تأمین زیرساخت‌های «ابیانه» قبل از ثبت جهانی

1396/4/18 ۰۹:۲۱

در 40 کیلومتری شمال غربی نطنز استان اصفهان، روستایی کهن به نام «ابیانه» واقع است که به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش، آن را باید از زمره استثنایی ‏ترین روستاهای ایران به شمار آورد. شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی این روستا، آن را در شمار نمونه‏‌های کم نظیر دیدنی‏‌های جهان درآورده است. ساختمان‌های کهن روستا با پوششی از «خاک سرخ رنگ» است که خاصیتی در بردارد، هر چه باران بخورد، محکم‌تر می‌شود.

با توجه به اینکه هر کشور در سال یک سهمیه برای ارائه به یونسکو دارد، تلاش می‌شود تا پرونده ثبت جهانی روستای ابیانه درسال 2018 به این سازمان ارسال شود

پریسا سادات عظیمی: در 40 کیلومتری شمال غربی نطنز استان اصفهان، روستایی کهن به نام «ابیانه» واقع است که به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش، آن را باید از زمره استثنایی ‏ترین روستاهای ایران به شمار آورد. شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی این روستا، آن را در شمار نمونه‏‌های کم نظیر دیدنی‏‌های جهان درآورده است. ساختمان‌های کهن روستا با پوششی از «خاک سرخ رنگ» است که خاصیتی در بردارد، هر چه باران بخورد، محکم‌تر می‌شود. زبان مردمانش، فارسی با لهجه خاص ابیانه‌‏ای است که با لهجه‏‌های متداول در جاهای دیگر تفاوت اساسی دارد. لباس سنتی هنوز هم میان آنان رواج دارد و در حفظ آن تأکید و تعصب از خود نشان می‌دهند، در مردان شلوار گشاد و درازی از پارچه سیاه و در زن‌ها پیراهن بلندی از پارچه‏‌های گلدار و رنگارنگ.علاوه بر این، زن‌های ابیانه معمولاً چارقدهای سفیدرنگی بر سر دارند. جمع شدن تمام این زیبایی‌ها دریک نقطه موجب می‌شود تا مسئولان در صدد ثبت جهانی آن برآیند. سال گذشته «فریدون اله یاری»، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان از تصویب پیشبرد روند ثبت جهانی ابیانه در جلسه شورای راهبردی پایگاه میراث فرهنگی این روستای تاریخی خبر داد و خاطرنشان کرد: با تصویب پیشبرد روند ثبت جهانی روستا، تداوم تدابیر اتخاذ شده با همکاری دفتر ثبت جهانی ابیانه نیز در دستور کار قرار گرفت.

دنبال ارزش‌های روستا باشیم
«سید احمد نجیبی»، مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی روستای ابیانه درگفت‌و‌گو با«ایران» درباره پرونده این روستای منحصربه‌فرد برای ثبت جهانی اظهارداشت: 3 موضوع برای اتفاق افتادن ثبت جهانی روستای ابیانه باید مد نظر قرار گیرد، اول اینکه به محوطه روستا به‌عنوان یک منظر فرهنگی تاریخی حاصل تعامل انسان با محیط طبیعی پیرامون، توجه ویژه‌ای شود و این منظر فرهنگی در یک استاندارد جهانی آماده‌سازی و حفاظت شود. دوم اینکه پرونده ثبت باید با در نظر گرفتن معیارها و حساسیت‌های روز دنیا تهیه و پرورانده شود. نوع معرفی روستا نیز مهم است. از دیدگاه عامه، هدف ثبت جهانی شدن ابیانه است، اما این مسأله (نوع معرفی روستا) از دید ما متفاوت است برای اینکه روستای ابیانه را به ثبت برسانیم باید به نحو مناسبی آن را معرفی کنیم، برخی از ارزش‌ها که قابلیت حفاظت و مدیریت بیشتری دارند را معرفی کنیم تا بتوانیم از آنها در یونسکو دفاع کنیم. سومین و آخرین موضوع، سیاست‌های عمومی ثبت جهانی در کشور است. هر کشور سالانه یک سهمیه برای ثبت جهانی میراث فرهنگی دارد. هم‌اکنون حدود 60 منطقه از کشورمان در فهرست انتظار ثبت جهانی هستند. برای ثبت ابیانه هم باید منتظر بمانیم تا با در نظر گرفتن سیاست‌‌های کلی کشور، نوبت به ثبت جهانی آن برسد.
 

برای ثبت جهانی ابیانه نباید شتاب زده عمل کنیم
فرآیند ثبت جهانی مستقل از نتیجه آن، باید ارزشمند باشد. هدف ما تنها ثبت جهانی نیست؛ مهم‌تر از آن این است که ابیانه طبق بهترین الگوهای شناخته شده درجهان حفاظت و مدیریت شود. در نظر ما ثبت جهانی فرصتی برای انطباق با استانداردهای روز دنیا در حفاظت و مدیریت ابیانه است.
 

