قرآن قدس، یکی از متون ارزشمندِ بر جای مانده به زبان فارسی است. این برگردان قرآن کریم، افزون بر فواید دینی از سودمندی های فراوان زبانی نیز برخوردار است.

شوش در استان خوزستان قدیمی‌ترین سکونتگاه جهان با 9 هزار سال قدمت است. شهری که از هفت هزار سال قبل از میلاد تا دوران سلجوقیان در آن زندگی جاری بود و از آن دوران تا دوره قاجار خالی از سکنه شد. محوطه بسیار عظیم به جامانده از تاریخ مردم باستان که در دوران قاجار و با کاوش‌های باستان‌شناسان فرانسوی و انگلیسی نامش جهانی شد، همان زمان بود که ایرانیان جویای کار از دیگر شهرها به این محوطه باستانی مهاجرت و در حاشیه آن خانه‌سازی کردند تا به‌عنوان کارگر هیات باستان‌شناسی خارجی را همراهی کنند

نامه نگاری از دیرباز از جمله ابزارهای ارتباط انسان ها بوده است و ایرانیان باستان نیز از آن آگاه بودند. از جمله کهن ترین شواهد موجود از نامه نگاری در ایران متعلق به دورۀ هخامنشیان است. از دورﮤ اشکانیان نیز آثاری در دست است، اما دورﮤ ساسانی را می توان اوج شکوفایی نامه نگاری در ایران پیش از اسلام دانست. در میان آثار به جای مانده از دورة میانه نیز، نوشته هایی به زبان سغدی به شیوة نامه نگارش شده که مطالعة آن ها نه فقط از لحاظ زبان شناسی اهمیت بسیار دارد بلکه بسیاری از زوایای تاریک تاریخ اقوام شرق ایران را نیز در این دوره مشخص می کند.

فراهم آوردن داده های زبانی برای تدوین فرهنگی که جامع تمام واژه های زبان فارسی باشد، سال هاست که مورد توجه سازمان های فرهنگی ـ پژوهشی و برخی از پژوهندگان زبان و ادب فارسی قرار گرفته است. بی تردید تداوم این سنت پسندیدۀ فرهنگی و رفع کاستی ها و نقائص فرهنگ های موجود، نیازمند بررسی دقیق تمام متون فارسی، اعمّ از خطی و چاپی، و همچنین گردآوری گویش های مختلف زبان فارسی است.

دبا: سومین همایش زبان ها و گویش های ایرانی (گذشته و حال) امروز 25 آبان ماه 1395 در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی آغاز به کار کرد. این همایش با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی یونسی دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام، کاظم موسوی بجنوردی، رئیس دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، دکتر فتح الله مجتبایی، دکتر علی اشرف صادقی، دکتر مجدالدین کیوانی، دکتر صادق سجادی، دکتر احمد پاکتچی، دکتر بدرالزمان قریب،دکتر ژاله آموزگار، دکتر ارفعی، دکتر محمود جعفری دهقی و اساتید و دانشمندان زبان شناس و پژوهشگران و علاقمندان به زبان ها و گویش های ایرانی در حال برگزاری است.

بخش دیگری از بافت تاریخی شهر شیراز تخریب شده است؛ این بار حدود ده پلاک در محله «سرباغ» که بخشی از آنها متعلق به دوره پهلوی و تعدادی نیز قاجاری بودند، توسط شهرداری منطقه ۸ شیراز تخریب شد. در جریان این تخریب‌ها خانه حاج زالی با طاق معروفش هم از بین رفته است.

دبا: برنامه سخنرانی های سومین همایش زبان ها و گویش های ایرانی (گذشته و حال) که در تاریخ 25-26 آبان 1395 در مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار می شود به شرح زیر است:

دگرگونی‌های پدیدآمده در تهران در دو سده اخیر، گویی چکیده‌ای از کنش کلان ایران در دوره مدرن به شمار می‌آید. این شهر به دلایلی گوناگون، در کم‌تر از ٥٠٠ سال، از یک روستای گمنام به کلان‌شهری بدل شده است که همه گذشته خود را به گونه‌ای به فراموشی سپرده است؛ تا آنجا که از آن روستا و شهر کوچک بعدی، نیز از مردمان و فرهنگ و اجتماع آن، کم‌تر نشانی می‌توان جست. از دست‌رفتن یا فراموشی گذشته یک منطقه و مردمان آن، پدیده‌ای خطرآفرین به شمار می‌آید. با چنین فراموشی، هویت یک جامعه مخدوش می‌شود.

