نگاهی به كتاب «دین ‌و دولت در اندیشه سیاسی اسلام»

1402/8/1 ۱۰:۱۲

دومین جلد كتاب «تاریخ مكتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» نوشته پروفسور حسن انصاری منتشر شد. پیش از این (سال 1395) نخستین جلد این كتاب با عنوان اصلی «تشیع امامی در بستر تحول» به همت نشر ماهی منتشر شده بود و حالا جلد دوم آن با عنوانِ اصلی «دین‌ و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» توسط همین ناشر منتشر شده است.

اسلام، ایران و قدرت سیاسی
عظیم محمودآبادی: دومین جلد كتاب «تاریخ مكتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» نوشته پروفسور حسن انصاری منتشر شد. پیش از این (سال 1395) نخستین جلد این كتاب با عنوان اصلی «تشیع امامی در بستر تحول» به همت نشر ماهی منتشر شده بود و حالا جلد دوم آن با عنوانِ اصلی «دین‌ و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» توسط همین ناشر منتشر شده است. 
حسن انصاری استاد مهمان موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون در امریكا است كه به‌ طور تخصصی به تحقیق، تدریس و تالیف در حوزه تاریخ و كلام اسلامی می‌پردازد. از وی تاكنون كتاب‌های متعددی در این حوزه منتشر شده است كه برخی از آنها عبارتند از؛ «از میراث غلات»، «شریف مرتضی»، «زیدیه در ایران»، «ادبیات كرامیه خراسان» (هر چهار عنوان از نشر علم)، «میان كلام و فلسفه» (نشر رایزن)، «بررسی‌های تاریخی» و «بررسی‌های تاریخی دیگر» (نشر دهگان). 
انصاری همچنین نویسنده مقالات و مدخل‌های متعددی در دائره‌المعارف‌ بزرگ اسلامی، دانشنامه ایرانیكا و نشریات علمی پژوهشی آكادمیك زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی است. 
«تاریخ مكتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» مجموعه‌ای سه جلدی است كه به تاریخ مكتب‌ها و باورهای مذهبی و سیاسی در ایران و اسلام می‌پردازد. تاكنون دو مجلد از این مجموعه منتشر شده است. در دفتر یكم این مجموعه به تشیع امامی در بستر تحولات تاریخی پرداخته شده است؛ بخش اول این جلد به تحولات كلامی و فقهی امامیه به ویژه در زمینه منابع اعتقادی و فقهی و همچنین تحولات اندیشه‌های عقلی در تشیع امامی پرداخته كه در این چارچوب به گرایشات و نزاع‌های درونی این مكتب توجه شده است. بخش دوم این دفتر (دفتر یكم) نیز مناسبات تشیع و تصوف را مورد مطالعه قرار داده و در بخش سوم هم با رویكردی كتابشناختی به برخی جزییات تحولات فكری و ادبی در تشیع امامی پرداخته شده است.
دفتر دوم این مجموعه با عنوانِ اصلی «دین و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» كه به تازگی منتشر شده حاوی مقالات متعددی درخصوص مناسبات دین و سیاست است كه از منظر تحولات مفهومی و همچنین مناسبات دو نهاد دین و دولت در طول تاریخ تمدن اسلامی مورد بررسی واقع شده و این مناسبات، به ویژه با بحث پیرامون شكل‌گیری مفهوم خلافت در اسلام براساس متون اصلی، مورد بازخوانی قرار گرفته است. در این زمینه مناسبات میان امت- جماعت با نهادهای متحول و متفاوت قدرت‌های سیاسی و دینی به بحث گذاشته و به ویژه مناسبات نهاد علما-فقها با قدرت سیاسی (خلیفه-سلطان) در دوره‌های مختلف از تاریخ خاندان‌های حكومتگر در ایران، عراق، شامات، مصر و آسیای صغیر، عثمانی بررسی شده است. همچنین زمینه‌های مفهومی و تئوریك مناسبات دین و دولت در تمدن اسلامی و زمینه‌ها و دامنه‌های تاثیر اندیشه سیاسی ایرانشهری - ایران عصر ساسانی- بر اندیشه سیاسی اسلامی بازخوانی شده است. 
عناوین فصل‌های كتاب «دین و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» عبارتند از؛ 
- مقدمه‌ای بر مبانی اندیشه سیاسی در اسلام، یك دانشمند و ادیب امامی مذهب فراموش شده: نمونه‌ای از انسان‌گرایی ادبی در تشیع.
- بررسی مشكل انتساب نصیحه‌الملوك به ابوالحسن ماوردی.
- اهل سنت و جماعت و قدرت سیاسی: نگاهی اجمالی به تاریخ مناسبات دین‌ و دولت.
- دین و دولت در سده پنجم هجری؛ زمینه‌های تاریخی و دینی كتاب‌های احكام و سِیر سلطانی.
- دین و دولت در دولت‌های آل‌زنگی و ایوبیان؛ درآمدی بر ادبیات سیاسی اسلامی.
- قدرت و مشروعیت در دوره ایلخانان مغول.
- مقوله جهاد و نزاع ایدئولوژیك در عصر ایلخانان مغول.
- اصطلاح ملی «ایران» و احیای دوباره آن در عصر ایلخانان مغول.
- درآمدی بر نقش علما در دولت‌های عثمانی و صفوی.
- نهاد علما و ساختار قدرت در حكومت عثمانی.
- سیری در تاریخچه حنبلی‌گری از احمدبن حنبل تا ابن تیمیه: از پاك اندیشی دینی تا سلفی‌گری مذهبی.
- اسلام ایرانی: اسلام مدنی. 
دومین جلد از كتاب «تاریخ مكتب‌ها و باورها در ایران و اسلام» با عنوان اصلی «دین‌ و دولت در اندیشه سیاسی اسلام» نوشته حسن انصاری به همت نشر ماهی در 272 صفحه و با قیمت 250 هزار تومان منتشر شده است و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
منبع: روزنامه اعتماد