آبان: یوسفی از پیشگامان پژوهش ادبیات اروپا محسوب می‌شود

1394/9/14 ۱۳:۲۷

علی آبان، شاعر، مدرس دانشگاه و پژوهشگر به مناسبت 14 آذر، سالروز درگذشت غلامحسین یوسفی، درباره وی گفت: مرحوم یوسفی با ادبیات بیرون از ایران بیشتر آشنا بود. در واقع تلفیق ادبیات خارج از ایران و داخل کشور باعث شد که آثار غلامحسین یوسفی از نظر دانشگاهیان بعد از آثار دیگران قرار گیرد. علی آبان عنوان کرد: زنده‌یاد غلامحسین یوسفی یکی از چهره‌های برجسته عرصه پژوهش ادبی است که آن‌گونه که باید و شاید شناخته نشد. البته در دو دهه گذشته دانشجویان و استادان دانشگاه‌ها بیشتر به آثار پژوهشی یوسفی توجه نشان داده‌اند. امروز استادان دانشگاه‌ها کتاب‌های وی را بیشتر به عنوان مرجع و مأخذ به دانشجویان خود معرفی می‌کنند و محققان جوان کمتر به آثار دکتر یوسفی مراجعه دارند و در تحقیقاتشان از منابع ارجاعی او کمتر یاد می‌شود.

علی آبان عنوان کرد: زنده‌یاد غلامحسین یوسفی یکی از چهره‌های برجسته عرصه پژوهش ادبی است که آن‌گونه که باید و شاید شناخته نشد. البته در دو دهه گذشته دانشجویان و استادان دانشگاه‌ها بیشتر به آثار پژوهشی یوسفی توجه نشان داده‌اند. امروز استادان دانشگاه‌ها کتاب‌های وی را بیشتر به عنوان مرجع و مأخذ به دانشجویان خود معرفی می‌کنند و محققان جوان کمتر به آثار دکتر یوسفی مراجعه دارند و در تحقیقاتشان از منابع ارجاعی او کمتر یاد می‌شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: شاید یکی از دلایل این باشد که نظر برخی به آثار تحقیقی یوسفی مساعد نیست؛ به عنوان مثال کتاب «چشمه روشن» او کتابی است که دخالت احساس در آن به شکلی قوی به نظر می‌رسد یا برداشت‌ها و قضاوت‌های شخصی در آن دیده می‌شود.

آبان توضیح داد: یکبار در دهه 70 با مظاهر مصفا درباره قصیده‌ای از او که غلامحسین یوسفی در کتابش به آن اشاره کرده بود، صحبت می‌کردم. دکتر مصفا چندان با روی خوش درباره این کتاب و قلم یوسفی سخن نمی‌گفت. حتی درست یادم است که وی می‌گفت آنچه یوسفی نوشته ربطی به شعر و فکر من ندارد.

شاعر مجموعه شعر «قرار ما روی پل ورسک» اضافه کرد: دکتر یوسفی به شاعران دیگر هم در این اثر همین نگاه را داشت اما کتاب «برگ‌های در آغوش باد» نسبت به «چشمه روشن» قابل اعتناست و چهره‌ای قابل احترام و موجه از او ارایه می‌دهد. در مجموع به گمانم بزرگانی مانند زنده‌یاد زرین‌کوب، محمدرضا شفیعی کدکنی و مظاهر مصفا از نظر استناد به آثار بزرگان تفاوت‌هایی با یوسفی دارند و این ویژگی دکتر یوسفی نسبت به آن‌ها کمرنگ‌تر است.

این پژوهشگر ادبیات گفت: یکی از تفاوت‌های بارزی که دکتر غلامحسین یوسفی با زرین‌کوب، دکتر مظاهر مصفا و دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی دارد، این است که او با ادبیات بیرون از ایران بیشتر آشنا بود. در واقع تلفیق ادبیات خارج از ایران و داخل کشور باعث شد که آثار غلامحسین یوسفی از نظر دانشگاهیان بعد از آثار دیگران قرار گیرد. او یکی از پیشگامان پژوهش ادبیات اروپا محسوب می‌شود و نخستین کسی است که کتاب «نقد ادبی» دیوید دیچز را به فارسی برگرداند. این نشان می‌دهد که نگاه او فراتر از ادبیات ایران بود.

شاعر مجموعه شعر «چهل و هشت» ادامه داد: به گمانم آثار دکتر غلامحسین یوسفی از این حیث قابل توجه است. او از ادبیات سنتی فارسی و ادبیات ایران پا فراتر نهاد و ضروری است که جوانان شاعر، محقق و منتقد و دانشجویان ادبیات، آثار تحقیقی او را بخوانند و با آن‌ها آشنا شوند.

وی درباره تصحیحات غلامحسین یوسفی گفت: تصحیحات دکتر یوسفی بیشتر مورد توجه واقع شد. دلیل اقبال نسبت به تصحیحات او این است که تصحیح یکی از مقوله‌های ادبی است که در دوره معاصر کمتر مورد توجه و عنایت قرار گرفته و یوسفی هم یکی از پیشگامان تصحیحات گذشتگان به شمار می‌رود.

این شاعر یادآور شد: دلیل اقبال نشان دادن به تصحیحات یوسفی آن است که او عنایت و توقف روی آثاری داشت که مردم بیشتر آن‌ها را می‌خوانند. زیرکی ایشان آن بود که تصحیحات خود را روی کتابی صرف می‌کرد که مورد اقبال آحاد جامعه ادبی است. تصحیح‌هایی مانند «گلستان» و «بوستان» سعدی از این دست محسوب می‌شوند. تصحیحات یوسفی از نظر اعتبار و استناد از آثار قابل توجه‌تر معاصر به شمار می‌رود. وقتی ما می‌خواهیم در دانشگاه کتابی را معرفی کنیم بی‌شک تصحیحات دکتر یوسفی را پیشنهاد می‌کنیم. ذوق او در این زمینه سلیم و نزدیک‌تر به اصل آثار است.

«نامه اهل خراسان»، «فرخی سیستانی: بحثی در شرح احوال و روزگار و شعر او (مشهد ۱۳۴۱/۱۹۶۲)»، «کاغذ زر (تهران ۱۳۶۳/۱۹۸۴)»، «تصحیح قابوسنامه ۱۳۴۵»، «تصحیح «التصفیه فی احوال المتصّوفه»، «ابومسلم سدار خراسان ۱۳۴۵»، «تصحیح تقویم الصحه ۱۳۵۰»، «برگ‌هایی در آغوش باد ۲ جلد (تهران ۱۳۵۶/۱۹۷۸)»، «لطائف‌الحکمه، سراج‌الدین محمود ارموی»، «داستان من و شعر از نزار قبانی»، «اما من شما را دوست می‌داشتم، ژیلبر سسبرون»، «برگزیده‌ای از اشعار عربی معاصر از دکتر مصطفی بدوی»، «چشم‌اندازی از ادبیات و هنر از ره ولک و دیگران»،«صحیح بوستان سعدی»، «تصحیح ملخص اللغات»، «ترجمه شیوه‌های نقد ادبی از دیوید دیچز»، «ترجمه کتاب «انسان دوستی در اسلام» از مارسل بوازار، «ترجمه و تحقیق در مورد سعدی از هانری ماسه»، «روانهای روشن»، «تصحیح گلستان سعدی» و «چشمه روشن» نام کتاب‌های غلامحسین یوسفی است.