«چالش‌های تاریخ‌ورزی در ایران امروز» منتشر شد

1400/10/11 ۰۸:۲۳

کتاب چالش‌های تاریخ‌ورزی در ایران امروز از مجموعه پژوهش‌های طرح جامع اعتلای علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور تألیف علیرضا ملائی‌توانی عضوهیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به بهای ۷۴ هزار تومان به تازگی منتشر شده است.

این کتاب پژوهشی است برای چاره‌اندیشی درباره دانش و رشته تاریخ، از آزادی‌های مدنی و تاریخ‌نگاری ایرانی تا آسیب‌شناسی روش‌های آموزش تاریخ و مسئله اشتغال دانش آموختگان تاریخ و...

در پشت جلد کتاب آمده است: این اثر در واقع مقدمه‌ای بر چالش‌شناسی رشته تاریخ است؛ چالش‌هایی که می‌تواند از هدف‌گذاری‌های آموزشی و مدیریت رشته تاریخ در دانشگاه‌های ایران آغاز شود و تا مرزهای دفاع از حقیقت در پژوهش‌های تاریخی گسترش یابد. البته شناسایی و فهم همه چالش‌ها نه ممکن است و نه در این مجال می‌گنجد، اما نگارنده کوشیده است دریچه‌ای به سوی برخی از مسئله‌های این رشته و دانش‌آموختگانش بگشاید.

این‌کتاب از مجموعه طرح جامع اعتلای علوم انسانی است. طرح جامع اعتلای علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور در راستای انتشار آثار پژوهشی مجریان طرح‌ها، یکی دیگر از این آثار پژوهشی را که پیشتر در قالب گزارش طرح به صورت محدود منتشر شده بود، در ساختار جدید و به صورت کتاب در دسترس همه علاقه مندان به علوم انسانی قرار داده است. این کتاب چنانکه عنوان آن نیز گویا است به موضوع تخصصی پیدایش رشته فلسفه در ایران به عنوان یک رشته دانشگاهی و همچنین ارتباط برنامه ریزی درسی این رشته و مهارت و اشتغال دانش اموختگان این رشته در طی دهه‌هایی که از پیدایش این رشته در ایران می‌گذرد تا حال حاضر اختصاص یافته است.

موضوع پیدایش رشته‌های علوم انسانی، ارتباط برنامه‌ریزی‌های تحصیلی در این رشته‌ها با مهارت و اشتغال دانش‌آموختگان هریک از رشته‌ها، از محورهای اصلی تعدادی از طرح‌های پژوهشی در طرح جامع اعتلای علوم انسانی است.

فهرست این اثر عبارت است از:

سخن پژوهشگاه

مقدمه

فصل اول: آزادی های مدنی و رویکرد تاریخ نگاری ایران

فصل دوم: مسئله بیکاری دانش آموختگان

فصل سوم: مبانی معرفتی و جهت‌گیری‌های مهارتی در تدوین برنامه‌های آموزشی رشته تاریخ

فصل چهارم: مهارت‌های پژوهشی؛ روش تحقیق و روش‌شناسی تاریخی

فصل پنجم: روش آموش تاریخ در ایران

فصل ششم: تاریخ نگاری نهادها، سازمان‌ها، مؤسسه‌ها، صنایع و... ظرفیتی تازه برای پژوهش‌های اشتغال آفرین در رشته تاریخ

فصل هفتم: آیا رشته تاریخ در ایران دچار بجران شده است؟

فصل هشتم: نقد رویکردهای پوزیتیویستی به دانش تاریخ

فصل نهم: ستیز با گذشته زیان‎بار

فصل دهم: نقد ایده تاریخ به خاطر تاریخ

فصل یازدهم: تاریخ‌ورزی در فضای عمومی

کتاب نامه:

الف) کتاب‌ها

ب) مقاله‌ها

ج) نشست‌ها

د) اسناد

هـ) منابع انگلیسی

ملائی توانی در مقدمه این اثر در معرفی فصول کتاب می‌نویسد: فصل نخست این کتاب به مسئله آزادی‌های آکادمیک در ایران، دشواری‌های تاریخ پژوهی و نیز تفکر تاریخی در فضای غیردموکراتیک ایران می‌پردازد.

موضوع فصل دوم مسئله بیکاری دانش آموختگان؛ اشتغال و بازار کار آنها در ایران همراه با چشم‌اندازی تاریخی به مسئله است. مبانی معرفتی و جهت‌گیری‌های مهارتی در تدوین برنامه‌های آموزشی رشته تاریخ موضوع فصل سوم این کتاب است که در آن به سیاست‌گذاری مطلوب و جهت‌گیری‌های کاربردی رشته تاریخ و نیز مهارت‌های مبنایی در برنامه درسی و نحوه فعال کردن مهارت‌های خاص رشته تاریخ پرداخته و از مخاطره‌ها و فرصت‌های ارتباط با جامعه و بازار سخن گفته است.

فصل چهارم به مهارت‌های پژوهشی اختصاص دارد. مباحث روش شناسانه در برنامه آموزشی رشته تاریخ از مهم‌ترین مطالب این فصل است. فصل پنجم به روش‌های آموزش و تدریس تاریخ می‌پردازد و از ضرورت بازنگری در شیوه‌های تدریس، با هدف فهم و یادگیری بیشتر سخن رانده است.

فصل ششم به تاریخ نگاری نهادها، سازمان‌ها، مؤسسه‌ها، صنایع و اهمیت این نوع تاریخ‌نگاری‌ها و تمهیدات روش شناختی آن به عنوان ظرفیتی تازه برای پژوهش‌های اشتغال آفرین در رشته تاریخ و نیز راه‌های فعال کردن این ظرفیت پرداخته است.

فصل هفتم این پرسش مقدر را طرح می کند که آیا رشته تاریخ در ایران دچار بحران شده است؟ نگارنده برای پاسخ به این پرسش به تعریف بحران در علوم و بحران سیستمی در دانش تاریخ و راه های عبور از بحران پرداخته است.

موضوع فصل هشتم نقد رویکردهای پوزیتیسویستی و زبان‌های چیرگی این رهیافت بر دانش تاریخ است. نگارنده می‌کوشد با دفاع از جنبه‌های رهایی بخش و روشنگر دانش تاریخ، چشم‌اندازی متفاوت به روی این دانش بگشاید.

فصل نهم با عنوان ستیز با گذشته زیان بار در صدد بازخوانی و نقد میراث‌های زیان بار گذشته است. فصل دهم با عنوان نقد ایده تاریخ به خاطر تاریخ به موضوع استفاده و سوء استفاده از تاریخ می‌پردازد تا زیان‌های ایده گذشته برای گذشته را از نگاه کارکردهای اجتماعی و گفتمانی آن توضیح دهد.

واپسین فصل کتاب به تاریخ ورزی در فضای عمومی اختصاص دارد. نگارنده با شرح تفاوت‌های فضای عمومی و فضای تخصصی می‌کوشد از ضرورت استفاده از ظرفیتهای پایان ناپذیر عرصه عمومی به عنوان مکمل فضای تخثثی در دانش تاریخ دفاع کند.

منبع: ایلنا