سفالگری؛ هنر نسل ها

1394/5/24 ۱۱:۳۲

سفالگری هنری که با گذر زمان شکل ها و تکنیک های متنوعی به خود گرفته حالا با زیباتر شدن سفالینه های سرخ و سفید، این آثار بیش از گذشته در زندگی مردم دیده می شود. یکی از قدیمی ترین صنایع بشری، سفالگری است که به اعتقاد بیشتر محققان و نیز به پشتوانه اشیای به دست آمده از کاوش های باستان شناسی، زادگاه آن ایران بوده و از کشورمان به دیگر نقاط جهان راه یافته است.

 سفالگری هنری که با گذر زمان شکل ها و تکنیک های متنوعی به خود گرفته حالا با زیباتر شدن سفالینه های سرخ و سفید، این آثار بیش از گذشته در زندگی مردم دیده می شود.

یکی از قدیمی ترین صنایع بشری، سفالگری است که به اعتقاد بیشتر محققان و نیز به پشتوانه اشیای به دست آمده از کاوش های باستان شناسی، زادگاه آن ایران بوده و از کشورمان به دیگر نقاط جهان راه یافته است.

ساخت سفال در ایران دارای سابقه ای طولانی و درخشان است و با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی کشور که در محل تقاطع تمدن های باستانی و در مسیرهای کاروان های مهم واقع است، تقریبا در هر بخشی از ایران، در زمان های مختلف ساخت سفال اتفاق افتاده است.

سفالگری یکی از اولین و مهم ترین اختراع های ساخته شده به دست انسان است. برای مورخان و باستان شناسان از مهم ترین مظاهر هنری است. باستان شناسان از راه سفالگری با شرایط اجتماعی و اقتصادی یک دوره یا یک منطقه آشنا می شوند. با مطالعه سفال ها در مورد زندگی، دین مردم و تاریخ٬ روابط اجتماعی و نگرش جامعه را نسبت به همسایگان تفسیر می کنند.

با توجه به جایگاه ویژه صنایع دستی ایران در دنیا به جرأت می توان اذعان داشت که سفال و سرامیک ما می تواند در دنیا مطرح شود و دنیا تشنه دیدن و داشتن قطعاتی از این هنر ناب ایرانی است.

**سفالگری ارزش های هنری را حفظ کرده است

سفالگری، هنری است که به صورت (شکل) سنتی طی هزاران سال اصول فنی ارزشمند خود را تا به امروز حفظ کرده است. علاوه برارزش های هنری با بررسی دقیق این آثار، امکان شناخت حرفه ها، صنایع و آثار مادی طوایف و جوامع بشری در قلمروهای فرهنگ های گوناگون فراهم می آید.

سفال به عنوان تجلی فعالیت ذهن و خلاقیت و ابداع هنری انسان های گذشته است که باید به آن ارج نهاد. زیرا سفالگری هنری همگانی بوده که نه تنها سلیقه ابداع کننده، بلکه نشانه های معینی از زندگی اجتماعی و دوره زندگی و ویژگی های مادی و معنوی آن را به ما نشان می دهد، و وسیله مستقیمی برای شناسایی تمدن شهرها، اقوام و ادوار مختلف است. زیرا هر ملتی برای تزئین سفال های خویش، نشانه، اشکال و تزئینات ویژه خود را به کار می برده است.

برای تامین منظور باستان شناسان با بهره گیری از هنر طراحی و تکنیک های دقیق، باستان شناسان می کوشند به قطعات و اشیا مختلفی که از مناطق باستانی بدست می آید، جان داده و با به تصویر کشیدن تمام نقوش به کار رفته در سفالینه ها به تعیین دوران مورد نظر پرداخته، به اسرار هنر و بسیاری از ناشناخته های زندگی آن دوران پی می برند.

**سفال از چه زمانی وارد خانه ها شد

برخلاف ما که امروز کمتر از ظروف سفالی استفاده می کنیم، اجداد ما علاقه بسیاری به این ظروف داشتند و سفال جزو لاینفک خانه های آنان بود که رنگ و لعابش در عزا و شادی خانواده های ایرانی نقش آفرین بود.

