زیرا هیچکدام از آن غارتگران نمی‌خواستند امتیازات بادآورده را از دست بدهند.

آنچه امام علی (ع) فرمود، در واقع یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها و نشانه‌های یک حکومت اسلامی در نظر آن حضرت است: مبارزه با فساد. حکومت اسلامی نباید چشم بر غارتگران و دزدان اموال مردم ببندد و این موضوع به درجه‌ای اهمیت دارد، که امام (ع) خلافت خویش را بر سر آن نهاد تا ثابت کند که مبارزه با فساد سرلوحه حکومت اسلامی است.

اکنون که گرد و غبار دوره‌ای از بی‌رسمی‌ها به سر آمده، کمتر روزی هست که از سوی نهادهای رسمی نظارتی و قضائی کشور، اخباری حاکی از کشف غارت‌های شگفت‌انگیز با ارقام خیره‌کننده به گوش ملت نرسد، آن هم در زمانه عسرت، که در برخی مؤسسات فرهنگی و غیرفرهنگی، کارکنان چندین ماه پی در پی حقوق ماهیانه ناچیز خود را دریافت نکرده‌اند. اطلاع‌رسانی در این باره البته تا حدی موجب تسکین هست، اما سوی مهم‌تر آن است که بنا بر فرمایش امام علی علیه‌السلام، اموال غارت شده به صندوق ملت بازگردد و غارتگران به سزای انواع و اقسام خیانت‌های خود برسند. فساد مالی و سوء استفاده از قدرت و در پی اینها ویرانگری کشور، در نظر هیچ دولت و کشوری از جهان امر پسندیده‌ای نبوده و نیست و مسلم است که مسئولان و مدیرانی در نظر ملت محبوب‌ترند که از این گونه شائبه‌ها برکنار باشند و در درجه نخست وجدان و سپس قانون، دست آنان را از اموال عمومی کوتاه کرده باشد.

در نظام اسلامی، چنانکه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام مکرر فرمود، مبارزه با فساد در انواع آن، می‌باید سرلوحه همه کارها قرار گیرد و از آن مهم‌تر، زمینه‌های پدید آمدن چنین فسادهای گسترده‌ای از میان برود، به ویژه در زمانی که ملت ما با بزرگواری و نجابت بی‌نظیر، دشواری‌های طاقت‌فرسا را تحمل می‌کنند تا کشور و نظام از گزند بدخواهان مصون بماند.

کاظم موسوی بجنوردی