کمبود زیرساخت‌های گردشگری
نجیبی در مورد اینکه با ثبت جهانی روستا می‌توان از امکانات و مزایای بیشتری بهره‌مند شد، تأکید کرد: این‌طور نیست که یونسکو بعد از ثبت جهانی به ما پولی بدهد؛ ثبت جهانی باعث معرفی ابیانه و حضور بیش از پیش گردشگران خارجی در این روستا می‌شود. تا همین جا با وجود تلاش‌ها و امکانات نسبتاً خوبی که فراهم شده، نمی‌توانیم به گردشگران خارجی سرویس مناسب ارائه دهیم. به‌عنوان نمونه سرویس‌های بهداشتی حداقل امکاناتی است که در اختیار گردشگران است، این سرویس‌ها با وجود پیگیری مستمر دهیاری ابیانه، همیشه برای خدمات دهی آماده نیستند؛ زیرساخت‌ها برای حجم بالای گردشگران پاسخگو نیست. در بسیاری موضوعات دیگر وضعیت به همین ترتیب است. بنابراین به هر قیمتی نباید به دنبال ثبت جهانی باشیم. زیرساخت‌های حفاظتی روستا را باید قبل از به ثبت جهانی رسیدن آماده کنیم.
 

آماده‌سازی روستا برای ثبت جهانی
مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی ابیانه با تأکید بر اینکه ثبت جهانی این روستا را نباید هدف بدانیم، گفت: ثبت جهانی باید به مثابه راهی برای کمک به حفاظت ابیانه دیده شود. نباید با تمرکز بر ثبت این روستای تاریخی، از حفاظت آن غافل شویم. درحقیقت باید از ثبت جهانی برای حفاظت ازابیانه کمک بگیریم. پایگاه ملی میراث فرهنگی روستای ابیانه مستمراً پیگیر فرآیند آماده‌سازی این روستا برای ثبت جهانی است. نجیبی با اشاره به برگزاری نشست تخصصی کارشناسان دفتر ثبت جهانی کشور در ابیانه در سال گذشته، گفت: در این نشست حفاظت از2 عامل مهم مد نظر کارشناسان ارزیاب یونسکو شامل «اصالت بافت» و «یکپارچگی بافت» این روستا مورد تأکید قرار گرفت. عامل اصالت بافت شامل اثبات وضعیت کهن و قدیمی بافت و حفظ این وضعیت توسط کشور پیشنهاد دهنده بافت برای ثبت جهانی است. حفظ یکپارچگی بافت نیز شامل اثبات به هم پیوستگی عناصر اصیل در بافت و اتخاذ رویکردهای علمی در حذف یا اصلاح عوامل مخل پیوستگی و طبیعت اطراف آن است.
 

تهیه پرونده ثبت جهانی
«شهرام امیری»، مدیر امور فرهنگی و ارتباطات بین‌الملل اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه روستای ابیانه ابتدا پایگاه حفاظتی استانی داشت که این پایگاه سال گذشته به پایگاه ملی ارتقا پیدا کرد، افزود: یکی از مزایای این ارتقا افزایش تخصیص اعتبار و بودجه برای رسیدگی و ساماندهی اوضاع روستای ابیانه است.
 

پرونده ثبت ابیانه سال 2018 آماده ارائه به یونسکو
به گفته امیری، یکی از وظایف این پایگاه، انجام مطالعات اولیه توسط تیمی است که برای تهیه پرونده ثبت جهانی روستای ابیانه صورت می‌گیرد. بعد ازمطالعات اولیه، پرونده تهیه و آماده می‌شود و در صف فهرست اماکن ثبت جهانی قرار می‌گیرد. ضمن اینکه هر کشور در سال یک سهمیه برای ارسال به یونسکو دارد، با این حال تلاش داریم تا پرونده ثبت این روستا درسال 2018 به این سازمان ارسال شود.
 

آسیب دیدن روستا با ورود بیش از حد گردشگران
مدیر امور فرهنگی و ارتباطات بین‌الملل اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان تصریح کرد: سال گذشته گردشگران زیادی از 70 کشور برای بازدید به این روستا آمدند که این آمار غیراز گردشگران داخلی است. نگرانی ما برای آسیب دیدن روستای ابیانه بیشتر به دلیل ورود بیش از حد گردشگران داخلی است. به دنبال این نگرانی، طرح جامع گردشگری و بهینه‌سازی روستا را با هدف اینکه چه تعداد گردشگر مجاز به ورود به ابیانه هستند را در دستور کاری خود قرار دادیم. دراین رابطه آموزش‌هایی را برای دهیاران درنظر گرفتیم که امیدواریم با این کار در حفظ روستا قدمی برداشته باشیم.

منبع: ایران