1397/1/14 ۰۹:۰۱
آقامحمدخان قاجار با وجود چند سال سلطنت و بخصوص دوران سه ساله سلطنت بدون معارض و مدعی، کمتر با لفظ شاه خوانده شده و بجز در معدودی از منابع درباری قاجاری معمولاً نام آقامحمدخان برای او به‌کار رفته است.با این حال می‌دانیم که او برخلاف پادشاهان زند دور از نام و تشریفات شاهی و سلطنتی نبوده است و تاجگذاری و جلوس رسمی بر تخت سلطنت داشته است.
در منابع اولیه دوره قاجار روایاتی قوی وجود دارد که او در سال 1210ه.ق و پس از تسلط قطعی بر تمام ایران به‌طور رسمی در تهران بر تخت نشسته و خطبه سلطنت به نامش جاری شده است. ساروی در صفحه 284 تاریخ محمدی جلوس آقامحمدخان و تاجگذاری او را در ذیل وقایع سال 1210 ه.ق آورده است.
خاوری مؤلف تاریخ ذوالقرنین هم در صفحه 41 این کتاب جلوس او را پس از سفر خراسان و اتمام کار افشاریه در همین سال می‌نویسد: «با این همه بغض و عداوت چنان معقولیت داشت که در ایام حیات شاهرخ شاه نام سلطنت و تاج دولت بر سر نگذاشت بعد از مراجعت از خراسان همت بر این فقره گذاشت. افسر و جقه و مسندی مختصر ترتیب داد...»
محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در صفحه 1432 منتظم ناصری نیز جلوس و تاجگذاری او را در اوایل 1210 ه.ق یا اواخر 1209 ه.ق نوشته است. این روایت در منابع دیگر دوره قاجار چون مآثرالسلطانیه و حقایق الاخبار ناصری و تاریخ ایران سرجان ملکم و روضۀ الصفای ناصری نیز به شکل مشابهی آمده است.
اما روایاتی دیگر اشاره به جلوس او در نخستین سال فتح تهران در 1200 ه.ق دارند و گویا طبق گزارش این منابع پیش از جلوس رسمی و اصلی او در 1210ه.ق، در ابتدای تسلط او به بعضی ولایات ایران هم در بحبوحه نبرد با سایر مدعیان جلوس و تاجگذاری اتفاق افتاده باشد. به نوشته میرزاحسین فسایی در صفحه 634 کتاب فارسنامه ناصری: «...در شهر طهران در روز یکشنبه یازدهم جمادی الاولی همین سال 1200...بر اریکه جهانبانی نشست و فرمود تا تمامیت ممالک ایران را تحت اختیار خود نیارم نام شاهی بر خود نگذارم.»
مؤلف روضۀ الصفای ناصری هم اشاره به جلوس او در 1200 ه.ق دارد.
اما در مورد تاجگذاری در 1193ه.ق و اندکی بعد از مرگ وکیل اشارات اندک و ضعیفی دیده شده است و تنها اعتمادالسلطنه در صفحه 607 کتاب مرآت البلدان از آن نوشته است: «شب سه‌شنبه بیستم صفر به حضرت عبدالعظیم علیه السلام رسیدند. چهارشنبه بیست و یکم نوروز سلطانی بود و در حقیقت همان روز حضرت آقامحمدشاه در طهران جلوس فرمودند....»
مؤلف در ادامه دوباره از جلوس او در 1200 ه.ق در طهران نوشته است و در نوروز 1209ه.ق هم بار دیگر از جلوس در طهران یاد کرده است. منابع دیگر نیز از توقف او در ری و ورامین در آن سال نوشته‌اند اما اشاره‌ای به جلوس و تاجگذاری نیست.
امروزه تاجی در کاخ گلستان وجود دارد که منسوب به آقامحمدخان است. می‌دانیم که برای آقامحمدخان بر خلاف شاهان زند که دستار بر سر می‌گذاشتند و از استعمال جقه و جواهر حذر می‌کردند تاجی ساخته شده بود که در مراسم جلوس و تاجگذاری بر سر گذاشته و جواهرات دریای نور و تاج ماه را نیز بر بازو بسته بود. منابع مختلف از آن با عنوان «کلاه کیانی» و «تاج شاهنشاهی» نوشته‌اند.
در تمام تصاویر و نقاشی‌هایی که از او موجود است تاجی کم و بیش مشابه و یک شکل دیده می‌شود که البته ممکن است اندکی بر اساس سلیقه نقاش تفاوت‌هایی در آنها دیده شود و همه آنها البته بی‌شباهت به تاج منسوب به او که اینک در کاخ گلستان نگهداری می‌شود نیستند و البته به نظر می‌رسد تاج او به اندازه تاج فتحعلیشاه مرصع و مجلل نبوده است.
امینه پاکروان مؤلف کتاب آقامحمدخان قاجار در صفحه240 شرحی از این تاج و سادگی آن دارد ودر توضیح آورده شده که این تاج در موزه گلستان موجود است: «آقامحمدخان نخواست تاج بزرگ پردار نادرشاه را بر سر نهد و تاج کوچک زرین را برگزید که مروارید و گوهرهای گرانبهای چرخی بر آن نشانده بودند...»
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید