داربست های رکورددار

1394/5/25 ۱۰:۱۸

کتیبه و سنگ نگاره بیستون از آثار داریوش اول هخامنشی (521 تا 486 پیش از میلاد) و نخستین سند تاریخی شناخته شده به زبان پارسی باستان است. این اثر به خط میخی و به سه زبان بابلی، عیلامی و پارسی باستان رویدادهای سال‌های آغازین سلطنت داریوش را شرح می‌دهد. کتیبه بیستون در سال 1385 در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شد. نفوذ آب از دیواره‌های کوه بیستون و رویش گل‌سنگ‌ها از جمله عواملی هستند که آسیب‌هایی را به کتیبه بیستون وارد ساخته و ترک‌هایی را روی آن پدید آورده‌اند. عملیات مرمت کتیبه بیستون از حدود 12 سال پیش با هدف جلوگیری از نفوذ آب و مهار ترک خوردگی‌ها آغاز شده و هنوز به سرانجام نرسیده است.

کتیبه بیستون

کتیبه و سنگ نگاره بیستون از آثار داریوش اول هخامنشی (521 تا 486 پیش از میلاد) و نخستین سند تاریخی شناخته شده به زبان پارسی باستان است. این اثر به خط میخی و به سه زبان بابلی، عیلامی و پارسی باستان رویدادهای سال‌های آغازین سلطنت داریوش را شرح می‌دهد. کتیبه بیستون در سال 1385 در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شد. نفوذ آب از دیواره‌های کوه بیستون و رویش گل‌سنگ‌ها از جمله عواملی هستند که آسیب‌هایی را به کتیبه بیستون وارد ساخته و ترک‌هایی را روی آن پدید آورده‌اند. عملیات مرمت کتیبه بیستون از حدود 12 سال پیش با هدف جلوگیری از نفوذ آب و مهار ترک خوردگی‌ها آغاز شده و هنوز به سرانجام نرسیده است. هرساله صدها هزارنفر از گردشگران که اکثر قریب به اتفاق‌شان ایرانی هستند، از بیستون بازدید می‌کنند. طبق آمارهای رسمی در نوروز 1394 افزون بر 100 هزارنفر به دیدن محوطه جهانی بیستون رفته‌اند. اگرچه در این محوطه آثار تاریخی زیادی وجود دارد، اما اثر مورد علاقه مردم کتیبه بیستون است که به علت قرار گرفتن پشت داربست قابل مشاهده نیست. «رضا» عکاس 37 ساله‌ای که به دیدار بیستون آمده، می‌گوید: «در هفت سال گذشته این سومین بار است که به بیستون می‌آیم اما هربار از دیدن کتیبه محروم می‌مانم، نمی‌دانم مرمت این کتیبه کی تمام می‌شود و آیا دیدن آن بدون داربست به عمرم کفاف می‌دهد؟»

کاخ عالی قاپو

کاخ عالی‌قاپو در میدان نقش جهان اصفهان که حدود 500 سال قدمت دارد، از شهر‌ه‌ترین آثار تاریخی ایران و یکی از نمادهای شهر اصفهان است. مرمت ایوان این کاخ از حدود 11 سال پیش آغاز شد و تاکنون 650 میلیون تومان هزینه داشته است. اخیراً نیز فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، اتمام عملیات مرمت را نیازمند یک میلیارد تومان اعتبار دیگر دانست. «استحکام‌بخشی ستون‌ها و سرستون‌های ایوان، تثبیت لایه‌های رنگ، موزون‌سازی رنگی و مرمت تزئینات گره‌چینی سقف ایوان» از جمله اهداف مرمت ذکر شده است. به گفته محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، تغییر مکرر مدیران، کمبود بودجه و برخورد به پاره‌ای ابهامات و مسائل جدید، مرمت ایوان عالی قاپو را به درازا کشانده است. در عین حال، برخی کارشناسان معتقدند که مرمتگران ایوان عالی‌قاپو از دانش و مهارت لازم برای این کار برخوردار نیستند. خانم کمالوند که راهنمای یک گروه فرانسوی در بازدید از اصفهان است، می‌گوید: «مرمت آثار تاریخی امری طبیعی و پذیرفته شده است اما آنچه باعث شرمساری ما در مقابل گردشگران خارجی می‌شود، آشفتگی کارگاه مرمت و کثیفی و پراکندگی مصالح ساختمانی در ایوان کاخ عالی‌قاپو است.» تنها در نوروز سال 1393 بالغ بر 300 هزارنفر از میدان نقش جهان که عالی‌قاپو را نیز شامل می‌شود، بازدید کرده‌اند.

گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه سومین گنبد بزرگ تاریخی در جهان پس از گنبد سانتاماریای فلورانس و مسجد ایاصوفیه استانبول است. این گنبد 700 سال پیش، زمانی که سلطانیه پایتخت سلسله ایلخانان مغول بود، با کاربرد آرامگاه ساخته شد و در سال 1384 به ثبت جهانی رسید. دقیقاً معلوم نیست که داربست‌های انبوه زیر گنبد از چه سال نصب شده‌اند، اما به یقین از آغاز دهه 1350 در آنجا بوده‌اند. در سال 1391 استاندار وقت زنجان هشدار داد که داربست‌های زیرگنبد باید تا دهه فجر همان سال برداشته و با بالابرهای پیشرفته جایگزین شوند اما این خواسته تاکنون برآورده نشده است. سال گذشته، علیرضا رزاقی، مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه گفت: «داربست‌ها زمانی برداشته می‌شوند که حداقل ۶ گام از مرمت برداشته شده باشد؛ منتها اکنون در گام سوم و چهارم قرار داریم.» او این نظر را مطرح کرد که «دو یا سه داربست‌ متحرک یک هشتمی جایگزین داربست‌های فعلی شود.» اما این ایده و ایده‌هایی از این دست هرگز جامه عمل به خود نپوشیده‌اند. خانم مرتضوی، گردشگری که مردادماه امسال برای نخستین بار به دیدن گنبد سلطانیه رفته است، می‌گوید: «وقتی وارد فضای زیرین گنبد شدم، احساس کردم داربست‌ها چیزی برای تماشا باقی نگذاشته‌اند، بنابراین از دیدن این فضا صرف نظر کردم و به بخش‌های دیگر رفتم.» در تعطیلات عید فطر سال‌جاری، حدود 10 هزار و 500 نفر از گنبد سلطانیه دیدن کردند.

 مسجد جامع عباسی

مسجد جامع عباسی (امام) اصفهان، یکی از نمادهای تاریخی ایران در سطح جهانی است و حدود 500 سال قدمت دارد. گنبد دو پوش این مسجد با 52 متر ارتفاع به قدری بزرگ است که در فاصله جداره داخلی و بیرونی آن می‌توان یک ساختمان سه یا چهار طبقه را جای داد. مرمت جداره بیرونی این گنبد و تعویض کاشی‌های معرق آن از حدود دو دهه پیش در جریان است، با این حال، هفته گذشته فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، اعلام کرد که «تاکنون تنها 5 ترک از 16 ترک گنبد به اتمام رسیده است و مرمت هریک از 11 ترک باقیمانده شش ماه وقت لازم دارد.» بدین‌ترتیب، دست‌کم تا 5 سال و نیم آینده نباید منتظر برچیده شدن داربست‌های گنبد بود. از آنجا که بخشی از کارگاه مرمت در شبستان جنوب غربی مسجد برپا شده، این بخش نیز با آشفتگی‌ها و نا‌بسامانی‌هایی روبه‌رو است. با وجود این، محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور می‌گوید: «برپایی کارگاه مرمت در شبستان مسجد، موجب آشنایی گردشگران با شیوه‌های مرمت آثار تاریخی می‌شود و حتی دیده‌‌ام که در آنجا قطعاتی از کاشی‌های معرق را برای آشنایی بیشتر مردم با این هنر به فروش می‌رسانند.» طولانی شدن مرمت گنبد مسجد جامع عباسی به شایعاتی میان مردم اصفهان درباره ناکارآمدی و سوء مدیریت در اداره میراث فرهنگی این شهر دامن زده است.

روزنامه ایران