اخبار

چند سال پیش در نقد کتابهایی با موضوع هنر که از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده بودند، مقاله‌ای نوشتم. این آثار دارای جملات و الفاظی نادرست بودند که اکنون به عنوان مشتی از خروار، می‌توان ترجمهء کلمه «سال» را به «قرن»، «هشت‌ضلعی» را به «ذوزنقه»، «پرچم» را به «پارچه»، «راست» را به «چپ»، «مونوفیزیت» را به «مانیفست»، ... یاد کرد.

چنین نیست که قرآن کریم آثار هنر تجسمی را ناگفته گذارده باشد. چند مورداز این گفتنی ها به داستان بلقیس تعلق دارد. سازه های شگرف سلیمانی نمونه هایی از بازنمایی های دیداری در قرآن است. «تخت» نمونه دیگری است که از نظر هنر و زیبایی کاملا قابلیت تبیین دارد، اعم از تخت های پادشاهی فلسطین و یمن و یا حتی تخت عدن؛ بدین سان قرآن برای هنرمندان دارای تمثیل های خیال انگیزی بوده که به کار آنان آمده، اگرچه صرف نظر از موضوعات کارهای هنری، چگونگی انجام آن به اختیار محدود هنرمند مسلمان انجام شده است.

دربارۀ پاسداشت زبان ملی همواره نکاتی حائز اهمیت وجود داشته است، نکاتی درباره تفاهم، فرهنگ، آگاهی، واقع‌بینی و تسامح که موضوع را خاصه در علوم انسانی اهمیت می‌بخشد. نخستین گزینه برای پژوهشگر ایرانی طبعاً ارائه کار به مخاطبین خود به زبان فارسی است.

آثار مرجع در عصر انفجار اطلاعات نوبه‌نو وارد میدان می‌شوند و ما را به سرعت با خود رویارو می‌سازند و به هر روی گونه‌ای آغازگاه برای دانش‌پژوهی هستند. هر گروه از آثار مرجع به کاری خاص خود می‌آیند. نخستین‌بار چینیان و یونانیان به فکر گردآوری تمامی «معلومات» افتادند. این کار در چندین قرن پیش که دایره علوم وسعت کنونی را نداشت، آسان‌تر قابل انجام بود. دایره‌المعارف در زبان‌های اروپایی به صورت encyclopaedia نوشته می‌شود که به مفهوم «دایره‌المعارف» است.

در سال 1375 کتابی تخصصی از زبان انگلیسی به زبان فارسی ترجمه شد و ناشری معتبر آن را به چاپ رساند. این ترجمه دارای خطاهایی در حد مثالهای مناسب برای دانستن برخی از ضروریات در روشهای تحقیقی بود. شخصاً در همان زمان درست‌نامه‌ای مفصل تدوین کردم و در اختیار ناشر و ویراستار کتاب و نیز یک نشریه تخصصی مأخذشناسی قرار دادم. بااین‌حال کتاب بدون اینکه اصلاح شود چند بار دیگر به چاپ رسید. عموماً پیشگیری از اینگونه اشتباهات نیازمند دقت، آگاهی، تحقیق و تمرکز مترجم است. علاوه بر اینها ترجمه مطلوب و موفق مستلزم تسلط مترجم بر موضوع متن است و در غیر این صورت ممکن است در کار مشکلاتی از نظر منطقی، زبانی، بیانی، اطلاعاتی، انشائی، و حتی خُلقی (خلق مترجمان، ویراستاران، ناشران و جز آنان) بروز کند.