اینترنت ما را مدیریت می‌کند اگر.../ دکتر احمد یحیایی ایله‌ای - دکترای ارتباطات

1393/6/24 ۰۹:۵۸

اینترنت ما را مدیریت می‌کند اگر.../ دکتر احمد یحیایی ایله‌ای - دکترای ارتباطات

اگر کمی دقت کنیم پرواضح است که تاکنون پدیده‌ای به قدرتمندی و توانمندی اینترنت توسط انسان خلق نشده است. پدیده‌ای که محور اصلی توسعه اطلاعات عمومی و گسترش دانش تخصصی بشر شده است و هر روز با فراگیر شدن و علاقه و نیاز فزاینده‌ای که به استفاده از آن به‌وجود آمده است به عنوان روشی مؤثر بویژه برای توسعه علمی انسان‌ها و رشد اقتصادی کشورها به‌کار گرفته می‌شود. از طرفی دیگر تأثیرات و پیامدهای مثبت و منفی اینترنت به‌عنوان یک پدیده نوین در اجتماعات انسانی در حال گسترش است و نگرانی‌ها و دلهره‌های بیشتری را برای حکومت‌ها به ویژه در جهان سوم پدید آورده است که بخشی از آنها بدرستی ابراز می‌شود و برخی از روی ناآگاهی است.

 

اگر کمی دقت کنیم پرواضح است که تاکنون پدیده‌ای به قدرتمندی و توانمندی اینترنت توسط انسان خلق نشده است. پدیده‌ای که محور اصلی توسعه اطلاعات عمومی و گسترش دانش تخصصی بشر شده است و هر روز با فراگیر شدن و علاقه و نیاز فزاینده‌ای که به استفاده از آن به‌وجود آمده است به عنوان روشی مؤثر بویژه برای توسعه علمی انسان‌ها و رشد اقتصادی کشورها به‌کار گرفته می‌شود.

از طرفی دیگر تأثیرات و پیامدهای مثبت و منفی اینترنت به‌عنوان یک پدیده نوین در اجتماعات انسانی در حال گسترش است و نگرانی‌ها و دلهره‌های بیشتری را برای حکومت‌ها به ویژه در جهان سوم پدید آورده است که بخشی از آنها بدرستی ابراز می‌شود و برخی از روی ناآگاهی است.

صاحبنظران بسیاری بر نقش مثبت اینترنت در توسعه اقتصادی و نقش منفی آن در توسعه فرهنگی تأکید و تأیید بیشتری دارند و هر روزه از سوی متخصصان در جهت بهبود آثار مثبت و کاهش پیامدهای منفی اینترنت نظرات و پیشنهادات فراوانی ارائه می‌شود.

حکومت‌ها، اینترنت را به عنوان بحثی جدید و جدی پیگیری می‌کنند. سازمان‌ها به استفاده یا استفاده نکردن از اینترنت فکر می‌کنند و خانواده‌ها درگیر چالش‌هایی هستند که اینترنت توانسته است روابط بین اعضای خانواده، احساسات و ارزش‌های آنان را هدف قرار دهد.

سؤال اساسی این است که؛ برای مدیریت چنین پدیده قدرتمندی چه راهکارهایی وجود دارد یا اساساً «اینترنت ما را مدیریت می‌کند یا ما توان مدیریت اینترنت را داریم؟»

بخواهیم و نخواهیم ما نمی‌توانیم اینترنت را مدیریت کنیم. من سالها پیش مقاله‌ای نوشتم که چگونه می‌توانیم آثار اینترنت را مدیریت کنیم و امروز می‌خواهم از این نظریه دفاع کنم که «اینترنت است که ما را مدیریت می‌کند» یا حداقل زمان حداکثر مردم را مدیریت می‌کند و هر چه جلوتر می‌رویم اثرگذاری اینترنت بر زندگی روزمره ما بیشتر و بیشتر می‌شود.

امروزه اینترنت را از ابعاد مختلف می‌توان بررسی کرد زیرا بر همه ابعاد زندگی ما اثرگذار است اما در این مقال کوتاه دو موضوع: آثار علمی اینترنت (مثبت) و تأثیرات اینترنت بر خانواده‌ها (منفی) مورد توجه قرار گرفته است.

 الف: اینترنت رشد علمی را افزایش می‌دهد

اینترنت این امکان بالقوه را دارد که فاصله دانشی بین کشورها را کمتر کند و میان جهان اول و جهان سوم پل بزند، زیرا مؤسسات دانشگاهی و تحقیقاتی قادر به انجام طرح‌های مشترک و بسیج منابع برای حل مشکلات علمی و انجام تحقیقات بین پایگاه‌های دور از هم به صورتی کم هزینه هستند و هزاران مؤسسه آموزشی و دانشگاهی توانایی تولید و انتقال جهانی اطلاعات و دانش را به دست آورده‌اند.

