این نام بلند و نفیس / بهمن فاطمی
|۱۰:۳۰,۱۳۹۸/۸/۲۵| بازدید :
109
بار
نوشتن از شخصیتی مانند سعید نفیسی در یادداشتی كوتاه، چنان كه حق مطلب درباره این ادیب، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم و پژوهشگر بلندآوازه ادا شود، قدر مسلم كار آسانی نیست. در این نوشته كوتاه با مروری بر چند جنبه از فعالیت‌های مهم و كارنامه پر و پیمانش، یادی می‌كنم از این مرد فرهنگ‌ساز و شخصیت ذوالابعادش در قلمرو فرهنگ ایرانی.
به بهانه پنجاه‌وچهارمین سالمرگ سعید نفیسی
نوشتن از شخصیتی مانند سعید نفیسی در یادداشتی كوتاه، چنان كه حق مطلب درباره این ادیب، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم و پژوهشگر بلندآوازه ادا شود، قدر مسلم كار آسانی نیست. در این نوشته كوتاه با مروری بر چند جنبه از فعالیت‌های مهم و كارنامه پر و پیمانش، یادی می‌كنم از این مرد فرهنگ‌ساز و شخصیت ذوالابعادش در قلمرو فرهنگ ایرانی.
نفیسی دانش‌آموخته فرنگ بود. در سال 1291 كه تنها 15 سال داشت، به اروپا رفت و ابتدا در شهر نوشاتل سوییس و سپس در دانشگاه پاریس ادامه تحصیل داد. در حالی كه تعداد برخورداران از سواد خواندن و نوشتن در میان همنسلان نفیسی بسیار پایین بود، او یك ویژگی بسیار مهم داشت و آن اینكه به زبان‌های یونانی، لاتین، فرانسه، روسی، اردو، پشتو، عربی و فارسی تسلط داشت. از سعید نفیسی به عنوان نخستین استاد دانشكده حقوق دانشگاه تهران و نیز بنیانگذار نثر دانشگاهی در ایران یاد می‌شود.
تصحیح متون كلاسیك فارسی به ویژه آثار بزرگان تاریخ ادبیات ایران، وجه دیگری از فعالیت سعید نفیسی بود. نام او به عنوان استادی چیره‌دست و مسلط به زیر و بم‌های آثار - به اصطلاح- غول‌های ادبیات فارسی بین اهالی جدی ادبیات به ویژه ادبیات قدمایی، یك مثال است.
كمتر صاحب‌نظری است كه بخواهد از سعید نفیسی و اهمیت جایگاه او در فرهنگ ایرانی بگوید یا بنویسد و تسلط به تاریخ، هم‌عرض اشراف مثال‌زدنی‌اش به ادبیات را از قلم بیندازد. حاصل این تسلط كتاب‌های تحقیقی، تالیفی و تصحیحات اوست بر آثار مهم تاریخ و ادبیات ایران. از جمله آثار او در حوزه تاریخ می‌توان به «تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان»، «تاریخ اجتماعی دوران پیش از تاریخ و آغاز تاریخ»، «در پیرامون تاریخ بیهقی»، «تاریخ اجتماعی قرون معاصر»، «تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر»، «مسیحیت در ایران»، «تاریخ تمدن ایران ساسانی» و كتاب‌های متعدد دیگر اشاره كرد.نفیسی در حوزه ادبیات هم، چه ادبیات خلاقه و چه در زمینه پژوهش ادبی آثار متعددی دارد. مجموعه داستان‌های «ستارگان سیاه» و «ماه نخشب»، نمایشنامه «آخرین یادگار نادرشاه» و... از آثار تالیفی او در حوزه ادبیات خلاقه است. نفیسی در زمینه ترجمه متون دیگر زبان‌های دنیا به فارسی هم كارنامه قابل تاملی دارد. از یاد نبریم در سال‌های قبل از 1320 شمسی، زمانی كه نفیسی كار ترجمه متون ادبی به فارسی را آغاز كرد و آثاری از پوشكین و گوركی را به فارسی برگرداند، ادبیات به هیچ رو با آنچه امروز از آن مراد می‌كنیم، همخوانی نداشت. او بعدها در سال‌های دهه 30 كتاب‌های مهمی چون «تاریخ ادبیات روسی»، «عشق چگونه زائل شد» تولستوی، «ایلیاد» و «ادیسه» هومر، «آرزوهای بر باد رفته» بالزاك و... را به مختصات زبان فارسی درآورد و امكان مطالعه این آثار را برای خوانندگان فارسی‌زبان ادبیات فراهم كرد.برشمردن كارنامه بلندبالای این شخصیت مهم تاریخ معاصر فرهنگ ایرانی، همان‌طوركه پیش‌تر اشاره كردم، در قالب نوشتاری از این دست كوتاه ممكن نیست. این نوشته تنها در حكم سالمرگ یادآوری این نام بلند است و دقایقی بالیدن به آن.
منبع: روزنامه اعتماد
اخبار مرتبط :