نقش‌هایی که زودتر از آدم‌ها فراموش می‌شوند

1393/8/26 ۱۱:۴۷

درحالی که فرش زنجان را با حدود ۴۰۰ طرح و نقش مختلف می‌شناختیم، این روزها با افزایش مهاجرت‌ به شهر‌ها، این نقش‌ها هستند که زودتر از آدم‌ها فراموش می‌شوند و نقل مکان می‌کنند.

فرش زنجان در پستوهای مهاجرت و فراموشی

معصومه دیودار: درحالی که فرش زنجان را با حدود ۴۰۰ طرح و نقش مختلف می‌شناختیم، این روزها با افزایش مهاجرت‌ به شهر‌ها، این نقش‌ها هستند که زودتر از آدم‌ها فراموش می‌شوند و نقل مکان می‌کنند.

–  بیدگینه، قولتوق، شاه عباسی، خشتی، لچک ترنج، محرمات و گنبدی هریک نام طرحی است که بر روی فرش نقش‌ می‌شود.

زنجان دارای با ارزش ترین و متنوع‌ترین طرح‌های فرش دستباف کشور است چنانکه نمونه محصولات آن در جهان بی نظیر است؛ اما با مهاجرت روستاییان به شهرها تنوعی که به واسطه نقل سینه به سینه انجام می‌شد رو به زوال است.

«قدرت قدیمی» که بیش از 6 دهه از عمر خود را در راسته فرش فروشان بازار زنجان گذرانده‌ و از 5 سالگی به شغل اجدادی مشغول شده‌است با بیان این جملات گفت: «روزگاری در زنجان حدود 400 طرح مختلف برای بافت فرش وجود داشت که تمام آنها به صورت خانوادگی از بزرگ‌ترها برای کوچکترها نقل می‌شد.»

به گفته او، این تنوع به اندازه روستاهای زنجان بود چنانکه هر روستا یک طرح منحصر به فرد خود داشت که با نام روستان شناخته می‌شد. این طرح‌ها سینه به سینه نقل و حفظ می‌شدند تا به نسل بعد انتقال یابند.

فرش بیدگینه، قولتوق، بومی روستایی از جنس پشم و شاه عباسی، خشتی، لچک ترنج، محرمات و گنبدی با جنس ابریشم، هر یک نقش و طرح خاص و کیفیتی منحصر به فرد دارد که در روستاهای مختلف بافته می‌شوند.

اما این روزها دیگر از آن تنوع طرح خبری نیست چراکه روستاییان به شهرها مهاجرت کرده‌اند و دیگر طرح منحصربه فرد خود را نمی‌بافند.

قدیمی با تاکید برآنکه به دلیل نبود امکانات و خدمات مورد نیاز روستاییان، بیشتر آنها خانه و کاشانه خود را ترک کرده‌اند ادامه داد: «بیشتر روستاها خالی شده‌است و دیگر از فرشبافانی که طرح‌های خاص خود را بر روی فرش نقش می‌کردند خبری نیست. از آنجایی که این طرح‌ّها به نام روستایی که در آن نقش می‌شد معروف بود با خالی شدن روستاها، این طرح‌ها نیز به فراموشی سپرده شده‌است.»

به گفته این تاجر فرش، با از بین رفتن نقش‌های قدیمی، سایر نقوش از سایر مناطق به زنجان راه یافته‌است و اینگونه است که نقوشی مانند صفوی در طرح‌های فرش زنجان جای گرفته است. چراکه طرح و نقش فرش زودتر از انسان‌ها نقل مکان می‌کند و فراموش می‌شود.

خبرگزاری میراث فرهنگی