دلایل جعفری قنواتی بر ایرانی بودن «هزار و یک شب»

محمد جعفری قنواتی پژوهشگر در حوزه فرهنگ مردم و اقوام مختلف ایران در همایش «۱۷۰ سال کتابخوانی با هزار و یک شب» دلایل خود را در اثبات ایرانی بودن این اثر بیان کرد.




محمد جعفری قنواتی پژوهشگر در حوزه فرهنگ مردم و اقوام مختلف ایران در همایش «۱۷۰ سال کتابخوانی با هزار و یک شب» دلایل خود را در اثبات ایرانی بودن این اثر بیان کرد.

 همایش «۱۷۰ سال کتابخوانی با هزار و یک شب» صبح امروز چهارشنبه ۱۲ اسفند با حضور جمعی از پژوهشگران حوزه ادبیات کلاسیک ایران و به همت موسسه خانه کتاب در سرای کتاب این موسسه در تهران آغاز به کار کرد.

محمد جعفری قنواتی پژوهشگر در حوزه فرهنگ مردم در ابتدای سخنانش با اشاره به پژوهش‌های مختلفی که پیرامون هزار و یک شب تاکنون انجام شده است، گفت: درباره منشأ این اثر دیدگاه‌های متناقضی ارائه می‌شود ولی همین دیدگاه‌ها بر بستر یک واقعیت شکل گرفته‌اند؛ واقعیت هزار و یک شب، درواقع ساختار آن است.

وی در توضیح بیشتر این موضوع گفت: ما در ادبیات داستانی عرب و تا سده سوم، ساختار داستان در داستان و یا تو در تو را سراغ نداریم در حالی که در ادبیات ایرانی و هندی، این ساختار سابقه داشته است. درواقع تا قرون پنجم و ششم، شیوه داستان‌پردازی در ایران الگو گرفته از همین ساختار بوده است. حتی ایرانی‌ها با اصطلاح علمی ساختار «داستان در داستان» آشنا بوده‌اند.

این پژوهشگر با ذکر نمونه‌هایی در تائید مدعای خود گفت: یکی دیگر از مؤلفه‌هایی که باعث مناقشه درباره منشأ هزار و یک شب شده است، اشاره‌های دقیق و خدشه‌ناپذیری است که مسعودی نسبت به ابن ندیم درباره این اثر بیان کرده است. وجود انبوه داستان‌های عربی در هزار و یک شب موجب شده که برخی این اثر را کاملاً عربی بدانند. ما با توجه به این داستان‌های انبوه و نیز اینکه ساختار هزار و یک شب یک ساختار ادبی ایرانی است، نتیجه می‌گیریم که هزار و یک شب اثری ایرانی است.

جعفری قنواتی همچنین گفت: یکی از مجموعه داستان‌هایی که به صورت یکجا از اثری دیگر وارد هزار و یک شب شده است، حکایت‌های خانواده برمکی برگرفته از کتاب «اخبار برامکه» است که تألیف آن به قبل از سده پنجم برمی‌گردد.

وی در توضیح علت تأخیر در انتشار متن فارسی هزار و یک شب، ضمن تائید وجود کتاب‌هایی مشابه این اثر در آن دوره از تاریخ ایران همانند «جامعه‌الحکایات» در عین حال گفت: مسئله دیگر و به نظر من اصلی‌ترین دلیل در بیان علت تأخیر در انتشار متن فارسی هزار و یک شب، عربی‌دانی اهل کتاب در ایران بوده است؛ کما اینکه شما تا قبل از مشروطه هیچ کتابی را نمی‌توانید پیدا کنید که از عربی به فارسی ترجمه شده باشد چرا که فرض اصلی اهل کتاب در ایران این بوده که مخاطبان آثارشان همگی زبان عربی را بلد هستند.

منبع: مهر