یکی دیگر از مهم‌ترین کارکردهای اینترنت، آموزش از راه دور است. با پیدایش اینترنت، تجربه آموزش از راه دور کاملاً دگرگون شده است و بسیاری از موانع آموزشی از سر راه برداشته شده است. توسعه آموزش از راه دور، امید توقف فرار مغزها را که اغلب کشورهای درحال توسعه از آن رنج می‌برند، افزایش می‌دهد و همچنین آموزش از راه دور از طریق اینترنت نوید افزایش صرفه‌جویی‌ها و کاهش هزینه‌های زیرساختی را می‌دهد.

تحقیقات شیلر، کوهن، لازینگر و اسمیت لاین در دهه 90 میلادی نشان می‌دهد که اینترنت به یکی از مبادی اصلی رشد علمی کشورها تبدیل شده است. اما این خدمات اینترنت در کشور ما با موانع و مشکلات بی‌شماری روبه‌رو بوده است: سرعت لاک پشتی اینترنت، محدودیت‌های نابجا، فیلترینگ همه جانبه، گرانی اینترنت پرسرعت، مدیریت غیرتخصصی سایت‌های دانشگاهی ایران، نداشتن امکان دسترسی به محتواهای تولید شده در دانشگاه‌ها و مراکز تخصصی و علمی در اینترنت، ضعف بخشی از هیأت علمی دانشگاه‌ها در استفاده از منابع علمی به خاطر ضعف زبان انگلیسی و فقدان و ناتوانی بخشی از هیأت علمی در استفاده و جست‌و‌جوی اینترنتی.

بنابراین ضرورت انجام تحقیقاتی به منظور بررسی موانع و مشکلات موجود در استفاده از خدمات اینترنت در حوزه‌های علمی کاملاً محسوس است تا بتوانیم کارایی نظام اطلاع‌رسانی را بهبود ببخشیم زیرا اگر وضعیت اینترنت بهبود یابد:

- دسترسی به منابع و مستندات علمی آسان‌تر می‌شود.

- دسترسی و تبادل نظر با فعالان و صاحبنظران علمی در سطح بین‌المللی میسر می‌شود.

- دسترسی به آموزش‌های از راه دور مراکز و مؤسسات علمی جهان افزایش می‌یابد.

- بخشی از مشکلات علمی در حوزه‌های مختلف با تبادل نظر بین صاحبان تخصص با سرعت بیشتری حل می‌شود.

- امکان کار تخصصی از راه دور برای مؤسسات و شرکت‌های بین‌المللی و فروش دانش و نرم افزارهای تخصصی به عنوان بخشی از درآمدهای ناب کشور میسر می‌شود و می‌توان بخشی از فارغ‌التحصیلان را از این طریق به نیروی مولد تبدیل کرد.

 ب: اینترنت، روابط خانوادگی را کاهش می‌دهد

طرف دیگر قضیه تنوع فرهنگی و اخلاقی ارائه شده از اینترنت است که حکومت‌ها و خانواده‌ها را با چالشی جدی روبه‌رو کرده است. نسل‌های جدید در شکاف چند نسلی با پدیده‌هایی آشنا می‌شوند که بین ذهنیت و عینیت زندگی روزمره آنها فاصله انداخته است.

گفت‌و‌گوهای خانوادگی کاهش یافته و به تبع آن درجه تفاهم و همدیگرفهمی نیز افول کرده است؛ مفاهیم اخلاقی بشدت دگرگون شده و این ارتباط فاصله بین اعضای خانواده را بیشتر کرده است و تضادهای بی‌شماری را به‌وجود آورده است.

در سازمان‌ها، در اجتماعات فامیلی و در خانواده‌ها، افراد کمتر گفت‌و‌گو می‌کنند یا اینکه تمایل به گفت‌وگو در بین انسان‌ها کم شده است. اینترنت نقش گفت‌وگو را کمرنگ‌تر کرده است و زنگ خطرات جدی را برای ارتباطات انسانی به صدا درآورده است.

امروزه هرکدام از اعضای خانواده وقتی از محل کار به کانون گرم خانواده برمی‌گردند به اتاق خود رفته و سرگرم فعالیت با رایانه خود و اینترنت می‌شوند. حتی چای، شام و صبحانه خود را روی میز رایانه میل می‌کنند.

کاهش یا به مفهومی دیگر فقدان گفت‌وگوهای خانوادگی به‌طور حتم پس از مدتی میزان شناخت افراد خانواده را از یکدیگر کاهش می‌دهد و به کاهش میزان اعتماد اعضای خانواده به یکدیگر می‌انجامد و نتایجی منفی را در پی خواهد داشت. از طرفی این فعالیت اعضای خانواده پس از مدتی به گوشه‌گیری (نوجوانان بالاخص) می‌انجامد و رغبت به زندگی اجتماعی و تعامل خانوادگی را کاهش می‌دهد.

گشودن همین دو پنجره از هزاران پنجره اینترنت نشان می‌دهد که اگر بیدار نشویم و استفاده کردن از اینترنت را یاد نگیریم و یاد ندهیم اینترنت ما را مدیریت خواهد کرد.

روزنامه ایران

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: