اخبار

الویشس مارتینیچ استاد دانشگاه تگزاس و هابزپژوه برجسته است. از او تابه‌حال آثار متعددی درباب هابز از قبیل «فرهنگ‌نامۀ هابز»، «توماس هابز»، «خدایان دوگانۀ لویاتان: آرای توماس هابز درباب دین و سیاست»، و «هابز: یک زندگی‌نامه» منتشر شده است. کتاب «مثل فیلسوف نوشتن» (آموزش نگارش مقالۀ فلسفی) تنها کتابی است که از او تاکنون به فارسی ترجمه شده است. مارتینیچ در این گفت‌وگو معتقد است اشتراوسی‌ها به تناقضات آشکار بسیار و غریبی در فلسفۀ هابز اشاره می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که هدف وی باید این بوده باشد که خواسته است یک نظریۀ سری دربارۀ دین ارائه دهد. به‌هرحال تفسیر موجه‌تری از تفسیر تناقضات و نگرش‌های غریب آشکار این است که هابز اشتباهات زیادی کرد و نظرات و آرای غریبی هم داشت.

فلسفه‌ورزی اصیل واکنشی است به شرایط زندگی فردی و اجتماعی فیلسوف. متفکر بزرگ نمی‌تواند نسبت به محیطی که در آن زندگی می‌کند، بی‌تفاوت باشد، می‌کوشد وضعیت نابسامان را با نظامی از ایده‌ها بفهمد و توضیح بدهد و این بازآرایی آنچه در جهان می‌گذرد، در حیطه مفاهیم، کوششی نیز هست برای تغییر جهان. به عبارت دیگر، اولا باید این تصور عامیانه را کنار گذاشت که فیلسوفان، دست کم فلاسفه بزرگ، در برج عاجی دور از جامعه و مردم، به آسمان‌ها نگریسته‌‎اند و پایشان بر روی زمین نیست.

در شهر «وست‌پورت» انگلستان و در سال 1588 میلادی، توماس هابز به دنیا آمد. فیلسوف سیاسی نامداری که به جرات بزرگ‌ترین پایه‌گذار تعاریفی چون «قوانین مدنی» و «دولت» بوده است. او پس از آنکه دوران تحصیلات مقدماتی و متوسطه خود را گذراند، برای تحصیل در منطق ارسطو و فلسفه اسکولاستیکی وارد آکسفورد شد.

توماس هابز، از فیلسوفان مشهور انگلیس را می‌توان از اولین اندیشمندان سیاسی به شمار آورد. او کتابی دارد که هم‌تراز نامش شهرت دارد. «لویاتان» اثر معروف هابز از حیث اهمیت در طول تاریخ حتی حیات و شخصیتی مستقل محسوب می‌شود. ترجمه این کتاب به فارسی نیز موجود است، ترجمه این کتاب توسط حسین بشیریه، نویسنده و جامعه‌شناس سیاسی صورت گرفته که هم‌اکنون به چاپ دهم خود رسیده است؛ اما باید به این نکته هم اشاره کنیم که متاسفانه این اثر ارزشمند در حوزه علوم سیاسی بعد از 350 سال در ایران ترجمه شده است.

«ریشه واقعی کل اندیشه سیاسی هابز در هر سه اثر سیاسی اش خشم و غضبی است که وی از ناسپاسی و نافرمانبرداری مردم از دولت طی جنگ‌های داخلی داشته و با الهام از آدمکشی‌ها و خشونت‌ها و هرج‌و‌مرج و نابسامانی آن دوران، مفاهیم اصلی اندیشه سیاسی خود؛ یعنی وضع طبیعی و جنگ همه با هم و ضرورت تشکیل قدرت عمومی برای پرهیز از آن وضع را تنظیم کرده است.

با شروع قرن هفدهم میلا‌دی، نظریه حق طبیعی، جایگزین نظریه حق الهی شد و به صورت مفهوم کلیدی فلسفه سیاسی مدرن درآمد. بنابراین فلسفه سیاسی مدرن، سیاست را بر پایه جهانی عقل‌محور قرار داد. طبق این نگرش فلسفه سیاسی مدرن، سیاست دیگر داده‌های طبیعی نبود، بلکه عنصری بود که باید ابداع می‌شد. از جمله فیلسوفانی که تحت این نگرش، نظام فلسفه سیاسی خود را بیان کردند، <توماس هابز> و <جان لا‌ک> بودند.