آثار به جا مانده از شهر سوخته، تپه های باستانی هگمتانه و تخت جمشید سندهای انکارناپذیری هستند که نشان می دهند ظروف سفال از دیرباز مورد استفاده ایرانیان بوده اند، ظرف های گوناگون با کاربردهایی متنوع که تا همین دهه های اخیر هم استفاده از آنها در خانه های ایرانی ادامه داشت.

سفال سازی هنری است که از هفت هزار سال پیش در مشرق زمین معمول بوده است و سفال در واقع نخستین محصول هنری و صنعتی مردمان اولیه و حاصل نیاز و شعور آدمی در به کارگیری عوامل طبیعت است؛ از آنجا که مواد اولیه آن شامل خاک، آب، و آتش در عمده سرزمین های محل سکونت بشر یافت می شده است، می توان نشانه های تولید آن را در تمامی نقاط مسکونی مشاهده کرد.

**سفال نمایانگر سیر تکامل وتحول زندگی انسان

آزاده شولی، هنرمند سفالگر با اشاره به هنر سفالگری گفت: سفالگری از نخستین صنایع بشر است. انسان با خاک انس عجیبی دارد به گونه ای که از گذشته های دور سفال نقش موثری در زندگی روزمره او داشته و کوزه ها و سفالینه های دستی هنرمندان ایران که طبق بررسی ها قدمتی هزاران ساله دارد ، نمایانگر سیر تکامل و تحول زندگی انسان است.

وی بیان داشت:هنر همواره تجلی و انعکاس اندیشه، باورها و فرهنگ ملل سرزمین ها است. هنرهای سنتی و حرفه صنایع دستی به پشتوانه سابقه چندین هزار ساله خود و ویژگی کاربردی بودن، در زندگی روزمره انسان ها نقش اساسی داشته است.

وی افزود: این هنر نیاز به آموزش آکادمیک دارد و با تدوین صحیح شرح درس های آن می توان به آینده این هنر اصیل ایرانی امیدوار بود.

وی در آسیب شناسی روش های آموزشی سفال وسرامیک، دو شیوه سنتی وآکادمیک را از یکدیگر تفکیک کرد واظهار داشت: در روش سنتی استاد به راحتی تمام فنون را به شاگرد آموزش نمی داد وهنرجو ملزم به رعایت آداب ومناسک وصرف زمان طولانی برای یادگیری هنر استاد بود که همین امر هنر را به گنجی در نزد آنها مبدل ساخته بود.

وی درادامه گفت: دستیابی سریع تر به معلومات وتجربیات استادان از خصایص دوران مدرن است که خود منشأ مسائل دیگر شده است. وی وجود شرح درس های گسترده در مدت زمان کوتاه برای آموزش آنها را از مشکلات عمده آموزش هنر سفال و سرامیک دانست که توانایی تزریق اطلاعات و یادگیری کامل را از استاد ودانشجو سلب کرده است. از سوی دیگر ابزار وادوات آموزشی در دانشگاه های این رشته به نسبت کل دانشجویان وجود ندارد.

**سفالگری هنری مطرح در عرصه تجسمی

سفالگری یادگار هزاران ساله اجداد ما ایرانی ها و بیش از سایر هنرها، هویت و اصالت ایرانی هاست. با توجه به این که سفالگری پیش از هرچیز یک هنر ایرانی است، باید به آن به دیده هنرمندانه نگریسته شود. بسیاری از نهاد ها مانند وزارت صنایع و وزارت کار نیز می توانند در توسعه و رونق این هنر دخیل باشند.

سفالگری با توجه به این که به نوعی ریشه در اعتقادات و آیین های ایرانیان دارد و بدون شک در بسیاری از موزه های بین المللی دنیا ردپایی از این هنر ایرانی را می توان یافت، باید توجهی متفاوت به این هنر صورت بگیرد.

در عصر حاضر، جنبه هنری سفال و سرامیک مطرح است و هنرمند با احساسات و تفکر و تجربیات خود در این حوزه فعالیت می کند و سفال و سرامیک به عنوان هنری مستقل در عرصه تجسمی مطرح شده است.

ایرنا