کیکاووس جهانداری که بود؟

1393/11/4 ۰۹:۲۷

«کیکاووس جهانداری» مترجم زبان‌آلمانی و پژوهشگر مرکز دایره‌المعارف‌اسلامی بود. علی‌دهباشی‌- پژوهشگر و فعال حوزه فرهنگ -درباره این مترجم به ایسنا گفت: جهانداری یکی از مهم‌ترین مترجمان زبان آلمانی بود و ما اکنون او را از دست داده‌ایم. وی با اشاره به حضور این مترجم پیشکسوت در مراسم «شب ادوارد یاکوب‌پولاک» اظهار کرد: جهانداری اهل حضوریافتن در مراسم و جلسات مختلف نبود و «شب ادوارد یاکوب‌پولاک» که به‌همت مجله «بخارا» برپا شد، آخرین جلسه‌ای بود که او در آن حضور یافت.

رضا آشفته: «کیکاووس جهانداری» مترجم زبان‌آلمانی و پژوهشگر مرکز دایره‌المعارف‌اسلامی بود. علی‌دهباشی‌- پژوهشگر و فعال حوزه فرهنگ -درباره این مترجم به ایسنا  گفت: جهانداری یکی از مهم‌ترین مترجمان زبان آلمانی بود و ما اکنون او را از دست داده‌ایم. وی با اشاره به حضور این مترجم پیشکسوت در مراسم «شب ادوارد یاکوب‌پولاک» اظهار کرد: جهانداری اهل حضوریافتن در مراسم و جلسات مختلف نبود و «شب ادوارد یاکوب‌پولاک» که به‌همت مجله «بخارا» برپا شد، آخرین جلسه‌ای بود که او در آن حضور یافت. دهباشی افزود: براساس پیگیری‌های انجام‌شده، برنامه تشییع و تدفین این مترجم تا روز شنبه (چهارم بهمن‌ماه) اعلام خواهد شد. سعید فیروزآبادی، مترجم زبان آلمانی شخصیت جهانداری را بسیار فروتن می‌داند که با وجود این‌همه کتاب ماندگار، هیچ‌گاه ادعایی نداشت و همواره تاکید می‌کرد هنوز کاری برای ایران نکرده: «جهانداری همواره مطالعه‌کردنش برقرار بود و حس می‌کرد هنوز جویای علم است. به‌همین‌دلیل کتاب‌شناس بزرگی بود که همیشه به‌طور‌دقیق و درست کتاب‌های به‌درد‌بخور را برای دیگران می‌شناساند.» این مترجم درباره آثار ماندگار جهانداری به «شرق» می‌گوید: من از راه مطالعه ترجمه‌‌های کیکاووس جهانداری با او آشنا بودم تا اینکه از شب بزرگداشت یاکوب‌پولاک با ایشان ارتباط بیشتری گرفتم و مرا مورد‌لطف و محبتش قرار می‌داد. جهانداری از جمله مترجمانی است که در سلامت ترجمه به‌سر ‌می‌برد و یکی از افرادی بود که خیلی تخصصی در زمینه ترجمه فعالیت می‌کرد. ترجمه‌های او در زمینه سفرنامه‌ها مثال روشنی برای یک‌مجموعه تخصصی است. شاید خیلی‌ها سفرنامه ترجمه کرده باشند، برای مثال دکتر رجبی هم چندسفرنامه ترجمه کرده اما هیچ‌کس به اندازه او در این زمینه پرکار نیست، از سوی دیگر ترجمه‌هایش از سلامت لازم برخوردارند. مهم‌ترین ترجمه‌اش در زمینه سفرنامه‌‌ها، همانا سفرنامه بلوشر است. بلوشر سفیر آلمان در ایران در دوره رضاخان است. همچنین شاهکار جهانداری ترجمه سفرنامه پولاک است که اصل کتاب ٧٠٠صفحه است که در آن آداب و رسوم و زندگی مردم و حتی پژوهش‌های پزشکی ایران مرور شده است. پولاک پزشک ناصرالدین‌شاه و بنیانگذار پزشکی نوین ایران است. همچنین زیر آفتاب سوزان ایران (اسکارفون نیدرمایر)، یکی دیگر از ترجمه‌های باارزشش است. او در این کتاب به شرح قوای نظامی که از آلمان به ایران آمده و از کویر عبور کرده‌اند، پرداخته است. تشکیل دولت ملی در ایران: حکومت آق‌قوینلو و ظهور دولت‌صفوی (والتر هینتس) یکی دیگر از ترجمه‌های به‌یاد‌ماندنی‌اش است. هینتس بنیانگذار مکتب تاریخی ایران‌شناسی است که شاگردان بسیاری پیرو او بوده‌اند. همچنین تاریخ ایران و ممالک همجوار آن از زمان‌ اسکندر تا انقراض اشکانیان (آلفرد گوتشمید)، از دیگر آثار ماندگار این مترجم است. سعید فیروزآبادی همچنین در حوزه ادبیات نمونه ترجمه‌های جهانداری را بسیار مفید و بادوام می‌داند و می‌افزاید: «گرگ بیابان» اثر هرمان هسه، چنانچه بنده این ترجمه را با متن اصلی مقایسه کرده‌ام و در جریان ریز ترجمه‌اش هستم، باید بگویم که ترجمه سختی است که به‌خوبی هم از عهده‌اش برآمده است. بنابر نظر وی، کتاب طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی (اولریش مارزلف) در زمینه ایران‌شناسی فوق‌العاده است که در آن تمام قصه‌های ایرانی به‌لحاظ موتیف قسمت‌بندی شده است. فیروزآبادی در پایان تاکید می‌کند که جهانداری در ادبیات و فرهنگ معاصر چهره ماندگاری است.

زندگی بتهوون آخرین اثری است که از این مترجم در نشر ماهی ترجمه و منتشر شده است. کیکاووس جهانداری متولد سال١٣٠٢ بود و ده‌ها اثر ترجمه او به فارسی منتشر شده است. جدا از «گرگ بیابان»، ترجمه «بیلیارد در ساعت نه‌و‌نیم» هاینریش بل، «جهان‌های گمشده» آن‌تری وایت و «قطار به موقع رسید» دیگر اثر هاینریش بل هم، کار اوست. منتقدان ادبی بهترین ترجمه منتشرشده از وی را ترجمه رمان «گرگ بیابان» اثر هرمان هسه می‌دانند که بیشترین شهرت جهانداری در دنیای ترجمه نیز به‌همین‌خاطر بوده است. این ترجمه برای نخستین‌بار در سال١٣٤٥ توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر شده بود. جهانداری در زمان حیات از دوستان و همکاران صمیمی مرحوم ایرج افشار به‌شمار می‌رفته است. وی همچنین مدیر بخش منابع خارجی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نیز بود. وی در سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۵ در سمت معاونت کتابخانه‌‌مجلس فعالیت می‌کرد و پس از آن تا سال‌۱۳۵۷ ریاست این کتابخانه را عهده‌دار بود.  جهانداری آثار تحقیقی زیادی را به‌ویژه در حوزه تاریخ و ادبیات، از زبان‌آلمانی به زبان‌فارسی برگردانده که از آن جمله می‌توان به ترجمه سفرنامه‌های اروپایی دوره صفوی و ترجمه آثار مهم ادبیات آلمانی اشاره کرد.

روزنامه شرق