شهر سیستان با مرکزیت زاهدان، در گذشته و امروز از شهرهای مهم ایران به شمار می‌آمده و البته دگرگونی‌های فراوان مرزی به خود دیده است. آخرین تقسیم‌بندی مربوط به عهدنامه پاریس به شمار می‌آید که آنجا را به دو قسمت سیستان ایران و سیستان افغانستان تقسیم کرده است. سیستان هرچند در گذشته یکی از مهم‌ترین مراکز تمدنی ایران بوده، با داشتن آب فراوان و خاک حاصل‌خیز، به انبار غله ایران شهرت داشته، اما امروزه به دلیل خشکسالی‌های پیاپی، بی‌رمق شده، به ویژه که آب دریاچه هامون کاملا خشک شده است. سرزمین سیستان با این وجود، دیدنی‌های فراوان تاریخی و ویرانه‌های شهرها و روستاهای قدیمی خود را برخلاف جاذبه‌های طبیعی‌اش حفظ کرده است.

نام و آوازه‌ «مختومقلی فَراغی» در جایگاه مراد و منجی و حکیم و شاعری الهی و قدسی طی چند قرن در روح و جان عالم و عامی و پیر و جوان و در قلوب همه ترکانِ شرقی در آسیای مرکزی در جایگاهی بلندمرتبه تثبیت شد. در سال 1112 خورشیدی سومین فرزند از خانواده‌ای صاحب آوازه یعنی «مُلاّنَفَس آزادی» یکی از برجسته‌ترین شاعرانِ نواندیش ترکمن دیده به جهان گشود. این کودک جهت زنده ماندنِ یاد و خاطره جّدِ اعلایش، مختومقلی نامیده شد.

ایران شناس ترک و استاد دانشگاه کمبریج لندن معتقد است که ایران، فرهنگ و تاریخ والا و قابل اهمیتی دارد و تاریخ ترکیه بدون تاریخ ایران معنایی ندارد.

شادروان سرهنك اوژن بختیاری، تعدادی از این شاعران را در کتابی بنام تاریخچه و شرح حال عرفا و شعرای دو قرن اخیر چهارمحال و بختیاری در سال 1332 شمسی گرد آورده است که شنیدم اخیراً توسط ناشری باز نشر شده است. چندی پیش به مناسبتی کتاب را ورق می‌زدم؛ چشم به چهار شاعر، زیباگوی خوش طبع با تخلص‌های ذره، خورشید، قطره و دریا افتاد. به پاس این حسن انتخاب و سلیقه زیباشناسانه، زندگینامه مختصر و یک نمونه از شعر این بزرگواران را برای خوانندگان ارجمند انتخاب و تقدیم می‌نمایم. باشد تا روح بزرگ آنان شاد و روانشان مینویی باد

واژة خدیو، از وام واژه های ایرانی شرقی، در زبان فارسی، با دو معنای «شاه، سرور» و «خداوند، خدای بزرگ و یکتا» آمده است. واژه خدیو همانند واژه های معادل آن در دیگر زبان های ایرانی از واژه یونانی /auto-krator/ aύτokράτωρ به معنای «خود توانا، خود نیرومند» گرته برداری شده است.

سرزمین بختیاری با تاریخی کهن و جغرافیای منحصر به فرد شاعرانی رادر خود پرورانده است که در کلامشان صداقت، معرفت و لطافت موج می‌زند. شادروان اوژن بختیاری، تعدادی از این شاعران را در کتابی بنام تاریخچه و شرح حال عرفا و شعرای دو قرن اخیر چهارمحال و بختیاری در سال 1332 شمسی گرد آورده است که شنیدم اخیراً توسط ناشری باز نشر شده است. چندی پیش به مناسبتی کتاب را ورق می‌زدم؛ چشم به چهار شاعر، زیباگوی خوش طبع با تخلص‌های ذره، خورشید، قطره و دریا افتاد. به پاس این حسن انتخاب و سلیقه زیباشناسانه، زندگینامه مختصر و یک نمونه از شعر این بزرگواران را برای خوانندگان ارجمند انتخاب و تقدیم می‌نمایم. باشد تا روح بزرگ آنان شاد و روانشان مینویی باد ...

شهر تاریخی و کم نظیر کازرون و شهر شاپور (بیشاپور) امانتدار اوراق گرانبهایی از فرهنگ غنی سرزمین ما هستند. در این گستره ارزشمند، در کنار آثار شناخته شده از دوران ساسانی و سنگ نوشته اّپسای دبیر(تفضلی،1376:89) سنگ نوشته های کوتاهی نیز به دست آمده که بیشتر سنگهای محافظ استوادن اند و به سنگ مزار معروف اند (تفضلی ،1376:102) و تعدادی از آنها بررسی شده اند.